Plant-related folk beliefs and rituals in Alaeiâs Nezhatnameh
Abstract
Old encyclopedias are among the most important sources of preserving the folklore in Persian literature. Among these texts is Alaei’s Nezhatnameh authored by Shahmardan Ebn Abelkheyr in the late fifth century. In addition to the classification of the common science of its era, it includes the important and fundamental elements of folklore. Refering to the rituals and folk beliefs about plants is one of the most important themes of popular culture in this work. In addition to providing scientific and pseudo-scientific facts derived from earlier sources and his own observations and experiences, the author has alluded to a large number of beleifs and rituals with respect to productivity, properties of plants and trees, fighting off the pests, repelling the evil eye, improving and increasing the yield, some of the implications of climate events such as the frog cries signifying the coming of rain, the relationship between trees and humans, false threatening of the tree to guarantee its productivity, the role of plants in dream interpretation, and other odd characteristics. The purpose of this study is to extract, sort, and check the plant-related folk rituals and beliefs in Nezhatnameh as well as quantitatively and qualitatively explore its origins and backgrounds besides an unmatched evaluation of this text with some similar texts in this particular field
Keywords
منابع
ـ ابن سینا، شیخ الرئیس ابوعلی (1383). رساله در حقیقت و کیفیت سلسلۀ موجودات. با مقدمه و حواشی موسی عمید. همدان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و دانشگاه بوعلی همدان.
ـ ابن فندق، علی بنزید البیهقی (1361). تاریخ بیهق. تصحیح احمد بهمنیار. تهران: فروغی.
ـ ابونصری هروی، قاسمبنیوسف (1356). ارشادالزراعه. به کوشش محمد مشیری. تهران: امیرکبیر.
ـ انوری، محمد بنعلی (1376). دیوان. به کوشش محمدتقی مدرس رضوی. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ بهار، محمدتقی (1386). سبک شناسی یا تطور نثر فارسی. تهران: زوار.
ـ بهار، مهرداد (1387). از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
ـ بیرجندی، عبدالعلی (1387). معرفت فلاحت. به کوشش ایرج افشار. تهران: میراث مکتوب.
ـ پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1344). کشاورزی و بهبود مناسبات ارضی در ایران عهد مغول. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
ـ تاواراتانی، ناهوکو (1385). «تهدید نمایشی درخت ـ یک آیین باروری». فرهنگ مردم. س 5. ش19-20. صص 214 ـ 220.
ـ جمالی یزدی، ابوبکر مطهر (1386). فرخنامه. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
ـ خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل (1378). دیوان. به کوشش ضیاءالدین سجادی. تهران: انتشارات زوار.
ـ خالقی مطلق، جلال (1391). «شاهنامۀ پیروزان». دانشنامۀ زبان و ادب فارسی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ـ خوابگزاری (1385). به همراه التحبیر امام فخر رازی. به کوشش ایرج افشار. تهران: المعی.
ـ دادگی، فرنبغ (1390). بندهشن. گزارنده مهرداد بهار. تهران: توس.
ـ دنیسری، شمسالدین محمد (1350). نوادرالتبادر لتحفۀالبهادر. به کوشش محمدتقی
دانشپژوه و ایرج افشار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
دانشپژوه و ایرج افشار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ ذوالفقاری، حسن (1395). باورهای عامیانۀ مردم ایران. تهران: چشمه.
ـ رشیدالدین فضلالله همدانی (1368). آثار و أحیاء (متن فارسی در بارۀ فن کشاورزی). به اهتمام منوچهر ستوده و ایرج افشار. تهران: مؤسسۀ مطالعات دانشگاه اسلامی مکگیل با همکاری دانشگاه تهران.
ـ روح الامینی، محمود (1376). آیینها و جشنهای کهن در ایران امروز. تهران: آگه.
ـ زرینکوب، عبدالحسین (1385). از گذشتۀ ادبی ایران. تهران: سخن.
ـ زکریای قزوینی، محمدبنمحمود المکمونی (بیتا). عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات. تصحیح نصرالله سبوحی. تهران: کتابخانۀ ناصرخسرو.
ـ سابتلنی، ماریا (1384). «دفاع از کشاورزی: ارشادالزراعه و نقش آن در اقتصاد سیاسی ایران در آغاز عهد صفوی». ترجمۀ محمدجواد مهدوی. یادنامۀ رضا مایل هروی. به کوشش نجیب مایل هروی. تهران: طرح نو.
ـ سعدی، مصلحبنعبدالله (1384). بوستان. تصحیح و توضیحِ غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
ـ شهمردانبنابیالخیر (1362). نزهت نامۀ علایی. تصحیح فرهنگ جهانپور. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـ ــــــــــــــــــــ (1382). روضۀالمنجمین. تصحیح و تحقیق جلیل اخوان زنجانی. تهران: میراث مکتوب و کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
ـ صفا، ذبیحالله (1386). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.
ـ طوسی، محمدبنمحمودبناحمد (1387). عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات. به اهتمام منوچهر ستوده. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ فخر رازی، محمدبنعمر (1382). جامع العلوم. تصحیح سید علی آلداوود. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
ـ کریستنسن، آرتور (1389). نمونه های نخستین انسان و نخستین شهریار. ترجمۀ ژالۀ آموزگار و تقی تفضلی. تهران: چشمه.
ـ نیمایوشیج (1384). مجموعۀ کامل اشعار. گردآوری و تدوین سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
ـ وسل، ژیوا (1368). دائرۀالمعارفهای فارسی. ترجمۀ محمد علی امیرمعزی. تهران: طوس.
ـ هدایت، صادق (1356). نیرنگستان. تهران: جاویدان.
ـ هینلز، جان (1388). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژالۀ آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.
ـ یواقیتالعلوم و دراری النجوم (1345). تصحیح محمدتقی دانشپژوه. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
