تحلیل محتوایی لالایی های کرمانجی (مطالعۀ موردی 40 لالایی)
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران
2
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بجنورد
چکیده
از آنجایی که لالاییها به‌عنوان بخشی از ادبیات عامه حاوی روایتها، مسائل مذهبی، اجتماعی، فرهنگی و ... هستند، در پژوهش حاضر به دنبال بازیابی مسائل اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و ... منعکسشده در لالاییهای کرمانجی هستیم. هدف از این جستار، معرفی و تحلیل محتوایی چهل لالایی کرمانجی است. با توجه به اینکه تاکنون اقدامی برای جمعآوری لالاییهای کرمانجی نشده است، نگارندگان این پژوهش ابتدا با روش میدانی از روستاهای کرمانج‌نشین شهرستان شیروان ازجمله: اوغاز، بوانلو، توپکانلو، توکور، گدوگانلو، نامانلو و...، این لالاییها را جمعآوری کرده و سپس با توجه به هدف پژوهش به بررسی و تحلیل داده‌ها پرداخته‌اند. در این پژوهش علاوه بر لالاییهای جمع‌آوری‌شده به روش میدانی، چند لالایی کرمانجی خراسان شمالی که قبلاً توسط خوانندگان محلی و یا مردم عامی ضبط شده‌اند نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در تحلیل و بررسی لالاییهای کرمانجی جمع‌آوری‌شده این نتیجه حاصل شد که پنج عنصر محتوایی که عبارت‌اند از: 1. تاریخی، 2. زیستمحیطی، 3. روابط خانوادگی، 4. عاشقانه، 5. لحظهمحور، در لالاییهای مورد بحث موجود است. قابل ذکر است که عناصر مذکور لزوماً کودکانه نیستند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
پارسا، س. ا. (1397). واکاوی فولکلور ایران با تکیه بر ادب شفاهی کردی. فرهنگ کردستان. 28، 11ـ 22.
پورنعمت رودسری، م.، بذرافکن، م.، و روحانی، ع. (1393). لالایی ها: دغدغههای زنان، بازنمایی اجتماعی لالایی های استان بوشهر. زن در فرهنگ و هنر، 6، 265 -281.
جلالی پندری، ی.، و پاک ضمیر، ص. (1390). ساختار روایت در لالایی های ایرانی. مطالعات ادبیات کودک، 2، 1ـ31.
جمالی، ا. (1386). لالایی ها در فرهنگ مردم ایران. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما.
جعفری قنواتی، م. (1394). درآمدی بر فلکلور ایران. تهران: جامی.
حسنلی، ک. (1382). لالایی های مخملین، نگاهی به خاستگاه و مضامین لالایی های ایرانی. پژوهش نامۀ ادب غنایی. 1، 61-80.
حسینپور، ا. (1393). دیار و دوتار. قم: عمو علوی.
حسین‌زاده بوانلو، ا. (1377). نقد و بررسی کتاب‌های حرکت کرد به خراسان. شهروند، 8، 394.
حسینی صابر، م.، جلالی، م.، و سیدیزدی، ز. (1398). بازتاب اوضاع اجتماعی در لالایی های عصر حاضر. مطالعات ادبیات کودک، 2، 1-20.
خیرمقدم، گ. (1399). مطالعۀ ساختار محتوایی، فرهنگی و اقلیمی در لالایی های کورد زبان ایران. پایان نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام نور استان تهران.
رستمی، م. (1399). قوشمه ساز پرواز. بجنورد: بیژن یورد.
رستمی، ع. (1401) برسی ساختار و درون مایۀ سه‌خشتی‌های کرمانجی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان خراسان شمالی، مرکز پیام نور بجنورد.
رفیعی راد، ع . (1387) تحلیل ساختار و محتوای شعر لو کرمانجی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان خراسان شمالی، مرکز پیام نور بجنورد.
زمانی، ف.، و میرحسینی، م. (1401). انسان‌شناسی فرهنگی نظام زندگی شبانی در سه‌خشتی‌های کرمانجی خراسان شمالی. مطالعات فرهنگی ـ اجتماعی خراسان، 2، 37-72.
ذوالفقاری، ح. (1394). زبان و ادبیات عامۀ ایران. تهران: سمت.
شاهرودی، م.، و خلیلی جهان تیغ، م. (1400). خوش نوایی و گوش نوازی آییکه (لالایی های سیستان). فرهنگ و ادبیات عامه، 38، 147 ـ 181.
طیبی، ح. (1395). مبانی جامعه شناسی و مردمشناسی ایلیات و عشایر. تهران: دانشگاه تهران.
عمرانی، ا. (1381). لالایی های ایرانی. تهران: پیوند نو.
مشتاق مهر، ر.، و فیضی، آ. (1399). سیمای جامعۀ کرد در لالایی های کردی. ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین، 1، 89 -108.
مقداری، ص.، طالبی، ا.، و فاروقی، ج. (1397). تحلیل لالایی های گویش قاین از منظر جامعه شناسی زبان. زبان فارسی و گویش های ایرانی، 6، 127 -148.
نجیبی فینی، ب.، و گلستانی، م. (1394). نمود طبیعت در لالایی های هرمزگان. پژوهشنامۀ فرهنگی هرمزگان، 10، 6 – 14.
وحدانی فر، ا.، و داوری، ز. (1400). موتیف در لالاییهای سبزواری. فرهنگ و ادبیات عامه، 38، 269 -302.
