تحلیل رزم ابزار‌های حماسی فارسی براساس نظریۀ بیان شفاهی
(مطالعه موردی: هفت‌لشکر (طومار جامع نقالان)، طومار نقالی شاهنامه، شاهنامه، شهریارنامه)

براتی, علیرضا

doi:10.48311/cfl.12.58.1

جستجو در:

همه

صفحات وب

کتب

نشریات

مرکز نشر آثار علمی

فرهنگ و ادبیات عامه

دوره 12، شماره 58 - ( 1403 ) جلد 12 شماره 58 صفحات 46-1 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.48311/cfl.12.58.1

Mendeley

Zotero

RefWorks

Barati A. Analysis of the Battle of Persian Epic Tools based on the Theory of Oral Expression: Case study of Haft Selashkar (Tomar Jame Naghalan), Tomar Naghali Shahnameh, Shahnameh, and Shahyarnameh. CFL 2024; 12 (58) :1-46
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-72035-fa.html

براتی علیرضا. تحلیل رزم ابزار‌های حماسی فارسی براساس نظریۀ بیان شفاهی (مطالعه موردی: هفت‌لشکر (طومار جامع نقالان)، طومار نقالی شاهنامه، شاهنامه، شهریارنامه). فرهنگ و ادبیات عامه. 1403; 12 (58) :1-46

URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-72035-fa.html

تحلیل رزم ابزار‌های حماسی فارسی براساس نظریۀ بیان شفاهی (مطالعه موردی: هفت‌لشکر (طومار جامع نقالان)، طومار نقالی شاهنامه، شاهنامه، شهریارنامه)

علیرضا براتی

دانشگاه فردوسی مشهد ، Ar.barati11@gmail.com

چکیده: (974 مشاهده)

این مقاله براساس دستاورهای نظریه بیان شفاهی درپی معرفی یکی از ویژگی‌های سنت شفاهی در حماسه فارسی است. لذا بر روی رزم‌ابزارها تمرکز کرده‌ و برای مطالعه، استخراج انواع و میزان بسامد آن، طومار‌ هفت‌لشکر و طومار نقالی شاهنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه شفاهی و شاهنامه و شهریارنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه منظوم، برگزیده است و در روند این پژوهش علت برجستگی و شهرت رزم‌ابزارهای حماسی را به‌دلیل انتساب به شاهان و پهلوانان، کشور‌/ شهر‌، حیوانات توتمی و نیز اغراق در وزن و قدرت، کاویده است. شاعران حماسه‌سرا/نقالان، این رزم‌ابزارهای ویژه را ‌در شکل و ساخت «گزاره‌های قالبی»، در این مقاله براساس دستاورهای نظریه بیان شفاهی درپی معرفی یکی از ویژگی‌های سنت شفاهی در حماسه فارسی است. لذا بر روی رزم‌ابزارها تمرکز کرده‌ و برای مطالعه، استخراج انواع و میزان بسامد آن، طومار‌ هفت‌لشکر و طومار نقالی شاهنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه شفاهی و شاهنامه و شهریارنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه منظوم، برگزیده است و در روند این پژوهش علت برجستگی و شهرت رزم‌ابزارهای حماسی را به‌دلیل انتساب به شاهان و پهلوانان، کشور‌/ شهر‌، حیوانات توتمی و نیز اغراق در وزن و قدرت، کاویده است. شاعران حماسه‌سرا/نقالان، این رزم‌ابزارهای ویژه را ‌در شکل و ساخت «گزاره‌های قالبی»، در گنجینه ذهن خویش داشته و در مرحلۀ سرایش حماسه، به‌طور طبیعی و ناخودآگاه وارد آن کرده‌اند. مهم‌ترین دستاورد این پژوهش در کنار معرفی رزم‌ابزارها به‌عنوان یک «گزارۀ‌ قالبی حماسی»، این است که اختلاف در بسامد و تنوع رزم‌ابزار‌ها میان متون منظوم حماسی و طومار‌های نقالی و نیز کاربرد رزم‌ابزارها در متون پیش و هم‌زمان با شاهنامه مانند یادگار زریران، اشعار رودکی، فرخی سیستانی و ... نشان‌دهنده آن است که اولاً «گزاره‌های قالبی رزم‌‌ابزار حماسی» میراثی از سنت شفاهی حماسه فارسی است و شاعران حماسه‌سرا / نقالان حتی فردوسی در ابداع آن‌ها هیچ نقشی ندارند. دیگر آنکه طومار‌های نقالی صرفاً از متون حماسی منظوم متأثر نبوده‌، بلکه روایت‌های شفاهی نیز در شکل‌گیری آن نقش داشته ‌است.

واژه‌های کلیدی: بیان شفاهی، رزم‌ابزار، گزاره قالبی حماسی، هفت لشکر (طومار جامع نقالان)، طومار نقالی شاهنامه، شاهنامه، شهریار‌نامه.

متن کامل [PDF 937 kb] (532 دریافت)

نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: ادبیات حماسی عامه
دریافت: 1402/8/13 | پذیرش: 1402/12/6 | انتشار: 1403/7/1

ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.