استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
چکیده: (6166 مشاهده)
ترانههای سیستانی بخشی از میراث معنوی و فرهنگ عامۀ سیستان و برگرفته از فرهنگ، تمدن و علایق مردم آن است. مردم این خطه عواطف و احساسات، امیال و آرزوهای خود را به بهترین شیوه با زبان احساس و در قالب ملموسترین تصویرگریها بیان داشتهاند. با بررسی حدود چهارصد دوبیتی سیستانی، ویژگیهای ساختاری و ادبی آن در این جستار تحلیل شده است. بررسی ساختار و فرم دوبیتیها نشان میدهد که دوبیتیهای سیستانی همانند دوبیتیهای زبان فارسی وزن، قالب و قافیه و ردیف دارند؛ اگرچه تا حدودی از نظم و قاعدۀ اصلی آن خارج شدهاند. در بررسی آماری مشخص شد که تمایل سرایندگان به کاربرد ردیف تقریباً دوبرابر قافیه است. در بحث قافیه، نزدیک به نیمی از دوبیتیها قافیۀ سالم و بقیه قافیههای معیوب دارند. برخی از قافیهها به شکل قافیه در قالب مثنوی و به شکل قافیه در قالب قطعه آمده است و برخی از دوبیتیها بدون قافیه است. کاربرد آرایههای تشبیه، کنایه، استعاره، تکرار، تمثیل و دیگر آرایهها، طبعآزمایی و ذوق سلیم مردم این خطه را در ارائه تصویرهای زیبا و دلنشین نشان میدهد.
دریافت: 1394/9/8 | پذیرش: 1394/9/23 | انتشار: 1394/12/1