دوره 11، شماره 54 - ( 1402 )                   جلد 11 شماره 54 صفحات 137-101 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Atooni B. Examining the Character Similarities of "Farhang Divzad" and "Rostam Yekdas" and Their Influence from Ayari Traditions (Based on Scrolls and Folk Narratives of Shahnameh). CFL 2023; 11 (54) :101-137
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-69575-fa.html
اتونی بهزاد. بررسی همسانی‌های شخصیتِ «فرهنگِ دیوزاد» و «رستم یک‌دست» و تأثیرپذیریِ آنان از سنّت‌های عیاری (براساس طومارهای نقالی و روایت‌های عامیانۀ شاهنامه). فرهنگ و ادبیات عامه. 1402; 11 (54) :101-137

URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-69575-fa.html

بررسی همسانی‌های شخصیتِ «فرهنگِ دیوزاد» و «رستم یک‌دست» و تأثیرپذیریِ آنان از سنّت‌های عیاری (براساس طومارهای نقالی و روایت‌های عامیانۀ شاهنامه)
بهزاد اتونی
دانشگاه آیت الله بروجردی ، behzad.atooni@abru.ac.ir
چکیده:   (1768 مشاهده)
یکی از رایج‌ترین موضوعات در طومارهای نقالی، همسانی‌ها و همانندی‌هایی است که بین برخی بن‌مایه‌ها و شخصیت‌های داستانی وجود دارد، که می‌توان علل متعددی را برای آن برشمرد. یکی از این علت‌ها، تقلید نقالان و قصه‌گزاران از روایت‌ها و شخصیت‌های محبوب و مشهور قصه‌های عامیانه در ساختِ آن شخصیت‌ها و بن‌مایه‌های همسان است. هدف از این پژوهش، بررسی همسانی‌ها و مشابهت‌های دو چهره معروف طومارهای ‌نقالی، یعنی «رستم یک‌دست» و «فرهنگ دیوزاد» است که می‌توان آن را برآمده از الگوبرداری نقالان از شخصیت‌های عیّارپیشه قصه‌های ماجراجویانه ادب عامه دانست. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است، همانندی‌های رستم یک‌دست و فرهنگ دیوزاد را در سه حیطه «ویژگی‌های ظاهری»، «کُنش‌ها» و «توانایی‌ها» مورد بررسی قرار داده و انواعی را برای آن‌ها برشمرده است. نتیجه پژوهش، نشان‌دهنده آن است که با ورودِ «ادب پهلوانیِ رسمی» به «ادبیات عامه» و شکل‌گیری طومارهای نقالی شاهنامه، چهره و شخصیتِ همسانِ رستم یک‌دست و فرهنگ دیوزاد براساس شخصیت‌پردازی عیارانِ قصه‌های عامیانه شکل ‌گرفته‌ است؛ به‌گونه‌ای که در بسیاری موارد، با دیگر پهلوانان و شخصیت‌های ادب پهلوانیِ پارسی متمایز و متفاوتند. البته با احتیاط، این فرضیه را نیز می‌توان مطرح کرد که ممکن است به‌علت قدمتِ اعمالِ عیارانه رستم یک‌دست در طومارهای نقالی نسبت به فرهنگ دیوزاد، شخصیت و کردارهای او، نقشی «پیش‌نمونه» را برای ساختِ شخصیت فرهنگ دیوزاد داشته است.  
واژه‌های کلیدی: سام‌نامه، طومار نقالی، رستمِ یکدست، فرهنگِ دیوزاد، همسانی، عیاران
متن کامل [PDF 854 kb]   (1315 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: ادبیات حماسی عامه
دریافت: 1402/3/12 | پذیرش: 1402/7/23 | انتشار: 1402/11/1
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.