استادیار دانشگاه بیرجند
چکیده: (9507 مشاهده)
ادبیات فارسی- یهودی یا فارسی- عبری یکی از انواع ناشناخته ادبی در ایران است و اگرچه از نظر موضوع، دینی است؛ اما به صورت کلی در حوزه ادبیات عامه قرار میگیرد. به نظر میرسد یکی از دلایل این امر وجود الگویی در کتابهای مقدس یهود، مانند تلمود و میدراش، است که بنابر آن میتوان با استفاده از منابع شفاهی و ادبیات عامه روایات رسمی مذهبی و تاریخی را تکمیل و حتی تألیف کرد. به این ترتیب، در منابع مذکور باورهای عامه در کنار باورهای رسمی قرار میگیرند و الگویی مرکب از گزارههای رسمی و عامه را شکل میدهند. به همین دلیل سنت شفاهی و ادبیات عامه در منابع مذهبی عبرانی، اهمیت بسیار دارد و قابل استناد است. در این مقاله چگونگی شکلگیری الگوی پیشگفته بررسی میشود؛ زیرا همین الگو در متون متأخر عبرانی (یهودی)، ازجمله فارسی- یهودی، نیز پی گرفته میشود؛ از این رو، این متون ترکیبی از گزارههای رسمی و عامه است. در این متون نیز روایتهای رسمی با روایتهای عامۀ ایرانی و غیرایرانی ترکیب میشود. به همین دلیل پژوهش درباره ادبیات عامۀ فارسی بدون بررسی این متون که حجم بسیار زیادی هم دارند، ناقص و ابتر است.
دریافت: 1394/9/14 | پذیرش: 1394/10/26 | انتشار: 1395/8/19