امکان سنجی ساخت عروسک از قصه های عامیانۀ ایرانی با رویکرد صنایع دستی پایدار(بر اساس قصۀ حسن کچل)
نویسندگان
1
کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران
2
استادیار گروه صنایع دستی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران
3
دانشیار گروه ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، ایران
چکیده
قصه‌های عامه بازتاب فرهنگ هر ملت است که از طریق آن می‌توان به اطلاعاتی ارزشمند دست یافت. این قصه‌‌ها، کودکان را با ارزش‌های اخلاقی آشنا می‌کند و باعث ارتقای مهارت‌های اجتماعی کودکان می‌شود. بسیاری از قصه‌های عامه، علاوه بر ایجاد سرگرمی، جنبه‌های آموزشی و تربیتی دارد و کودکان را با آداب و رسوم و فرهنگ‌های مختلف آشنا می‌کند. عروسک، یکی از ابزار‌های مناسب برای انتقال پیام است و قصه‌گویی با این ابزار می‌تواند تأثیر زیادی در ذهن کودک داشته باشد. امروزه با ورود عروسک‌های پلاستیکی با الگوها و مضامین نامناسب غربی، شاهد آسیب‌های جدی به سلامت روانی و جسمی کودکان و تخریب محیط زیست هستیم. با ساخت عروسک بر مبنای قصه‌های عامۀ ایرانی، با رویکرد صنایع دستی پایدار می‌توان کودکان را با ادبیات و فرهنگ این مرز و بوم در قالب ساخت عروسک‌های دوست‌دار محیط زیست آشنا کرد که موجب جذابیت بیشتر قصه‌‌ها می‌شود. با توجه به ضرورت پرداختن به طراحی عروسک‌هایی هم‌سو با فرهنگ ایرانی و سازگار با محیط زیست، محققان در پی پاسخ به این پرسش هستند که چگونه می‌توان بر مبنای قصه‌های عامۀ ایرانی عروسک‌هایی با رویکرد صنایع دستی پایدار، طراحی کرد؟ بدین منظور با درنظر گرفتن ویژگی‌های عروسک، براساس شخصیت‌های قصۀ عامۀ حسن کچل، با مواد اولیه و تکنیک‌های پایدار، طراحی و ساخت عروسک‌ها انجام شد. روش جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش به صورت ترکیبی بوده؛ این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تجربی است. عروسک‌ها بر مبنای شخصیت‌های قصه‌های عامه، با تکنیک‌های کچه‌دوزی و نمدمالی، طراحی و ساخته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که برخی شخصیت‌های قصه‌های عامه نظیر حسن کچل قابلیت به‌روزرسانی برای انتقال مفاهیم امروزی را دارد؛ همچنین تکنیک‌های کچه‌دوزی و نمدمالی به‌دلیل استفاده از الیاف طبیعی از صنایع دستی پایدار به‌شمار می‌رود و به‌دلیل قابلیت‌های فراوان پشم، برای ساخت حجم‌های مختلف ازجمله عروسک، مناسب است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ابراهیمی ناغانی، حسین. (1388). پژوهشی پیرامون نمد و نمدمالی چهار محال بختیاری با تحلیلی بر ظرفیت های خاص و تغییر در کارکرد نمد. کتاب ماه هنر. 138، 72-81.
ارل هاف، میشائیل؛ مارشال، تیموتی. (1399). دانشنامه دیزاین. ترجمه: نظر محمدی. تهران: نشر مشکی.
اریکسون، میلتون؛ روزن، سیدنی. (1375). قصه درمانی. ترجمه: مهدی قراچه داغی. تهران: اوحدی.
اژدری، آرام؛ آرمند، محمد علی؛ جهانی، مرضیه. (1399). قصه درمانی. بوکان: زانکو.
بحرینی، حسین. ( 1376). شهرسازی و توسعه پایدار. رهیافت. (17)7،28-39.
بیرانوند، مسلم. (1394). تحلیل و بررسی اصول، مبانی و مفاهیم شهر پایدار. کنفرانس بین المللی علوم مهندسی، هنر و حقوق. 1-14.
ترکان، اعظم. (1399). توسعه صنایع دستی با تاکید بر صنایع خلاق و پایدار. دومین کنفرانس علمی پژوهشی روانشناسی، مشاوره، علوم تربیتی و علوم اجتماعی و علوم انسانی. 1-14.
حریری، نجلا.(1390). اصول و روش های پژوهش کیفی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
ذوالفقاری، حسن. (1388). فرهنگ بزرگ ضرب المثل های فارسی. جلد .1تهران: معین.
دیمز، اورلی. (1388). تندیس گری و شمایل نگاری از دورا پیش از اسلام. ترجمه علی اکبر وحدتی. تهران: نشر ماهی.
ساداتی، سید شهاب الدین. (1388). روایت شناسی داستان "حسن کچل" از سه دیدگاه- ولادیمر پروپ، جولیوس گریماس و تزوتان تودوروف. گلستانه. .60-57 ، 96.
عظیم پور، پوپک.(1389). فرهنگ عروسک ها و نمایش عروسکی آیینی و سنتی ایران. تهران: نمایش.
فرهادی، مرتضی.(1388). انسان شناسی یاریگری. تهران: نشر ثالث.
فنایی، زهرا.(1378). سیری در صنایع دستی ایران. نجف آباد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
فیوضات، ابراهیم.(1386). نگرش ایرانیان به کار و صنعت. تهران: پژوهشگاه هنر، فرهنگ وارتباطات.
قانی، افسانه؛ محرابی، فاطمه. (1399). مروری بر نقوش شهرکرد. فصنامه فرهنگ مردم ایران. 6، 15-43.
کاظمی، سهیلا. (1390). پژوهشی برای طراحی عروسک در بستر فرهنگی ایران(برای کودکان 3تا7 سال). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی.
کریمی، ساغر. (1400). بازشناسی مهارت های آموزش برای توسعه پایدار در محتوا و شیوه آموزش عالی صنایع دستی. فصلنامه رهپویه هنر های دستی(2)1، 87-101.
کریمی، ساغر. (1401). درآمدی بر یادگیری پایدار در آموزش صنایع دستی: یادگیری برای تغییر خود و جامعه. تهران: انتشارات تیک با مشارکت انتشارات آوای نور.
گمار، منا. (1401). شهر زیست پذیر، شهر پایدار. تهران: انتشارات شهرسازی.
محمودی عالمی، علی؛ رمضانپور، فریده . (1401). تاریخچه کچه دوزی در صنایع پوشاک. دومین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج فرهنگ ایران.
مسعودی، شیوا. (1387). عروسک: گذر از آیین به صنعت جستاری در کارکرد های متفاوت عروسک. فصلنامه هنر. 75، 93-105.
مظفریان، علیرضا(1391). ویژگی‌های بنیادی سبک های شعر فارسی. تاریخ ادبیات. 71، 265-292.
مهاجری، اعظم. (1398). نقش و نمد خراسان شمالی. فصلنامه فرهنگ مردم ایران. 57و58، 96-81 .
میرحیدری، میرم السادات. (1396). افسانه های ایرانی و تاثیر روان درمانی آن بر کودکان.(مطالعه موردی: چهل افسانه مشهور ایرانی). فصلنامه مطالعات ایران شناسی. 2(3)، 105-127.
میرصادقی، جمال. (۱۳۹۴). عناصر داستان. تهران: نشر سخن.
ورمزیار، حسن، و حسین سعید. (1395). معماری پایدار با رویکرد توسعه در معماری. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش علوم و تکنولوژی. 1-12.
منابع لاتین:
Belen prsdos-pena, m., Jesus galves-sunches, F., Gracia-lopez, A & Molinamoreno, V. 2022. Sustainable Crafts: Describing Conseptual Evolution Through a Bibliometric Analysis and Systematic Literature Review. Frontiers in Enviromental Science, 10.
Gay.L, R.,Diehl.L, P.1992. Research Metods for Busines and Management. Maxwell Macmllan International Editions.
Lenz, M.J. 2004 . Native American dolls: Small spirits. Seattle , WA:University of Washington Press.
ارل هاف، میشائیل؛ مارشال، تیموتی. (1399). دانشنامه دیزاین. ترجمه: نظر محمدی. تهران: نشر مشکی.
اریکسون، میلتون؛ روزن، سیدنی. (1375). قصه درمانی. ترجمه: مهدی قراچه داغی. تهران: اوحدی.
اژدری، آرام؛ آرمند، محمد علی؛ جهانی، مرضیه. (1399). قصه درمانی. بوکان: زانکو.
بحرینی، حسین. ( 1376). شهرسازی و توسعه پایدار. رهیافت. (17)7،28-39.
بیرانوند، مسلم. (1394). تحلیل و بررسی اصول، مبانی و مفاهیم شهر پایدار. کنفرانس بین المللی علوم مهندسی، هنر و حقوق. 1-14.
ترکان، اعظم. (1399). توسعه صنایع دستی با تاکید بر صنایع خلاق و پایدار. دومین کنفرانس علمی پژوهشی روانشناسی، مشاوره، علوم تربیتی و علوم اجتماعی و علوم انسانی. 1-14.
حریری، نجلا.(1390). اصول و روش های پژوهش کیفی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
ذوالفقاری، حسن. (1388). فرهنگ بزرگ ضرب المثل های فارسی. جلد .1تهران: معین.
دیمز، اورلی. (1388). تندیس گری و شمایل نگاری از دورا پیش از اسلام. ترجمه علی اکبر وحدتی. تهران: نشر ماهی.
ساداتی، سید شهاب الدین. (1388). روایت شناسی داستان "حسن کچل" از سه دیدگاه- ولادیمر پروپ، جولیوس گریماس و تزوتان تودوروف. گلستانه. .60-57 ، 96.
عظیم پور، پوپک.(1389). فرهنگ عروسک ها و نمایش عروسکی آیینی و سنتی ایران. تهران: نمایش.
فرهادی، مرتضی.(1388). انسان شناسی یاریگری. تهران: نشر ثالث.
فنایی، زهرا.(1378). سیری در صنایع دستی ایران. نجف آباد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
فیوضات، ابراهیم.(1386). نگرش ایرانیان به کار و صنعت. تهران: پژوهشگاه هنر، فرهنگ وارتباطات.
قانی، افسانه؛ محرابی، فاطمه. (1399). مروری بر نقوش شهرکرد. فصنامه فرهنگ مردم ایران. 6، 15-43.
کاظمی، سهیلا. (1390). پژوهشی برای طراحی عروسک در بستر فرهنگی ایران(برای کودکان 3تا7 سال). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی.
کریمی، ساغر. (1400). بازشناسی مهارت های آموزش برای توسعه پایدار در محتوا و شیوه آموزش عالی صنایع دستی. فصلنامه رهپویه هنر های دستی(2)1، 87-101.
کریمی، ساغر. (1401). درآمدی بر یادگیری پایدار در آموزش صنایع دستی: یادگیری برای تغییر خود و جامعه. تهران: انتشارات تیک با مشارکت انتشارات آوای نور.
گمار، منا. (1401). شهر زیست پذیر، شهر پایدار. تهران: انتشارات شهرسازی.
محمودی عالمی، علی؛ رمضانپور، فریده . (1401). تاریخچه کچه دوزی در صنایع پوشاک. دومین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج فرهنگ ایران.
مسعودی، شیوا. (1387). عروسک: گذر از آیین به صنعت جستاری در کارکرد های متفاوت عروسک. فصلنامه هنر. 75، 93-105.
مظفریان، علیرضا(1391). ویژگی‌های بنیادی سبک های شعر فارسی. تاریخ ادبیات. 71، 265-292.
مهاجری، اعظم. (1398). نقش و نمد خراسان شمالی. فصلنامه فرهنگ مردم ایران. 57و58، 96-81 .
میرحیدری، میرم السادات. (1396). افسانه های ایرانی و تاثیر روان درمانی آن بر کودکان.(مطالعه موردی: چهل افسانه مشهور ایرانی). فصلنامه مطالعات ایران شناسی. 2(3)، 105-127.
میرصادقی، جمال. (۱۳۹۴). عناصر داستان. تهران: نشر سخن.
ورمزیار، حسن، و حسین سعید. (1395). معماری پایدار با رویکرد توسعه در معماری. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش علوم و تکنولوژی. 1-12.
منابع لاتین:
Belen prsdos-pena, m., Jesus galves-sunches, F., Gracia-lopez, A & Molinamoreno, V. 2022. Sustainable Crafts: Describing Conseptual Evolution Through a Bibliometric Analysis and Systematic Literature Review. Frontiers in Enviromental Science, 10.
Gay.L, R.,Diehl.L, P.1992. Research Metods for Busines and Management. Maxwell Macmllan International Editions.
Lenz, M.J. 2004 . Native American dolls: Small spirits. Seattle , WA:University of Washington Press.
