The Quasi-Myth rules in Ajaib-nameh
Document Type : پژوهشی اصیل
Authors
1
phD Candidate Alzahra University
2
Alzahra University
3
kharazmi university
Abstract
Ajaib-Nname is written document from the fifth to twelfth centuries. This study hypothesizes that there is a relationship between Ajaib-nameh and mythological views. To text it, eight texts of this genre were described and analyzed. Using Foucault's theory of genealogy, it was revealed that collective imagination in Ajaib-nameh has a relationship with the quasi-mythological motifs, despite the former's methods and objectives. The evolution of these texts has been explained in three distinct eras, including the geography-based era, the narrative era, and time-based era. The intensity and weakness of imagination in these texts are highlighted in three colors: yellow, orange and dark red.
Keywords
Subjects
قرآن کریم
احمدی خاوه، احسان و سمیه شاه‌حسینی (1392) رؤیا، قلمرو نامرئی ذهن، تهران: علمی و فرهنگی.
اشکواری، محمدجعفر (1392) «عجایب‌نگاری ابن‌فقیه در کتاب البلدان»، فصلنامه تاریخ اسلام، سال چهاردهم، شماره 4: 75-100.
اشکواری، محمدجعفر، سید جمال موسوی و مسعود صادقی (1396) «عجایب‌نگاری در تمدن اسلامی: خاستگاه و دوره‌بندی»، مطالعات تاریخ اسلام، سال نهم، شماره 33: 29-51.
الیاده، میرچا (1384) اسطوره بازگشت جاودانه، ترجمه بهمن سرکاراتی، چاپ دوم، تهران: طهوری.
براتی، پرویز (1388) روایت، شکل و ساختار فانتزی عجایب‌نامه‌ها، تهران: افکار.
بلعمی، ابوعلی (1353) تاریخ بلعمی، تصحیح ملک الشعرا بهار، به‌کوشش محمد پروین گنابادی، چاپ دوم، تهران: زوار.
بهار، مهرداد (1376) پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ دوم، تهران: آگه.
پیشاوری (بی‌تا) نگارستان عجایب و غرایب، به تصحیح حاجی محمد رمضانی، با مقدمه محیط طباطبایی، تهران: کتابفروشی ادبیه ناصرخسرو.
جمالی یزدی، ابوبکر مطهر (1346) فرخ‌نامه، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
جوهری نیشابوری، محمدبن‌ابی‌البرکات (1383) جواهرنامه نظامی، به کوشش ایرج افشار، تهران: میراث مکتوب.
حری، ابوالفضل (1381) «وهمناک در ادبیات کهن»، پژوهش زبا‌ن‌های خارجی، شماره 12: 1-17.
حری، ابوالفضل (1393) کلک خیال‌انگیز: بوطیقای ادبیات وهمناک، کرامات و معجزات، تهران: نی.
دانش‌پژوه، محمدتقی (1359) «داستان ترجمه دو تألیف زکریای قزوینی»، مجله آینده، سال ششم، شماره 5 و 6: 419-426.
دنیسری، شمس‌الدین محمدبن‌امین‌الدین ایوب (1387) نوادر التبادر لتحفه البهادر، به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دریابندری، نجف (1379) افسانه اسطوره، تهران: کارنامه.
سلطانی، اکرم (1385) «بحثی پیرامون عجایب‌نامه‌ها و نظایر آن؛ معرفی غرایب الدنیا و عجایب الاعلی شیخ آذری طوسی»، مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دوره پنجاه و هفتم، شماره 178: 131-149.
شایگان، داریوش (1391) بینش اساطیری، تهران: اساطیر.
شهمردان‌بن‌ابی‌الخیر (1362) نزهت‌نامه علائی، تصحیح فرهنگ جهانپور، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طبری، محمدبن‌ایوب (1391) تحفه الغرائب، به تصحیح جلال متینی، تهران: کتابخانه مجلس.
طوسی، محمدبن‌محمودبن‌احمد (1391) عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: توس.
علایی، سیروس (1372) «جهان‌نمای قزوینی»، مجله ایرانشناسی، سال پنجم، شماره 19: 526-536.
غرویان، مینا (1390) «اسرار کیمیاگری، اسیر در زندان تاریخ مدرن: نگاهی اجمالی به کتاب ساختارها و منشأ کیمیاگری اثر میرچا الیاده»، کتاب ماه دین، شماره 167: 17-21.
فرنبغ دادگی (1395) بندهش، برگردان مهرداد بهار، چاپ پنجم، تهران: توس.
فزونی استرآبادی، میرمحمدهاشم (1328) بحیره، چاپ سنگی عصر احمدشاه قاجار، تهران: مطبعه میرزا امان‌الله.
قزوینی، زکریابن‌محمد (1361) عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، تصحیح و مقابله نصرالله سبوحی، تهران: کتابخانه مرکزی.
کاسیرر، ارنست (1394) زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ سوم، تهران: مروارید.
گلسرخی، ایرج (1377) تاریخ جادوگری، تهران: علم.
مشکور، محمدجواد (1377) خلاصه ادیان در تاریخ دین‌های بزرگ، چاپ ششم، تهران: شرق.
مهری، فاطمه (1393) بررسی جایگاه عجایب در نظام دانش‌های کهن برپایه ادب فارسی، رساله دکتری، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
نصر، سیدحسین (1384) علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
هینلز، جان راسل (1391) شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چاپ شانزدهم، تهران: چشمه.
یونگ، کارل گوستاو (1390) روان‌شناسی و کیمیاگری، ترجمه پروین فرامرزی، چاپ دوم، مشهد: به‌نشر، آستان قدس رضوی.
احمدی خاوه، احسان و سمیه شاه‌حسینی (1392) رؤیا، قلمرو نامرئی ذهن، تهران: علمی و فرهنگی.
اشکواری، محمدجعفر (1392) «عجایب‌نگاری ابن‌فقیه در کتاب البلدان»، فصلنامه تاریخ اسلام، سال چهاردهم، شماره 4: 75-100.
اشکواری، محمدجعفر، سید جمال موسوی و مسعود صادقی (1396) «عجایب‌نگاری در تمدن اسلامی: خاستگاه و دوره‌بندی»، مطالعات تاریخ اسلام، سال نهم، شماره 33: 29-51.
الیاده، میرچا (1384) اسطوره بازگشت جاودانه، ترجمه بهمن سرکاراتی، چاپ دوم، تهران: طهوری.
براتی، پرویز (1388) روایت، شکل و ساختار فانتزی عجایب‌نامه‌ها، تهران: افکار.
بلعمی، ابوعلی (1353) تاریخ بلعمی، تصحیح ملک الشعرا بهار، به‌کوشش محمد پروین گنابادی، چاپ دوم، تهران: زوار.
بهار، مهرداد (1376) پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ دوم، تهران: آگه.
پیشاوری (بی‌تا) نگارستان عجایب و غرایب، به تصحیح حاجی محمد رمضانی، با مقدمه محیط طباطبایی، تهران: کتابفروشی ادبیه ناصرخسرو.
جمالی یزدی، ابوبکر مطهر (1346) فرخ‌نامه، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
جوهری نیشابوری، محمدبن‌ابی‌البرکات (1383) جواهرنامه نظامی، به کوشش ایرج افشار، تهران: میراث مکتوب.
حری، ابوالفضل (1381) «وهمناک در ادبیات کهن»، پژوهش زبا‌ن‌های خارجی، شماره 12: 1-17.
حری، ابوالفضل (1393) کلک خیال‌انگیز: بوطیقای ادبیات وهمناک، کرامات و معجزات، تهران: نی.
دانش‌پژوه، محمدتقی (1359) «داستان ترجمه دو تألیف زکریای قزوینی»، مجله آینده، سال ششم، شماره 5 و 6: 419-426.
دنیسری، شمس‌الدین محمدبن‌امین‌الدین ایوب (1387) نوادر التبادر لتحفه البهادر، به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دریابندری، نجف (1379) افسانه اسطوره، تهران: کارنامه.
سلطانی، اکرم (1385) «بحثی پیرامون عجایب‌نامه‌ها و نظایر آن؛ معرفی غرایب الدنیا و عجایب الاعلی شیخ آذری طوسی»، مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دوره پنجاه و هفتم، شماره 178: 131-149.
شایگان، داریوش (1391) بینش اساطیری، تهران: اساطیر.
شهمردان‌بن‌ابی‌الخیر (1362) نزهت‌نامه علائی، تصحیح فرهنگ جهانپور، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طبری، محمدبن‌ایوب (1391) تحفه الغرائب، به تصحیح جلال متینی، تهران: کتابخانه مجلس.
طوسی، محمدبن‌محمودبن‌احمد (1391) عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: توس.
علایی، سیروس (1372) «جهان‌نمای قزوینی»، مجله ایرانشناسی، سال پنجم، شماره 19: 526-536.
غرویان، مینا (1390) «اسرار کیمیاگری، اسیر در زندان تاریخ مدرن: نگاهی اجمالی به کتاب ساختارها و منشأ کیمیاگری اثر میرچا الیاده»، کتاب ماه دین، شماره 167: 17-21.
فرنبغ دادگی (1395) بندهش، برگردان مهرداد بهار، چاپ پنجم، تهران: توس.
فزونی استرآبادی، میرمحمدهاشم (1328) بحیره، چاپ سنگی عصر احمدشاه قاجار، تهران: مطبعه میرزا امان‌الله.
قزوینی، زکریابن‌محمد (1361) عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، تصحیح و مقابله نصرالله سبوحی، تهران: کتابخانه مرکزی.
کاسیرر، ارنست (1394) زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ سوم، تهران: مروارید.
گلسرخی، ایرج (1377) تاریخ جادوگری، تهران: علم.
مشکور، محمدجواد (1377) خلاصه ادیان در تاریخ دین‌های بزرگ، چاپ ششم، تهران: شرق.
مهری، فاطمه (1393) بررسی جایگاه عجایب در نظام دانش‌های کهن برپایه ادب فارسی، رساله دکتری، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
نصر، سیدحسین (1384) علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
هینلز، جان راسل (1391) شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چاپ شانزدهم، تهران: چشمه.
یونگ، کارل گوستاو (1390) روان‌شناسی و کیمیاگری، ترجمه پروین فرامرزی، چاپ دوم، مشهد: به‌نشر، آستان قدس رضوی.
