نزاع آیینی مرگ و زندگی و بازتاب نمادین آن در افسانه های جادویی ایرانی

افسانه‌های جادویی ایرانی بازتابی نمادین از نبرد میان خیر و شر و به بیان اسطوره­ای اهورا و اهریمن‌ هستند. این افسانه‌ها در ساختار و محتوا بازنمایانندۀ نزاعی آیینی و هستی ­شناختنی‌اند که از آغاز آفرینش تا پایان آن امتداد دارد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل نمادهای مرگ و زندگی در این افسانه‌ها و تبیین نسبت آن‌ها با نظام‌های فرهنگی، دینی و اسطوره‌ای ایران، بر آن است تا ساختار نمادین این روایت‌ها را واکاوی کند. تحلیل­های پژوهش بر پایۀ کتاب ریخت ­شناسی افسانه­ های جادویی اثر پگاه خدیش قرار دارد؛ زیرا تمامی افسانه­ های این کتاب بر اساس تقسیم ­بندی آرنه-تامسون در ردۀ افسانه ­های جادویی قرار دارد و خدیش در هنگام گردآوری به روایت اصلی افسانه ­ها وفادار بوده است. روش تحلیل داده ­ها توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ­ای است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که عناصر تکرارشونده‌ای همچون شیشۀ عمر، دیو، پری، میوۀ مقدس و قهرمان همگی در راستای ترسیم ساختاری دوگانه از مرگ و زندگی قرار دارند و این عناصر با پیش‌متن‌هایی از متون دینی و اسطوره‌ای پیوند برقرار کرده­اند؛ از این­روافسانه جادویی دارای ساحتی آیینی­ اند که بنیادهای فرهنگی و جهان‌شناختی کهن را بازتاب می‌دهند.