مطالعه مردم‌شناختی فرهنگ عامه در شکل‌گیری انگاره تقدیرگرا در قوم ترکمن و نقش آن در پیشگیری و درمان بیماری‌ها
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری مردمشناسی؛ دانشکده علوم اجتماعی ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2
استادیار دانشکده علوم اجتماعی ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
3
استادیار دانشکده علوم اجتماعی ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.
4
استادیار دانشکده علوم اجتماعی؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، ایران
چکیده
موضوع سلامت و حفظ آن از نیازهای اساسی جوامع انسانی است که با مسئلۀ فرهنگ ارتباط مستقیم دارد. جامعۀ مورد مطالعۀ این پژوهش دارای ریسک سرطان بالا نسبت به سطح استاندارد جهانی است. مطالعۀ نظام باورها در جامعۀ مورد مطالعه تبیین‌گر باورهایی است که وفق آن انگاره‌ها و رفتارها، در افزایش ریسک بیماری مؤثر واقع می‌شود. فولکلور در سامانۀ فرهنگی جوامع و در شکل‌گیری انگاره‌ها و رفتارها نقش برجسته‌ای دارد. این تأثیر در جامعۀ مورد مطالعه یکی از عوامل برساخت انگاره‌ها ازجمله انگارۀ تقدیرگراست که منشأ رفتارهایی در جهت افزایش ریسک سرطان است. بنابراین هدف اصلی این مقاله عبارت است از شناخت باورها و کنش‌های زبانی موجود در فولکلور ترکمن که در پیدایش انگارۀ تقدیرگرا مؤثر بوده است. در این مقاله پارادایم انسان‌شناسی تفسیری در رویکرد کلیفورد گیرتز به‌عنوان چارچوب نظری در نظر گرفته شد و با استفاده از روش‌های مردم‌نگاری و تمرکز بر تکنیک مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته همراه با مطالعات اسنادی، به گردآوری داده‌ها پرداخته شد. یافته‌های این پژوهش حاکی از نقش فولکلور به‌عنوان یکی از عوامل موجد و تقویت‌کنندۀ انگارۀ تقدیرگرایی در جامعۀ مورد مطالعه است. این انگاره بیش از هر چیز در دو گذار اصلی زندگی ترکمن‌ها (تولد و ازدواج) ایفای نقش می‌کند و درنهایت موضع غربالگری، پیشگیری و درمان مؤثر را در جامعۀ مورد مطالعه کم‌رنگ می‌کند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
الکساندر، ج. (1402). برنامۀ قوی در جامعه‌شناسی فرهنگی. ترجمۀ م. وفایی. تهران: نشر نگاه معاصر.
بلوکباشی، ع. (1388). در فرهنگ خود زیستن، به فرهنگ‌های دیگر نگریستن. تهران: گل‌آذین.
پاکتچی، ا.، و درزی، ق. (1393). نقش ترجمۀ فرهنگی در مطالعات میان‌رشته‌ای با تأکید بر نشانه‌شناسی فرهنگی. مطالعات میان‌رشته‌ای، 4، 33-49.
جرجانی، م. (1394). ایرانیان ترکمن. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
روح‌الامینی، م. (1379). گرد شهر با چراغ (مبانی انسان‌شناسی). تهران: عطار.
شادمهر، ا. (1377). ترانه‌های کودکان ترکمن. گنبد کاووس: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی مختومقلی فراغی.
شادمهر، ا. (1377). نغمه‌های زنان ترکمن. بی‌جا: حاجی‌طلائی.
فکوهی، ن. (1400). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نشر نی.
قرائی مقدم، ا. (1388). مبانی جامعه‌شناسی. تهران، ابجد.
قوجق، ی.، و... (1384).90 افسانه برای نوجوانان. تهران: قدیانی.
قوجق، ی. (1376). گونه‌های مختلف ادبیات شفاهی مردم ترکمن. شعر، 21، 122_133.
کمالی، م.ش.، و عسگری خانقاه، ع.ا. (1374). ایرانیان ترکمن: پ‍ژوه‍ش‍ی در مردمشناسی و ج‍م‍ع‍ی‍ت‌ش‍ن‍اس‍ی. تهران: اساطیر.
گیرتز، ک. (1398). تفسیر فرهنگ‌ها. ترجمۀ م. ثلاثی. تهران: ثالث.
لومبار، ج. (1397). مبانی نظری مردمشناسی. ترجمۀ ج. رفیع‌فر. تهران: خجسته.
معطوفی، ا. (1383). تاریخ، فرهنگ و هنر ترکمان. تهران: انجمن آثار مفاخر ایران.
ملک‌زاده، ر.، و فضل‌اللهی، ن. (1393)، مطالعۀ هم‌گروهی استان گلستان. تهران: میرماه.
منابع شفاهی:
نیازی ساعی، ع.، مدیرعامل بنیاد مختومقلی فراغی، 70 ساله، ساکن گنبد.
قوجق، ی.، نویسنده و پژوهشگر، 57 ساله، ساکن تهران (ترکمن‌تبار).
کلته، ا.، نویسنده و پژوهشگر، 60 ساله، ساکن گنید.
کریمی، آ.، دبیر بازنشسته، پژوهشگر، 60 ساله، ساکن گنبد
آق‌آتابای، ا.، خانه‌دار، 50 ساله، ساکن گنبد.
