تحلیل روان‌کاوانۀ افسانۀ کُردی «شیرزاد شیرپنج» براساس نظریۀ عقدۀ اُدیپ زیگموند فروید
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
دانشگاه ایلام
چکیده
افسانه‌های عامه به‌عنوان بازتابی از ناهشیار جمعی و کشمکش‌های روانی انسان یکی از بهترین منابع تحلیل روان‌کاوانه به‌ویژه نظریات جنسیت کودکانه به شمار می‌روند. مخاطبان این افسانه‌ها ـ به‌ویژه کودکان ـ با فرافکنی بسیاری از تعارضات خود بر روی شخصیت‌های داستان، تکانه‌های پرخاشگرانۀ خود را بیرونی می‌سازنند و ضمن تجربۀ نمادین برخی عواطف سرکوب‌شدۀ خویش، می‌توانند به نوعی یکپارچگی روانی و عاطفی دست پیدا کنند. زیگموند فروید به‌عنوان بنیاگذار روان‌کاوی خود بارها بر اهمیت ادبیات کهن و باستانی تأکید داشته و بسیاری از مفاهیم مهم این دانش را با ارجاع به اسطوره‌ها و افسانه‌ها بیان کرده است. یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم در گفتمان روان‌کاو عقدۀ اُدیپ است که به تعبیر فروید مسئولیت هر کودکی که پا بر عرصۀ هستی می‌گذارد غلبه بر آن خواهد بود. از سوی دیگر زبان کُردی به‌دلیل تنوع گویشی و جغرافیای بکر خود دارای یکی از غنی‌ترین ادبیات‌های عامه بوده و به باور بسیاری از مستشرقان بر ادبیات عامۀ سایر ملل خاورمیانه نیز تأثیر گذارده است. نگارنده در این مقاله بنابر مفاهیم روان‌کاوی و به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی افسانۀ شیرزاد شیرپنج از ادب عامۀ کُردی پرداخته و نشان داده که این داستان تا چه اندازه‌ای بر نظریۀ عقدۀ اُدیپ منطبق است و بر چه راه‌حل‌هایی برای گذر از این مسیر سرنوشت‌ساز تأکید می‌کند. در این قصه کشمکش‌های اُدیپال در غالب رقابت پسر و پدر آغاز و درنهایت با پذیرش جایگاه پدر و افول تکانه‌های اُدیپال، بلوغ روانی و صلح درونی پدیدار می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
Bettelheim, B. (1989). The uses of enchantment: The meaning and importance of fairy tales (translated into Farsi by A. Shariatzadeh). Hermes Publications.
Chevalier, J., & Gheerbrant, A. (1969). Dictionary of symbols (translated into Farsi by S. Fazayeli). Ketabsaraye-Nik Publications.
Fisher, N. (2011). Mother-Infant attachment (translated into Farsi by Z. Qanbari and T. Kazemeyni). Arjmand Publications.
Freud, S. (1905). Three essays on the theory of sexuality (translated into Farsi by E. Malek-Esmaeili). Agah Publications.
Freud, S. (1908). Family romances (translated into Farsi by Association psychoanalysis group: www.tadaei.com/family-romances).
Freud, S. (1924). The dissolution of the Oedipus complex (translated into Farsi by M. Habibzadeh). Ney Publications.
Freud, S. (1990). About Oedipus and Hamlet in the interpretation of dreams (translated into Farsi by H. Payandeh). Morvarid Publications.
Hosayni, M., & Azimi, M. (2016). Analysis of Iranian fairy tales based on Bettelheim's opinions. Popular Culture and Literature, 9, 103-124.
Hujwiri, A. (1063-1067). Kashf Al-Mahjub. Sokhan Publications.
Jafari Qanavati, M. (2021). Shirzad and Golshad. Sokhan Publications.
Jahanfard, J. (2022). The legends of Media. Arzan Publications.
Lear. J. (2015). Freud (translated into Farsi by A. Tahmasb and M. Jafari). Farhange-Nashre-now Publications.
Loewald, H. (1979). The waning of the Oedipus complex (translated into Farsi by Association psychoanalysis group: www.tadaei.com/the-waning-of-the-oedipus-complex).
Lotfiniya, H. (2015). Myths of Kurdistan. Biryar Publications.
Masrur, Sh., & Rahbar, A. (2019). Investigating and analyzing Shāmārān’s legend in the area of Makrian Mahabad. Culture and Folk Literature, 30, 73-97.
Mc-Gowan, T. (2015). Psychoanalytic film theory and the rules of the game (translated into Farsi by M. Dalir). Arjmand Publications.
Mokriyān in Mahābād. Culture and Folk Literature, 30, 73-97.
Mostafa-Rasul, E. (1970). Kurdish folklore literature. Dar-Al-Jahez Publications.
Najafi, S. (2022). Shirzad Shirpanj. Bashur Publications.
Nikitin, V. (1956). Kurd and Kurdistan (translated into Farsi by M. Qazi). Nilufar Publications.
Perron, R., & Perron, M. (1994). Le complexe d’Oedipe (translated into Farsi by M. Khaqani). Sales Publications.
Quinodoz, J. M. (2018). Sigmund Freud: an introduction (translated into Farsi by A. Tahmasb and M. Jafari). Farhange-Nashre-now Publications.
Rank, O. (1914). The myth of the birth of the hero (translated into Farsi by M. Mesbah). Agah Publications.
Chevalier, J., & Gheerbrant, A. (1969). Dictionary of symbols (translated into Farsi by S. Fazayeli). Ketabsaraye-Nik Publications.
Fisher, N. (2011). Mother-Infant attachment (translated into Farsi by Z. Qanbari and T. Kazemeyni). Arjmand Publications.
Freud, S. (1905). Three essays on the theory of sexuality (translated into Farsi by E. Malek-Esmaeili). Agah Publications.
Freud, S. (1908). Family romances (translated into Farsi by Association psychoanalysis group: www.tadaei.com/family-romances).
Freud, S. (1924). The dissolution of the Oedipus complex (translated into Farsi by M. Habibzadeh). Ney Publications.
Freud, S. (1990). About Oedipus and Hamlet in the interpretation of dreams (translated into Farsi by H. Payandeh). Morvarid Publications.
Hosayni, M., & Azimi, M. (2016). Analysis of Iranian fairy tales based on Bettelheim's opinions. Popular Culture and Literature, 9, 103-124.
Hujwiri, A. (1063-1067). Kashf Al-Mahjub. Sokhan Publications.
Jafari Qanavati, M. (2021). Shirzad and Golshad. Sokhan Publications.
Jahanfard, J. (2022). The legends of Media. Arzan Publications.
Lear. J. (2015). Freud (translated into Farsi by A. Tahmasb and M. Jafari). Farhange-Nashre-now Publications.
Loewald, H. (1979). The waning of the Oedipus complex (translated into Farsi by Association psychoanalysis group: www.tadaei.com/the-waning-of-the-oedipus-complex).
Lotfiniya, H. (2015). Myths of Kurdistan. Biryar Publications.
Masrur, Sh., & Rahbar, A. (2019). Investigating and analyzing Shāmārān’s legend in the area of Makrian Mahabad. Culture and Folk Literature, 30, 73-97.
Mc-Gowan, T. (2015). Psychoanalytic film theory and the rules of the game (translated into Farsi by M. Dalir). Arjmand Publications.
Mokriyān in Mahābād. Culture and Folk Literature, 30, 73-97.
Mostafa-Rasul, E. (1970). Kurdish folklore literature. Dar-Al-Jahez Publications.
Najafi, S. (2022). Shirzad Shirpanj. Bashur Publications.
Nikitin, V. (1956). Kurd and Kurdistan (translated into Farsi by M. Qazi). Nilufar Publications.
Perron, R., & Perron, M. (1994). Le complexe d’Oedipe (translated into Farsi by M. Khaqani). Sales Publications.
Quinodoz, J. M. (2018). Sigmund Freud: an introduction (translated into Farsi by A. Tahmasb and M. Jafari). Farhange-Nashre-now Publications.
Rank, O. (1914). The myth of the birth of the hero (translated into Farsi by M. Mesbah). Agah Publications.
