پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، a.esmaeili@ihcs.ic.ir
چکیده: (1572 مشاهده)
در این پژوهش، شیوههای وامگیری فارسی عامیانه از ترکی بررسی شده است. برای این منظور فرهنگ فارسی عامیانه تألیف ابوالحسن نجفی مبنای کار قرار گرفت و مداخل ترکی یا مداخلی که بخشی از آنها ترکی بود، استخراج و بررسی شد. نتایج تحقیق گویای آن است که فارسی عامیانه با سه روش، از ترکی وامگیری کرده است: 1.آمیزش قرضی (آمیزۀ واژگانی) که در آن نیمی از واژۀ تکواژ یا واژۀ دخیل از ترکی و نیم دیگر، تکواژی از فارسی عامیانه است که انواع آن در پژوهش حاضر عبارتاند از: اتباعسازی (مانند اله و بله کردن) و ساخت واژهها و ترکیبات جدید با واژگان ترکی (مانند آلشی)؛ 2. وامگیری دستوری که به دو صورت کلی بوده است: نخست جملات کوتاهی که از ترکی وارد فارسی عامیانه شدهاند (مانند بو دور که وار)؛ دوم ساختهای دستوری که از ترکی دخیل که دو دستهاند: ترکیبات وصفی (مانند یالانچی پهلوان)؛ ترکیبات اضافی (مانند خاله قزی)؛ 3. وامگیری واژگان که گستردهترین نوع وامگیری است و واژگان و ترکیبات ترکی بدون تغییر تلفظ و معنا (مانند مشتلق)، با تغییر تلفظ و معنا (مانند ایاق)، تنها با تغییر تلفظ (مانند دوستاق چی) و تنها با تغییر معنا (مانند یر به یر) وارد فارسی عامیانه شدهاند.
وامواژههای ترکی در فارسی عامیانه در حوزههای معنایی زیر هستند:. خویشاوندی، تهدید، غذاها و خوردنیها، دشنامها و توهینها، ضرب و جرح، لغات مربوط به حیوانات، پوشش و مسائل مربوط به آن، واژههای دیوانی ـ نظامی، اعضای بدن، آیینها، شغلها و کشاورزی.
بهطور کلی استفاده از واژگان و جملات ترکی، گسترش لفظی و معنایی فارسی عامیانه و غنای آن را موجب شده است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
فرهنگ عامه دریافت: 1401/9/17 | پذیرش: 1401/4/23 | انتشار: 1401/4/23