بررسی تطبیقی کهن الگوی «عیار» در داستانهای کوراوغلی و رابین هود
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1
دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2
استاد دانشگاه تبریز
چکیده
کهن‌الگوی قهرمانی که در برابر ظلم و ستم قد علم کرده و با ایستادن در برابر فئودال‌ها و حاکمان ظالم، یاریگر طبقۀ فرودست جامعه و دادخواهان بوده است، در تمام جوامع دیده می‌شود. این عده که از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان دزدی ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و به فقرا ﻣﻲﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ در ایران دورۀ ساسانیان «اﺷﻜﻮﻫﺎن» و ﻧﻴﺰ «ﻋﻴﺎران» ﻳﺎ «اﻳﺎران» ﺑﻮدﻧﺪ که ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ. اَرَشک را می‌توان نخستین عیار ایران نامید که برای استقلال ایران علیه سلوکیان (جانشینان اسکندر مقدونی) قیام کرد. یعقوب لیث، نادرقلی اوشر، ملقب به نادرشاه افشار، و زینب پاشای آذربایجان نمونه‌ای دیگر از این قهرمانان تاریخی هستند. کوراوغلی آذربایجان و رابین‌هود انگلستان دو شخصیت از این عیاران هستند که پیوند تاریخ و اسطوره را با خود دارند. کوراوغلی قهرمان عیار مشترک میان بسیاری از مردمان ترک ازجمله مردم آذربایجان ایران، و ترکان ترکیه، ترکمن‌ها، ازبک‌ها و قشقایی‌هاست. رابین‌هود عیار بریتانیایی نیز شهرتی جهانی دارد. شاید هیچ شخصیت ادبی دیگری از اروپای قرون وسطی به جز رابین‌هود قانون‌شکن جنگلی یاغی نباشد که به این وسعت در سراسر جهان شناخته شده باشد. این مقاله بر مبنای مکتب آمریکایی، شخصیت کوراوغلی و رابین‌هود، دو عیار آذربایجانی و بریتانیایی را به شیوۀ توصیفی و تحلیلی تطبیق می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اسماعیل‌پور مطلق، ا. (1387). اسطورۀ بیان نمادین. تهران: سروش.
اوزون، ا. (1388). کوراوغلی در ادبیات ملل. تألیف و ترجمة د. عاشوری. تبریز: انتشارات ندای شمس.
الیاده، م. (1378). اسطورۀ بازگشت جاودانه. ترجمۀ ب. سرکاراتی. ناشر: طهوری.
تهماسب، م. ح. (1382). کوراغلو. کؤچورن: کریمی. تهران: اندیشة نو.
حسن‌آبادی، م. (1396). بررسی تطبیقی مضمون عیاری در داستانهای سمک عیار و رابین‌هود. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه رازی.
درویشی، م.ر. (1388). گوسان پارسی. مجموعه سخنرانی‌های کنگره. به کوشش ع. شیرزادی آهودشتی. تهران: آرون.
رسمی، س. (1398). منظومۀ کوراوغلی. با مقدمه و توضیحات ع. رسمی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد پژوهشی شهریار.
رسمی، ع. (1401). بررسی تطبیقی شخصیت کوراوغلی قهرمان حماسی آذربایجان با عنتره بن شداد دلاور سوار عرب.نشریۀ فرهنگ و ادبیات عامه، ۱۱ (۵۳)، 149ـ ۱۸۴.
رئیس‌نیا، ر. (1377). کوراوغلی در افسانه و تاریخ. تهران: دنیا.
سرکاراتی، ب. (1393). سایه‌های شکارشده. تهران: قطره.
فخری، آ. (1395). بررسی تطبیقی حماسۀ کوراوغلی در اقوام آذربایجان، ترکمن و ترکیه. فرهنگ مردم ایران، 47، 27ـ 49.
کفافی، ع. (1382). ادبیات تطبیقی. ترجمۀ س.ح. سیدی. مشهد: آستان قدس رضوی.
لوی استروس، ک. (1373). بررسی ساختاری اسطوره. ترجمة ب. مختاریان و ف. پاکزاد. ارغنون، 4، 135ـ 160.
مظفری، س.، و قنواتی، ف. (1397). بررسی داستان رابین‌هود اثر کارلا امن براساس نظریۀ خودشکوفایی آبراهام مزلو. دومین کنفرانس بین‌المللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی. مدیریت و روان‌شناسی.
مکاریک. ا. ر. (1385). دانشنامة نظریههای ادبی معاصر. ترجمة م. مهاجر و م. نبوی. تهران: آگاه.
