A Study of the Historical Course of the Story of Be'er-e Zaat-al-alam and its Historical Background
Document Type : پژوهشی اصیل
Authors
Isfahan, university of Isfahan, faculty of humanities, department of persian literature
Abstract
As the most prominent hero of the early history of Islam, Imam Ali (AS), the first Imam of the Shiites has always been considered by religious narratives and storytellers. Nowadays, there are diverse narrative fictions on his character. Some of these stories, apart from their fictive and non- historical behavior have their roots in historical facts (Fath , Kheibar, Khandagh) , but some of them belong to the esprit of writer. In this study, the author will examine the narratives and history of one of these stories entitled “Bae’r Zat-al-Elm” dated from 2th to 13th centuries. In the first section, the author will present the evidence and narratives of this story in historical order and then by comparing the elements of the story with historical texts to its historical core, we will finally examine the historical evolution of the “Bae’r Zat-al-Elm “ as a geographical name.
Keywords
Subjects
آتشی، (سده 13ق) دیوان آتشی، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 89376
اصفهانی، ابوالفرج، (1429ق)، الأغانی، تحقیق احسان عباس، بیروت: دار صادر
بحرانی، هاشم بن سلیمان، (1386)، مدینه المعاجز، ترجمه سید غریب عساکره مجد، قم: انتشارات ارمغان یوسف
ثعالبی نیشابوری، ابومنصور عبدالملک، (1403ق)، یتیمه الدهر فی محاسن أهل العصر، تحقیق مفید محمد القمیحه، بیروت: دارالکتب العلمیه
جامی، عبدالرحمان بن احمد، (1379)، شواهد النبوه، به کوشش سید حسن امین، تهران: نشر میرکسری
جنگ عبدالکریم مدّاح، (1390)، به کوشش امینه محلاتی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ابن حزم الأندلسی، علی بن احمد بن سعید، (1987م)، رسائل، تحقیق احسان عباس، المؤسسه العربیه للدراسات و النشر
خرائطی، محمد بن جعفر بن سهل السامری، (1421ق)، هواتف الجِنّان، تحقیق ابراهیم صالح، دمشق: دارالبشائر
ابن خلّکان، احمد بن محمد بن ابی‌بکر، (1434ق)، وفیات الأعیان، تحقیق احسان عباس، بیروت: دار صادر
خوارزمی، موفق بن احمد بن محمئ المکّی، (1425)، المناقب، تحقیق شیخ مالک المحمودی، قم: موسسه النشر الاسلامی
داستان جناب امیر و چاه بئر العلم، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 9951
دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر محمدکاظم موسوی بجنوردی، تهران: نشر مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج1
راوندی، قطب‌الدین سعید بن هبه الله، (1409ق)، الخرائج و الجرائح، قم: مؤسسه الامام المهدی
رفاعی، عبدالجبار، (1371)، معجم ما کتب عن الرسول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
زمخشری، محمود بن عمر، (1412ق)، ربیع الأبرار و نصوص الأخیار، تحقیق عبدالأمیر مهنّا، بیروت: مؤسسه الاعلنی للمطبوعات
سزگین، فؤاد، (1386)، تاریخ نگارش‌های عربی، تهران: مؤسسه نشر فهرستگان
سلیمی تونی، (1390)، دیوان سلیمی تونی، به کوشش حسن عاطفی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ابن شهرآشوب، محمد بن علی، (بی تا)، مناقب آل ابی‌طالب، به کوشش محمدحسین آشتیانی و هاشم رسولی محلاتی، 4ج، قم: کتابفروشی مصطفوی
______________(1380ق)، معالم العلماء، نجف: مطبعه الحیدریه
طالبوف تبریزی، عبدالرحیم، (1356)، کتاب احمد، مقدمه و حواشی باقر مؤمنی، تهران: انتشارات شبگیر
طبرسی، فضل بن حسن، (1424ق)، إعلام الوری بأعلام الهدی، تحقیق علی اکبر الغفاری، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
طوسی، محمد بن حسن، (1435ق)، رجال، تحقیق جواد القیومی الاصفهانی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
عکبری بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان، (1413ق)، الإرشاد، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث
العمیدی، محمد بن احمد، (1961ق)، الإبانه عن سرقات المتنبّی، تحقیق ابراهیم الدسوقی البساطی، مصر: دارالمعارف
ابن غضائری، احمد بن حسین بن عبیدالله بن ابراهیم، (1435ق)، رجال، تحقیق السید محمدرضا الحسینی الجلالی، قم: دارالحدیث للطباعه و النشر
قزوینی رازی، عبدالجلیل، (1391)، نقض، تصحیح میر جلال الدین محدث ارموی، تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث با همکاری کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
کاشی، حسن بن محمود، (1389)، دیوان حسن کاشی، به کوشش سید عباس رستاخیز، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، (1398ق)، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر
کشّی، محمد بن عمر، (1348)، رجال (اختیار معرفه الرجال)، تحقیق حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد
مرزبانی، محمد بن عمران بن موسی، (1425ق)، معجم الشعراء، تحقیق فاروق إسلیم، بیروت: دار صادر
مهیار دیلمی، ابوالحسن، (1372)، دیوان مهیار الدیلمی، تحقیق احمد نسیم، قاهره: مطبعه دارالکتب المصریه (افست منشورات شریف الرضی، قم)
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، (1383)، حدیقه الشیعه، تصحیح صادق حسن‌زاده، قم: انتشارات انصاریان
نجاشی، احمد بن علی بن احمد بن عباس، (1432)، رجال، تحقیق السید موسی الشبیری الزنجانی، قم: مؤسسه النشر الإسلامی
نجفی، محمدباقر، (1386)، مدینه‌شناسی، قم: نشر مشعر
واقدی، محمد بن عمر، (1409ق)، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، 3 ج، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
ابن هشام، عبدالملک، (1354ق)، السیره النبویه، تصحیح مصطفی السقاء و...، قاهره: مطبعه المصطفی البانی الحلبی
اصفهانی، ابوالفرج، (1429ق)، الأغانی، تحقیق احسان عباس، بیروت: دار صادر
بحرانی، هاشم بن سلیمان، (1386)، مدینه المعاجز، ترجمه سید غریب عساکره مجد، قم: انتشارات ارمغان یوسف
ثعالبی نیشابوری، ابومنصور عبدالملک، (1403ق)، یتیمه الدهر فی محاسن أهل العصر، تحقیق مفید محمد القمیحه، بیروت: دارالکتب العلمیه
جامی، عبدالرحمان بن احمد، (1379)، شواهد النبوه، به کوشش سید حسن امین، تهران: نشر میرکسری
جنگ عبدالکریم مدّاح، (1390)، به کوشش امینه محلاتی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ابن حزم الأندلسی، علی بن احمد بن سعید، (1987م)، رسائل، تحقیق احسان عباس، المؤسسه العربیه للدراسات و النشر
خرائطی، محمد بن جعفر بن سهل السامری، (1421ق)، هواتف الجِنّان، تحقیق ابراهیم صالح، دمشق: دارالبشائر
ابن خلّکان، احمد بن محمد بن ابی‌بکر، (1434ق)، وفیات الأعیان، تحقیق احسان عباس، بیروت: دار صادر
خوارزمی، موفق بن احمد بن محمئ المکّی، (1425)، المناقب، تحقیق شیخ مالک المحمودی، قم: موسسه النشر الاسلامی
داستان جناب امیر و چاه بئر العلم، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 9951
دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر محمدکاظم موسوی بجنوردی، تهران: نشر مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج1
راوندی، قطب‌الدین سعید بن هبه الله، (1409ق)، الخرائج و الجرائح، قم: مؤسسه الامام المهدی
رفاعی، عبدالجبار، (1371)، معجم ما کتب عن الرسول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
زمخشری، محمود بن عمر، (1412ق)، ربیع الأبرار و نصوص الأخیار، تحقیق عبدالأمیر مهنّا، بیروت: مؤسسه الاعلنی للمطبوعات
سزگین، فؤاد، (1386)، تاریخ نگارش‌های عربی، تهران: مؤسسه نشر فهرستگان
سلیمی تونی، (1390)، دیوان سلیمی تونی، به کوشش حسن عاطفی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ابن شهرآشوب، محمد بن علی، (بی تا)، مناقب آل ابی‌طالب، به کوشش محمدحسین آشتیانی و هاشم رسولی محلاتی، 4ج، قم: کتابفروشی مصطفوی
______________(1380ق)، معالم العلماء، نجف: مطبعه الحیدریه
طالبوف تبریزی، عبدالرحیم، (1356)، کتاب احمد، مقدمه و حواشی باقر مؤمنی، تهران: انتشارات شبگیر
طبرسی، فضل بن حسن، (1424ق)، إعلام الوری بأعلام الهدی، تحقیق علی اکبر الغفاری، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
طوسی، محمد بن حسن، (1435ق)، رجال، تحقیق جواد القیومی الاصفهانی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
عکبری بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان، (1413ق)، الإرشاد، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث
العمیدی، محمد بن احمد، (1961ق)، الإبانه عن سرقات المتنبّی، تحقیق ابراهیم الدسوقی البساطی، مصر: دارالمعارف
ابن غضائری، احمد بن حسین بن عبیدالله بن ابراهیم، (1435ق)، رجال، تحقیق السید محمدرضا الحسینی الجلالی، قم: دارالحدیث للطباعه و النشر
قزوینی رازی، عبدالجلیل، (1391)، نقض، تصحیح میر جلال الدین محدث ارموی، تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث با همکاری کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
کاشی، حسن بن محمود، (1389)، دیوان حسن کاشی، به کوشش سید عباس رستاخیز، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، (1398ق)، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر
کشّی، محمد بن عمر، (1348)، رجال (اختیار معرفه الرجال)، تحقیق حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد
مرزبانی، محمد بن عمران بن موسی، (1425ق)، معجم الشعراء، تحقیق فاروق إسلیم، بیروت: دار صادر
مهیار دیلمی، ابوالحسن، (1372)، دیوان مهیار الدیلمی، تحقیق احمد نسیم، قاهره: مطبعه دارالکتب المصریه (افست منشورات شریف الرضی، قم)
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، (1383)، حدیقه الشیعه، تصحیح صادق حسن‌زاده، قم: انتشارات انصاریان
نجاشی، احمد بن علی بن احمد بن عباس، (1432)، رجال، تحقیق السید موسی الشبیری الزنجانی، قم: مؤسسه النشر الإسلامی
نجفی، محمدباقر، (1386)، مدینه‌شناسی، قم: نشر مشعر
واقدی، محمد بن عمر، (1409ق)، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، 3 ج، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
ابن هشام، عبدالملک، (1354ق)، السیره النبویه، تصحیح مصطفی السقاء و...، قاهره: مطبعه المصطفی البانی الحلبی
