دانشگاه آیتالله بروجردی، بروجرد ، behzad.atooni@abru.ac.ir
چکیده: (2953 مشاهده)
عیاری که قدمت آن در ایران به پیش از اسلام میرسد، پدیدهای اجتماعی ـ سیاسی به حساب میآمد که خاستگاه اصلی آن، جامعۀ پیشهورِ شهری بود. این طبقه، در میان تودۀ مردم چنان جایگاهی داشتند که بیشتر قهرمانان داستانهای عامه را عیاران تشکیل میدادند. نفوذِ کار و کردار و اعمال عیارانه، صرفاً منحصر به اینگونه داستانها نمیشد، بلکه در منظومههای پهلوانی پارسی نیز، گاهگاهی، آثار و نشانههایی از آن را میبینیم. با رواج نَقل و نقالی در ایران، نفوذ ادبیات عیاری در داستانهای حماسی و پهلوانی شدت گرفت و اوج حضور اینگونه ادبیات را در پیدایش چهرهای نوظهور بهنام رستم یکدست/ کُلهدست شاهدیم. این چهرۀ نوظهور که ساخته و پرداختۀ ذهنِ خلاق و عامهپسند نقالان بود، قهرمانی است که روبهروی رستم و ایرانیان میایستد و سیمای پهلوانیِ قوم ایرانی را بهچالش میکشد. نگارنده با بررسی تاریخ و ادبیات عیاری در ایران و جهان اسلام، سعی بر آن دارد تا مؤلفههای عیاری را در اعمال و رفتار رستم یکدست/ کُلهدست به تصویر بکشد و علاوه بر آن، با تحلیل ذاتِ دوگانۀ عیاری در تاریخ اجتماعی و سیاسی، شخصیت دوگانۀ رستم یکدست را بررسی کند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1400/2/13 | پذیرش: 1400/3/23 | انتشار: 1400/4/7