تحلیل توصیفی ضرب‌المثل‌ها و باورهای عامیانۀ مراغیان الموت: مطالعه‌ای فرهنگی براساس رویکرد فربه گیرتز
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1
دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
3
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
4
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی ضرب‌المثل‌ها و باورهای عامیانۀ مراغیان الموت از منظر معناشناسی فرهنگی و با استفاده از رویکرد توصیف فربه گیرتز پرداخته است. هدف اصلی این پژوهش تحلیل معانی اجتماعی و نمادین این عناصر فرهنگی و نقش آن‌ها در بازنمایی هویت قومی و تنظیم روابط اجتماعی بوده است. یافته‌ها نشان داد که ضرب‌المثل‌های مراغیان نه‌تنها ابزارهای زبانی، بلکه ساختارهای معناداری هستند که ارزش‌های فرهنگی، هنجارهای اجتماعی و روابط قدرت را تقویت می‌کنند. برخی از این ضرب‌المثل‌ها بر اهمیت ازدواج درون‌گروهی، استقلال اقتصادی و هم‌بستگی اجتماعی تأکید داشته و به‌عنوان سازوکارهایی برای انتقال دانش بین‌نسلی عمل می‌کنند. از سوی دیگر، باورهای عامیانۀ این جامعه عمدتاً بر تجربۀ زیسته و تعاملات با محیط طبیعی استوار بوده و درک مردم از پدیده‌های طبیعی و اجتماعی را بازتاب می‌دهند. نتایج نشان داد که این عناصر فرهنگی در مواجهه با تغییرات اجتماعی و مدرنیزاسیون به‌عنوان ابزاری برای حفظ هویت قومی و مقاومت فرهنگی عمل می‌کنند. پژوهش حاضر اهمیت ثبت و تحلیل این عناصر فرهنگی را برای درک بهتر فرایندهای هویت‌سازی و پایداری فرهنگی در جوامع محلی برجسته می‌کند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
بابازاده، ر.، زنجانی ح.، و سیف‌الهی، س. (1398). تحلیل جامعه‌شناختی گفتمان فولکلور آذربایجان براساس داستان قاچاق نبی و ضرب‌المثل‌های رایج از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی. بهارستان سخن، 46، 97- 116.
پورابراهیم، ش.، و نعمتی، ف. (1399). کاوشی در ابعاد شناختی، فرهنگی و بافتی ضرب‌المثل‌های نمادین گویش دلواری با استفاده از انگارة آمیختگی مفهومی بسط‌یافتة آندرسون (2013). پژوهش‌های زبانشناسی، 23، 97-122.
تقی‌زاده داوری، م.، و بابایی، ا. (1395). تفسیر نمادهای دینی در مناسک شیعی (مطالعۀ موردی: نخل‌گردانی در ابیانه). شیعه‌شناسی، 53، 35-66.
خسروی شکیب، م. (1403). بررسی و تحلیل «ماهیت جنسیتی» در ضرب‌المثل‌های فارسی با تأکید بر رویکرد فمنیسم اگزیستانسیالیست. تحقیقات فرهنگی ایران، 67، ب (وزارت علوم/22ISC ، صص 83 ـ 104).
سرافراز، ی. (1399). یادداشتی مختصر در باب خاستگاه‌ها، تطور و معنای توصیف فربه. سایت انسان‌شناسی و فرهنگ.
شاه‌محمدی، ر.، و پاسالاری بهجانی، ف. (1394). مناسک دینی از دیدگاه کلیفورد گیرتز (تأکید بر کارکرد آن‌ها). پژوهشنامۀ ادیان، 18، 49-71.
فرازنده‌پور، ف.، و ایران‌نژاد، ز. (1397). بازنمایی کارکرد عناصر اقلیمی و معیشتی در ساخت طرح‌واره‌ای ضرب‌المثل‌های طالقان با رویکرد زبانشناسی اجتماعی- شناختی. پازند، 14، 83-96.
فضائلی، س.م.، و شریفی، ش. (1392). بررسی طرح‌واره‌های قدرتی در برخی ضرب‌المثل‌های زبان فارسی. زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 1، 131-144.
قجقی‌نژاد، ش.، باصری، ع.، سید، م.، و رشیدوش، و. (1399). بررسی انسان‌شناسی نمادین مناسک و آیین‌های شمنی در بین اقوام ترکمن براساس دیدگاه کلیفورد گیرتز. مطالعات باستان‌شناسی پارسه، 11، 219-235.
گیویان، ع. (1386). کلیفورد گیرتز و دیدگاه تفسیری او در باب دین و فرهنگ. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 10، 1ـ27.
