ادبیات داستانی وجوه و جنبههای گوناگونی دارد که یکی از وجوه آن صبغۀ اقلیمی است. در این گونه داستانها علاوه بر زبان، طبیعت و تصاویر برآمده از اقلیم خاص نویسنده، همچنین افسانههای محلی، موسیقی و ملودیهای بومی، باورهای عامیانه، ضربالمثلها، آیینها و مناسک بومی و محلی و ... بروز و ظهور دارد. فرهنگ عامه با ادبیات اقلیمی رابطۀ وثیقی دارد. فرهنگ عامه در تقابل با فرهنگ رسمی و نخبگانی است که برعکس فرهنگ عامه که غالباً شفاهی است، مربوط به تودۀ مردم و امری مکتوب است و هرگاه این عناصر در ادبیات بهکار گرفته شود رنگ و صبغۀ خاصی به آن آثار میدهد که به آن ادبیات اقلیمی گویند. از ضرورتهای فهم و تحلیل ادبیات داستانی، تحلیل و بررسی نسبت نویسنده و محیط است؛ تأثیراتی که خودآگاه و ناخودآگاه مؤلف از محیط و اقلیم خویش میپذیرد و در ساخت و معنای اثر و گسترش و پیشبرد روایت دخالت دارد. سید حسین میرکاظمی از جمله داستاننویسان معاصر است که صبغۀ اقلیمی شمال در داستانهای او حضور چشمگیر دارد. در این مقاله سعی شده است صبغۀ اقلیمی یکی از آثار ایشان باغ زیتونی چشم، به روش توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد که حاصل این بررسی حضور فراوان عناصر اقلیمی شمال ایران خصوصاً حوزۀ گرگان در این اثر است: عناصر طبیعت و تصاویر برآمده از آنها، عناصر زبانی و واژگانی، باورها و آداب و رسوم، جایها، مشاغل و ... حتی حوادث اجتماعی و سیاسی خاص که همگی در خدمت طبیعی کردن فضا و حوادث داستان و نیز حقیقتمانندی شخصیتهاست.
منابع:
انوشه، حسن(1376)، فرهنگنامهی ادب فارسی، جلد دوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
انوری، حسن(1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
حسنپور آلاشتی، حسین(1386)، «ویژگیهای زبان روایت در سه اثر از محمود دولتآبادی» کاوشنامه، سال هشتم، شماره 14، بهار و تابستان 1386، صص 139- 160.
دستغیب، سید عبدالعلی(1380)، «دربارهی ادبیات بومی»، نشریه ادبیات داستانی، شهریور و مهر 1380، شماره 56، صص 14 تا 17.
شیری، قهرمان(1386)، مکتبهای داستاننویسی در ایران، چاپ دوم، تهران: نشر چشمه.
------------(1382)، «پیش درآمدی بر مکتبهای داستاننویسی در ادبیات معاصر ایران» نشریه دانشکد ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 189، صص 147-190.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1366)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات نگاه.
شربتیان، یعقوب(داود)(1400)، مقدمهای بر مردمشناسی اعتقادات دینی با تکیه بر اعتقادات مردم ایران، تهران: آوای نور.
شیردست، عبدالرضا، پیروز، غلامرضا، صادقی، فاطمهزهرا(1400)، «خوانش برجستگیهای زبانیو بومی- اقلیمی در شعر معاصر مازندران»، فصلنامهی ادبیات پارسی معاصر، شمارهی 2، پاییز و زمستان 1400، صص 159- 192.
صادقی شهپر، رضا(1389). «نخستین رماننویسان اقلیمی در داستاننویسی معاصر ایران». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ش 40(پیاپی 154)، صص 39-35.
غلامحسینزاده، غلامحسین، حسینی، سارا(1395)، «جریانشناسی ادبیات اقلیمی فارسی از ابتدای سده تا پایان دههی هشتاد»، یازدهمین گردهمایی بینالمللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی دانشگاه گیلان، 17 الی 19 شهریور 1395، صص 142-125.
جعفری قنواتی، محمدجواد(1382). «در قلمرو ادبیات اقلیمی»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، اسفند و فروردین، ش 65 و 66، صص 145- 140.
میرعابدینی، حسن(1386)، صد سال داستاننویسیِ ایران، جلد سوم و چهارم، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه.
میرصادقی، جمال(1383)، داستاننویسهای نامآور معاصر ایران، تهران: اشاره، چاپ اول.
میرصادقی، جمال و میرصادقی(ذوالقدر)، میمنت(1377)، واژهنامه هنر داستان-نویسی، تهران: کتاب مهناز.
میرکاظمی، سیدحسین(1389)، باغِ زیتونی چشم، آژینه: گرگان
محجوب، محمدجعفر(1383). ادبیات عامیانهی ایران، جلد اول و دوم، چاپ دوم، تهران: نشر چشمه.
مشتاقمهر، رحمان و صادقی شهپر، رضا(1389)، «ویژگیهای اقلیمی در داستان-نویسی شمال ایران»، پژوهشنامهی زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، سال چهارم، شماره چهارم، پیاپی 16، زمستان 1389، ص 56-29.
نوری، علی و قرهخانی، علی(1390). «تشبیهات اقلیمی در داستانهای شمال و جنوب ایران»، پژوهشنامهی زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، سال پنجم، شماره چهارم، پیاپی 20، زمستان 1390، ص 196-175.
نظری، زینب و همکاران(1399)، «بازتاب عناصر اقلیمی در داستانهای ابراهیم یونسی»، نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، سال 73، شماره 241، بهار و تابستان 1399، 286-263.
خواجوند سریوی,زینب , حسنپور آلاشتی,حسین , پیروز,غلامرضا و ستاری,رضا . (1404). پیوند ادبیات بومی و ادبیات عامه در داستان بلند باغ زیتونی چشم نوشتۀ حسین میرکاظمی. فرهنگ و ادبیات عامه, 13(62), 42-70.
MLA
خواجوند سریوی,زینب , حسنپور آلاشتی,حسین , پیروز,غلامرضا , و ستاری,رضا . "پیوند ادبیات بومی و ادبیات عامه در داستان بلند باغ زیتونی چشم نوشتۀ حسین میرکاظمی", فرهنگ و ادبیات عامه, 13, 62, 1404, 42-70.
HARVARD
خواجوند سریوی,زینب,حسنپور آلاشتی,حسین,پیروز,غلامرضا,ستاری,رضا. (1404). 'پیوند ادبیات بومی و ادبیات عامه در داستان بلند باغ زیتونی چشم نوشتۀ حسین میرکاظمی', فرهنگ و ادبیات عامه, 13(62), pp. 42-70.
CHICAGO
زینب خواجوند سریوی, حسین حسنپور آلاشتی, غلامرضا پیروز و رضا ستاری, "پیوند ادبیات بومی و ادبیات عامه در داستان بلند باغ زیتونی چشم نوشتۀ حسین میرکاظمی," فرهنگ و ادبیات عامه, 13 62 (1404): 42-70,
VANCOUVER
خواجوند سریوی,زینب,حسنپور آلاشتی,حسین,پیروز,غلامرضا,ستاری,رضا. پیوند ادبیات بومی و ادبیات عامه در داستان بلند باغ زیتونی چشم نوشتۀ حسین میرکاظمی. فرهنگ و ادبیات عامه, 1404; 13(62): 42-70.