Examining the Character Similarities of "Farhang Divzad" and "Rostam Yekdas" and Their Influence from Ayari Traditions (Based on Scrolls and Folk Narratives of Shahnameh)
Document Type : پژوهشی اصیل
Author
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran.
Abstract
One of the most common topics in Naqali scrolls is the similarities that exist between some fictional characters and subjects, for which several reasons can be listed. One of these reasons is the imitating of narrators and storytellers of famous folktales and characters in the construction of those similar characters and themes. The purpose of this research is to investigate the similarities of two famous characters of Naqali scrolls, namely "Rostam Yekdast" and "Farhang Divzad", which can be seen as a result of Naqali's modeling of the heroes of the adventure stories of folkloric literature. This article, which is done in a descriptive-analytical way using library sources, examines the similarities between Rostam Yakdat and Farhang Divzad in three areas of "appearance features", "actions" and "abilities" and enumerates the types for them. Is. The result of the research shows that with the entry of "official heroic literature" into "popular literature" and the formation of scrolls of Shahnameh, the face and personality of Rostam Yekdat and Farhang Divzad were formed based on the characterization of Ayaran in folk tales; so that in many cases, they are distinct and different from other Persian characters. Of course, cautiously, this hypothesis can also be put forward that due to the fact that Rostam is ahead of Farhang Divzad, her character has played a role as a "model" for the construction of Farhang Divzad.
Keywords
Subjects
1 آموزگار، ژاله (1387). زبان، فرهنگ، اسطوره، تهران: معین.
2 آیدنلو، سجاد (1390). «ویژگی‌های روایات و طومارهای نقالی». بوستان ادب. سال سوم. شماره 1. پیاپی 7: صص 27-1.
3 آیدنلو، سجاد (1396). «بعضی اشارات و تلمیحات حماسی برگرفته از روایت‌های نقالی و شفاهی- عامیانه در شعر فارسی». دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال5. شمار 18. 67-103.
4 ابن‌ابی‌الخیر. ایرانشاه (137). بهمن‌نامه. به کوشش رحیم عفیفی. تهران: علمی و فرهنگی.
5 اتونی، بهروز؛ اتونی، بهزاد (1401). «خویش و تجلی انواع نمادهای آن در شاهنامه نقالان»، کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی. دوره 23. شماره 55:صص 23-1.
6 اتونی، بهزاد (1401). «تأثیرپذیری متون نقالی شاهنامه از عناصر صوفیانه». ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا (س). سال چهاردهم. شماره 28: صص 65-39.
7 ------- (1400). «عناصر و سنت‌های عیاری در داستان رستم یکدست / کُله‌دست (براساس طومارهای نقالی و داستان‌های عامیانه پهلوانی). دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال 9. شماره 39: 249-213.
8 ------ (1397). «کک کوهزاد و شکاوند کوه، دو داستان از روایتی واحد». جستارهای نوین ادبی. شماره 200: صص 184-167.
9 ارجانی، فرامرز بن خداداد (1363). سمک عیار. جلد 3. با مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: آگاه
10 اکبری‌مفاخر، آرش (1389). «هستی‌شناسی دیوان در حماسه‌های ملی بر پایه شاهنامه فردوسی». کاوش‌نامه. سال یازدهم. شماره 21: صص 87-61.
10 انجوی‌شیرازی، ابوالقاسم (1369). فردوسی‌نامه، جلد 2: مردم و شاهنامه. تهران: علمی.
11 حاجیانی، فرخ؛ صیادکوه، اکبر؛ هاشمی قلانی، انسیه (1395). «بن‌مایه‌های فولکلوریک در طومارهای نقالان». فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال 4. شماره 9: صص 81-61.
12 خالقی‌مطلق، جلال (1366). «ببر بیان (روئین‌تنی و گونه‌های آن) ». ایران‌نامه. شماره 22. زمستان. صص 207-200.
13 ------------ (1386). حماسه. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
14 خواجوی‌کرمانی (1386). سام‌نامه. تصحیح میترا مهرآبادی. تهران: دنیای کتاب.
15 خلف نیشابوری، ابواسحق ابراهیم بن منصور (1340). قصص‌الانبیاء. تصحیح حبیب یغمایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
16 رستم‌نامه نقالان (1398). مقدمه و تصحیح محمدجعفر یاحقی و فاطمه ماه‌وان. تهران: انتشارات سخن.
17 سام‌نامه (1392). تصحیح وحید رویانی. تهران: مرکز پژوهش‌های میراث مکتوب.
18 شاهنامه هفت لشکر (1400). تصحیح محمد جعفر قنواتی و زهرا محمد حسنی صغیری. تهران: خاموش.
19 شاهنامه نقالان (1396). نوشته عباس زریری اصفهانی. به کوشش جلیل دوستخواه. تهران: ققنوس.
20 شیرویه نامدار (1394). ویرایش علیرضا سیف‌الدینی، تهران: ققنوس.
21 طرسوسی، ابوطاهر (1380). ابومسلم نامه. به کوشش حسین اسماعیلی. تهران: معین، قطره ـ انجمن ایرانشناسی فرانسه.
22 طومار جامع نقالی شاهنامه (1397). به قلم محمد شریف نایگلی. تصحیح فرزاد قائمی. مشهد: به نشر.
23 طومار شاهنامه (1399). به قلم سیدمصطفی سعیدی. تهران: خوش‌نگار.
24 طومار کهن شاهنامه فردوسی (1395). نوشته جمشید صداقت‌نژاد. تهران: دنیای کتاب.
25 طومار نقالی شاهنامه (1391). مقدمه و ویرایش سجاد آیدنلو. تهران: به نگار.
26 غفوری، رضا (1394). «بررسی صفات و خویشکاری‌های دیوان در مجموعه روایات فردوسی‌نامه»، جستارهای ادبی، شماره 191، صص 63-49.
27 فرامرزنامه بزرگ (1394). به کوشش فان زوتفِن و ابوالفضل خطیبی. تهران: سخن.
28 فردوسی، ابوالقاسم( 1369). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق. ج2، کالیفرنیا: انتشارات مزدا.
29 ------------ (1375).شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق.ج5، کالیفرنیا: انتشارات مزدا با همکاری بنیاد میراث ایران.
30 ----------- (1384). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار. ج6، نیویورک: بنیاد میراث ایران.
31 فرنبغ دادگی (1385). بندهش. گزارده مهرداد بهار. تهران: توس.
32 فوردهام، فریدا (1388). مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ. ترجمه مسعود میربها. تهران: جامی.
33 قصه حسین کرد شبستری (1400). به کوشش ایرج افشار و مهران افشاری. تهران: نشر چشمه.
34 قصه حمزه (1347). به کوشش جعفر شعار. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
35 کریستن‌سن، آرتور (1400). جستارهایی در دیوشناسی ایرانی. ترجمه احمد طباطبایی. ویرایش فرهاد اصلانی. تهران: نشر نگاه نو.
36 کریستی، آنتونی (1384). اساطیر چین. ترجمه محمدحسین باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
37 محجوب، محمدجعفر (1349). «آیین عیاری». سخن، دوره 19؛ صص 15-1.
38 مختاری (1397). شهریارنامه. تصحیح و تحقیق رضا غفوری. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
39 مشکین‌نامه (1386). طومار نقالی حسین بابا مشکین. به اهتمام داود فتحعلی بیگی. تهران: نمایش.
40 مشهدی باقر بازاری (1400). افسانه قهوه‌خانه. مقدمه و تصحیح معصومه طالبی. تهران: خاموش.
41 منوچهرخان حیکم (1388). اسکندرنامه. به کوشش علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: سخن.
42 نقشبندی، سیّدایوب؛ کزازی، میرجلال‌الدین؛ داوودآبادی‌فراهانی، (1395). «چهره‌شناسی رستم یکدست و هم‌گرایی و ستیزه‌گری او با رستم زال در شاهنامه کردی (گورانی) ». جستارهای ادبی. شماره 193: صص 53-79.
43 هفت لشکر (1377). مقدمه و تصحیح و توضیح مهران افشاری و مهدی مدائنی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
44 یسنا (1387). تفسیر و تألیف ابراهیم پورداود. تهران: اساطیر.
45 یشتها (1377). تفسیر و تألیف ابراهیم پورداود. 2 ج. تهران: اساطیر.
46 ------------- (1386 الف). انسان و سمبول‌هایش. ترجمه محمود سلطانیه. تهران: جامی.
47 Sharp, Darly (1991). Jung lexicon. NewYork. Pantheon: Books Inc.
2 آیدنلو، سجاد (1390). «ویژگی‌های روایات و طومارهای نقالی». بوستان ادب. سال سوم. شماره 1. پیاپی 7: صص 27-1.
3 آیدنلو، سجاد (1396). «بعضی اشارات و تلمیحات حماسی برگرفته از روایت‌های نقالی و شفاهی- عامیانه در شعر فارسی». دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال5. شمار 18. 67-103.
4 ابن‌ابی‌الخیر. ایرانشاه (137). بهمن‌نامه. به کوشش رحیم عفیفی. تهران: علمی و فرهنگی.
5 اتونی، بهروز؛ اتونی، بهزاد (1401). «خویش و تجلی انواع نمادهای آن در شاهنامه نقالان»، کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی. دوره 23. شماره 55:صص 23-1.
6 اتونی، بهزاد (1401). «تأثیرپذیری متون نقالی شاهنامه از عناصر صوفیانه». ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا (س). سال چهاردهم. شماره 28: صص 65-39.
7 ------- (1400). «عناصر و سنت‌های عیاری در داستان رستم یکدست / کُله‌دست (براساس طومارهای نقالی و داستان‌های عامیانه پهلوانی). دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال 9. شماره 39: 249-213.
8 ------ (1397). «کک کوهزاد و شکاوند کوه، دو داستان از روایتی واحد». جستارهای نوین ادبی. شماره 200: صص 184-167.
9 ارجانی، فرامرز بن خداداد (1363). سمک عیار. جلد 3. با مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: آگاه
10 اکبری‌مفاخر، آرش (1389). «هستی‌شناسی دیوان در حماسه‌های ملی بر پایه شاهنامه فردوسی». کاوش‌نامه. سال یازدهم. شماره 21: صص 87-61.
10 انجوی‌شیرازی، ابوالقاسم (1369). فردوسی‌نامه، جلد 2: مردم و شاهنامه. تهران: علمی.
11 حاجیانی، فرخ؛ صیادکوه، اکبر؛ هاشمی قلانی، انسیه (1395). «بن‌مایه‌های فولکلوریک در طومارهای نقالان». فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال 4. شماره 9: صص 81-61.
12 خالقی‌مطلق، جلال (1366). «ببر بیان (روئین‌تنی و گونه‌های آن) ». ایران‌نامه. شماره 22. زمستان. صص 207-200.
13 ------------ (1386). حماسه. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
14 خواجوی‌کرمانی (1386). سام‌نامه. تصحیح میترا مهرآبادی. تهران: دنیای کتاب.
15 خلف نیشابوری، ابواسحق ابراهیم بن منصور (1340). قصص‌الانبیاء. تصحیح حبیب یغمایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
16 رستم‌نامه نقالان (1398). مقدمه و تصحیح محمدجعفر یاحقی و فاطمه ماه‌وان. تهران: انتشارات سخن.
17 سام‌نامه (1392). تصحیح وحید رویانی. تهران: مرکز پژوهش‌های میراث مکتوب.
18 شاهنامه هفت لشکر (1400). تصحیح محمد جعفر قنواتی و زهرا محمد حسنی صغیری. تهران: خاموش.
19 شاهنامه نقالان (1396). نوشته عباس زریری اصفهانی. به کوشش جلیل دوستخواه. تهران: ققنوس.
20 شیرویه نامدار (1394). ویرایش علیرضا سیف‌الدینی، تهران: ققنوس.
21 طرسوسی، ابوطاهر (1380). ابومسلم نامه. به کوشش حسین اسماعیلی. تهران: معین، قطره ـ انجمن ایرانشناسی فرانسه.
22 طومار جامع نقالی شاهنامه (1397). به قلم محمد شریف نایگلی. تصحیح فرزاد قائمی. مشهد: به نشر.
23 طومار شاهنامه (1399). به قلم سیدمصطفی سعیدی. تهران: خوش‌نگار.
24 طومار کهن شاهنامه فردوسی (1395). نوشته جمشید صداقت‌نژاد. تهران: دنیای کتاب.
25 طومار نقالی شاهنامه (1391). مقدمه و ویرایش سجاد آیدنلو. تهران: به نگار.
26 غفوری، رضا (1394). «بررسی صفات و خویشکاری‌های دیوان در مجموعه روایات فردوسی‌نامه»، جستارهای ادبی، شماره 191، صص 63-49.
27 فرامرزنامه بزرگ (1394). به کوشش فان زوتفِن و ابوالفضل خطیبی. تهران: سخن.
28 فردوسی، ابوالقاسم( 1369). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق. ج2، کالیفرنیا: انتشارات مزدا.
29 ------------ (1375).شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق.ج5، کالیفرنیا: انتشارات مزدا با همکاری بنیاد میراث ایران.
30 ----------- (1384). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار. ج6، نیویورک: بنیاد میراث ایران.
31 فرنبغ دادگی (1385). بندهش. گزارده مهرداد بهار. تهران: توس.
32 فوردهام، فریدا (1388). مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ. ترجمه مسعود میربها. تهران: جامی.
33 قصه حسین کرد شبستری (1400). به کوشش ایرج افشار و مهران افشاری. تهران: نشر چشمه.
34 قصه حمزه (1347). به کوشش جعفر شعار. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
35 کریستن‌سن، آرتور (1400). جستارهایی در دیوشناسی ایرانی. ترجمه احمد طباطبایی. ویرایش فرهاد اصلانی. تهران: نشر نگاه نو.
36 کریستی، آنتونی (1384). اساطیر چین. ترجمه محمدحسین باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
37 محجوب، محمدجعفر (1349). «آیین عیاری». سخن، دوره 19؛ صص 15-1.
38 مختاری (1397). شهریارنامه. تصحیح و تحقیق رضا غفوری. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
39 مشکین‌نامه (1386). طومار نقالی حسین بابا مشکین. به اهتمام داود فتحعلی بیگی. تهران: نمایش.
40 مشهدی باقر بازاری (1400). افسانه قهوه‌خانه. مقدمه و تصحیح معصومه طالبی. تهران: خاموش.
41 منوچهرخان حیکم (1388). اسکندرنامه. به کوشش علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: سخن.
42 نقشبندی، سیّدایوب؛ کزازی، میرجلال‌الدین؛ داوودآبادی‌فراهانی، (1395). «چهره‌شناسی رستم یکدست و هم‌گرایی و ستیزه‌گری او با رستم زال در شاهنامه کردی (گورانی) ». جستارهای ادبی. شماره 193: صص 53-79.
43 هفت لشکر (1377). مقدمه و تصحیح و توضیح مهران افشاری و مهدی مدائنی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
44 یسنا (1387). تفسیر و تألیف ابراهیم پورداود. تهران: اساطیر.
45 یشتها (1377). تفسیر و تألیف ابراهیم پورداود. 2 ج. تهران: اساطیر.
46 ------------- (1386 الف). انسان و سمبول‌هایش. ترجمه محمود سلطانیه. تهران: جامی.
47 Sharp, Darly (1991). Jung lexicon. NewYork. Pantheon: Books Inc.
