بازخوانی تحلیلی مؤلفه های گروتسک در گزیدۀ افسانه های ایرانی
نویسنده
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شاهد
چکیده
گروتسک که از آن به‌عنوان طنز آمیخته یاد می‌شود، سبکی هنری و ادبی است که هنجارها و انتظارات مرسوم را به چالش می کشد و بسیاری از مرزها را جابه‌جا می‌کند. امروزه، این سبک از آن جهت اهمیت پیدا کرده است که سعی می‌کند میان بسیاری از حوزه ها چون هنر، ادبیات، مذهب و موضوعات اجتماعی ارتباط برقرار کند و از این جهت که مشتمل بر عناصری چون اغراق، معما، طنز و درهم‌آمیختگی های صورتهای انسانی و حیوانی است می تواند در قصههای عامیانه و افسانه های ایرانی نمودهای آشکاری داشته باشد. تأمل در تفاسیر گروتسکی می تواند ما را با تفسیرهایی بنیادین از افسانه ها آشنا کند که به‌طور طبیعی در ذهن ما حضور دارند و واکاوی لایههای زیرین محتوایی و سخن گفتن از آنها به شناختی آگاهانهتر و منظر جذابتری از این منابع اصیل فرهنگی منجر خواهد شد. از این رو، این پژوهش به روش تحلیل کیفی ـ مضمونی به بیان و توضیح برخی از کنش ها، اشخاص و ویژگی های افسانه های ایرانی که با مضامین گروتسکی شباهت دارند، می پردازد. نتایج این پژوهش نشان‌دهندۀ این است که گروتسک، به‌ویژه در بستر ادبیات عامیانه ایران، به اشکال گوناگون حضور دارد و می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای نقد اجتماعی و فرهنگی کارآیی مؤثری داشته باشد. برخی از این شباهت ها برخاسته از انگارههای مشترک ذهن انسان در همه دنیا و نحوۀ پردازش آن ها متناسب با خصایص فرهنگی سرزمین های مختلف است. با تأکید بر این نکتۀ مهم که آنچه امروزه به‌عنوان گروتسک در جهان شناخته شده است، از قرن ها پیش در ادب عامۀ ایران حضوری پررنگ داشته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
-Adams, James Luther and Wilson Yeats (2010). Grotesque in Art and Literature, translated by Atusa Rasti, Tehran: Qatra Publishing House.
-Anjavi Shirazi, Abolghasem (1980). Volume 2, first edition, Tehran: Amirkabir.
-Betleheim, Bruno (2002). The Charm of Legends, translated by Akhtar Shariatzadeh, Tehran: Hermes
-Behrangi, Samad and Behrouz Tabrizi (1978). Legends of Azerbaijan, edited by Asad Behrangi, Tabriz: Behrangi Publications.
-Caden, John Anthony (2007), Descriptive Dictionary of Literature and Criticism, translated by Kazem Firouzmand, Tehran: Shadegan Publishing.
-Davoudimoghadam, Farideh (2012). Grotesque in the stories of Attar's madmen, Journal of History of Literature, Shahid Beheshti University, Volume 5, Issue 2, pp. 53-75.
-Darvishian, Ali Ashraf and Reza Khandan (Mahabadi) (2005). The culture of Iranian folk tales, 20 volumes, Tehran: Book and Culture.
-Farrokhi, Bajlan and Mohammad Asadian (1982). Legends of the People of Lorestan, Tehran: Paijeh Publications.
-Kahnmoeipour, Jhaleh (2002), Nasrin Dokht Khattat, Ali Afkhami, Descriptive Dictionary of Literary Criticism (French-Persian), Tehran: Tehran University Press.
-Kia, Sadegh (1962), Naranj and Toranj, Journal of Fine Arts of the Country, No. 2, Tehran: Audio-Visual Organization Printing House, p. 163.
-Mohtadi (Sobhi), Fazlollah (1944), Ancient Legends, Volume 1, First Edition, Tehran: Amir Kabir.
-Mirkazemi, Hossein (1995), Legends of the Ever-Spring Land, First Edition, Tehran: Soroush Publications
-Mihandoost, Mohsen (2004), The Tales of Bakht, Tehran: Markaz Publishing.
-Naderi, Afshin (2004), Examples of Stories of the People of Iran, Tehran: National Cultural Heritage Organization.
-Pigot, Juliet (1974). Japanese Mythology, translated by Bajlan Farrokhi, Tehran: Golshan Publications.
-Rastegar Fasaei, Mansour (2004), Morphology in Mythology, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
-Ramazan, Mersedeh (1968), Legends of Iranian Villagers, First Edition, Tehran: Padideh Publications.
-Ronald Knowles (2012), Shakespeare and Carnival after Bakhtin, translated by Roya Pourazar, Tehran: Hermes.
-Shams, Mohammad Reza (2011), A Look Back at Legends, Roshanan Magazine, Eleventh Office, Tehran: Center for Intellectual Development of Children and Adolescents, pp. 174-185.
-Thomson, Philip (2011). Grotesque, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Markaz Publishing.
-Taslim Jahromi, Fatemeh and Yahya Talebian (2011). The combination of heterogeneous and contradictory emotions (grotesque) in satire and humor, Journal of Literary Techniques, Year 3, Issue 1, pp. 1-20, University of Isfahan.
-Walek, Rene (2004), History of New Criticism, Translated by Saeed Arbab Shirani, Tehran: Niloufar.
-Anjavi Shirazi, Abolghasem (1980). Volume 2, first edition, Tehran: Amirkabir.
-Betleheim, Bruno (2002). The Charm of Legends, translated by Akhtar Shariatzadeh, Tehran: Hermes
-Behrangi, Samad and Behrouz Tabrizi (1978). Legends of Azerbaijan, edited by Asad Behrangi, Tabriz: Behrangi Publications.
-Caden, John Anthony (2007), Descriptive Dictionary of Literature and Criticism, translated by Kazem Firouzmand, Tehran: Shadegan Publishing.
-Davoudimoghadam, Farideh (2012). Grotesque in the stories of Attar's madmen, Journal of History of Literature, Shahid Beheshti University, Volume 5, Issue 2, pp. 53-75.
-Darvishian, Ali Ashraf and Reza Khandan (Mahabadi) (2005). The culture of Iranian folk tales, 20 volumes, Tehran: Book and Culture.
-Farrokhi, Bajlan and Mohammad Asadian (1982). Legends of the People of Lorestan, Tehran: Paijeh Publications.
-Kahnmoeipour, Jhaleh (2002), Nasrin Dokht Khattat, Ali Afkhami, Descriptive Dictionary of Literary Criticism (French-Persian), Tehran: Tehran University Press.
-Kia, Sadegh (1962), Naranj and Toranj, Journal of Fine Arts of the Country, No. 2, Tehran: Audio-Visual Organization Printing House, p. 163.
-Mohtadi (Sobhi), Fazlollah (1944), Ancient Legends, Volume 1, First Edition, Tehran: Amir Kabir.
-Mirkazemi, Hossein (1995), Legends of the Ever-Spring Land, First Edition, Tehran: Soroush Publications
-Mihandoost, Mohsen (2004), The Tales of Bakht, Tehran: Markaz Publishing.
-Naderi, Afshin (2004), Examples of Stories of the People of Iran, Tehran: National Cultural Heritage Organization.
-Pigot, Juliet (1974). Japanese Mythology, translated by Bajlan Farrokhi, Tehran: Golshan Publications.
-Rastegar Fasaei, Mansour (2004), Morphology in Mythology, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
-Ramazan, Mersedeh (1968), Legends of Iranian Villagers, First Edition, Tehran: Padideh Publications.
-Ronald Knowles (2012), Shakespeare and Carnival after Bakhtin, translated by Roya Pourazar, Tehran: Hermes.
-Shams, Mohammad Reza (2011), A Look Back at Legends, Roshanan Magazine, Eleventh Office, Tehran: Center for Intellectual Development of Children and Adolescents, pp. 174-185.
-Thomson, Philip (2011). Grotesque, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Markaz Publishing.
-Taslim Jahromi, Fatemeh and Yahya Talebian (2011). The combination of heterogeneous and contradictory emotions (grotesque) in satire and humor, Journal of Literary Techniques, Year 3, Issue 1, pp. 1-20, University of Isfahan.
-Walek, Rene (2004), History of New Criticism, Translated by Saeed Arbab Shirani, Tehran: Niloufar.
