بازشناسی آیین نمایشی سروگ حجلۀ قاسم در بوشهر از دیدگاه کارکردگرایی مالینوفسکی
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجو دانشگاه آزاد اسلامی
2
دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز
3
دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
چکیده
سروگ1 «حجلۀ قاسم»، یکی از آیین‌های نمایشیِ ـ مذهبی بوشهر است که هرساله به شکل باشکوهی در یکی از روزهای دهۀ اول ماه محرم برگزار میشود. یکی از شاخصههای به‌چشم‌آمدنی در این آیین نمایشیِ مذهبی، آن است که برگزارکنندگانش زنان هستند. با توجه به اهمیتی که این آیین در میان مردمان بوشهر داشته است، شایسته مینمود که به شیوۀ علمی، مبتنی بر مشاهدات میدانی و منابع کتابخانهای دربارۀ آن بررسی شود. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و اطلاعات به‌دست آمده از طریق گردآوری اسناد و مشاهدۀ مشارکتی2، با بهرهگیری از نظریۀ کارکردگرایی برانیسلاو مالینوفسکی 3 تحلیل محتوایی کیفی شده است. هدف از نگارش این پژوهش آن بوده که به این آیین دیرساله بر بنیاد نظریه‌های نوین انسان‌شناسی و با تأکید بر اصل ضرورت کارکردی نگریسته شود و بدین ترتیب عناصر تشکیل‌دهندۀ آن مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. این مقاله در پی پاسخ‌گویی به این پرسشها بوده که آیین نمایشی مذکور بنا بر نظریۀ ضرورتِ نیازهای عاطفی و روانی، چگونه پاسخ‌گوی عواطف و احساسات اجراکنندگان است. یا عناصر نمادین این آیین مذهبی ـ نمایشی با توجه به آرا و ایدههای چهارگانۀ مالینوفسکی چه تأثیری بر مخاطب دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ارسطو. (1353). فنّ شعر. ترجمۀ : ع. نوشین. چ.3. تهران: بنگاه ترجمه و نشرکتاب.
ترنر، ب. (1381). شرق‌شناسی پست‌مدرنیسم و جهانی شدن. ترجمۀ : غ. کیانی. تهران: فرهنگ گفتمان.
خواجه‌ئیان، م . سلطانی‌نیا ،ا. (1396). زن در تعزیه و سوگواره های بوشهر. قم: موعود.
چندلر، د. (1394). مبانی نشانه‌شناسی. تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر.
عارف، م. (1397). کمیجان، سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها. تهران: طهوری.
عارف، م. (1399). درخت کیان، آیین‌های نمایشی قوم امن. چ.2. تهران: نائیری.
فکوهی، ن. (1390). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. چ.7. تهران: نِی.
فکوهی، ن. (1386). «نگاهی بر رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز با تأکید به تفسیراو از پدیده دینی». مطالعات جامعه-شناسان. پاییز. ش.31. صص.109-120.
فصیحی، ا. (1389). «بررسی کارآمدی نظریه کارکردگرایی». معرفت فرهنگی اجتماعی. ش.2. صص 131-109.
فتحی، ط . (1380). پسیکودام: پیشگیری و درمان بیماری‌های روانی، اجتماعی در صحنه نمایش. تهران: سپند
ریترز، ج. (1374). نظریه‌های جامعه‌شناسی. ترجمۀ: ا. غروی‌زاده. چ.1. تهران: جهاد دانشگاهی.
ریترز، ج. (1389). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ : م. ثلاثی. تهران: علمی.
عبدی، ح. ساجدی، ه. (1393). «بررسی تطبیقی جانشین‌ناپذیری دین از منظر مالینوفسکی و شهید مطهری». اندیشه نوین دینی. ش.37. صص 80-63.
سجودی، ف. (1387). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سیستانی، ا. (1369). نگاهی به بوشهر. شیراز: نسل دانش.
شکنر، ر. (1386). نظریۀ اجرا. ترجمه : م . نصرالله‌زاده. تهران: مرکز.
مالینوفسکی، ب. (1373). تروبریاند. ترجمۀ : ع. مخبر. تهران: طرح نقد.
مالینوفسکی، ب. (1383). نظریه‌علمی‌فرهنگ. ترجمه: م. فرهمند. تهران:دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
مالینوفسکی، ب. (1387). غریزه جنسی و سرکوبی آن در جوامع ابتدایی. ترجمه: م. ثلاثی. تهران: ثالث.
مالینوفسکی، ب. (1395) جادو، علم، دین. ترجمه : ب. خلیلیان و مصطفی آقایی. تهران: گام نو.
نصر اشرفی، ج. دشتی شیرزادی، آ. و دیگران (1391). از آیین تا نمایش. ج.1. تهران: آرون.
همیلتون ، م. (1389). جامعه‌شناسی دین. ترجمه : م. ثلاثی. چ.2. تهران: ثالث.
یاراحمدی، ج. ناصربخت، م. (1391). «همنشینی کلام و حرکت در یک آیین بومی». فصلنامه تخصصی تئاتر. ش.79.صص 34- 56.
ضمیران، م. (1383). نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
Austin,J.l. (1975) How To Do Thing With Words.Second Edition:J.o.Urm son And Marina Sbisa .Uk:Ox Ford.
Anderson E.N,) 2005(, Magic, Science, and Religion: Useful Labels in the Past? Useless in the Present?, University of California, Traditional Ecological Knowledge.
Aghaie, K. (2005).The Women Of Karbala Ritual Derformance And Symbolic Discoures In Morern Shii Islam , Austin : University Of Texas Press.
Durkheim. E.(1952). Suicide :A Study In Sociology ( London: Routledge And Kegan Paul .First Pub ,1897) .
Geertz , C. (1973) .The In The Pretation Of Cultures,Newyork . Basic Book.
Schneiber , m. (1987). Cultare – As Teyt In The Work Of Clifford Geertz . In Theory And Society , Vol , 16 , No 6, PP: 809 – 839.
Malinowski B, (1948). Magic, Science and Religion and Other Essays. Glencoe, Illinois: The Free Press.
ترنر، ب. (1381). شرق‌شناسی پست‌مدرنیسم و جهانی شدن. ترجمۀ : غ. کیانی. تهران: فرهنگ گفتمان.
خواجه‌ئیان، م . سلطانی‌نیا ،ا. (1396). زن در تعزیه و سوگواره های بوشهر. قم: موعود.
چندلر، د. (1394). مبانی نشانه‌شناسی. تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر.
عارف، م. (1397). کمیجان، سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها. تهران: طهوری.
عارف، م. (1399). درخت کیان، آیین‌های نمایشی قوم امن. چ.2. تهران: نائیری.
فکوهی، ن. (1390). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. چ.7. تهران: نِی.
فکوهی، ن. (1386). «نگاهی بر رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز با تأکید به تفسیراو از پدیده دینی». مطالعات جامعه-شناسان. پاییز. ش.31. صص.109-120.
فصیحی، ا. (1389). «بررسی کارآمدی نظریه کارکردگرایی». معرفت فرهنگی اجتماعی. ش.2. صص 131-109.
فتحی، ط . (1380). پسیکودام: پیشگیری و درمان بیماری‌های روانی، اجتماعی در صحنه نمایش. تهران: سپند
ریترز، ج. (1374). نظریه‌های جامعه‌شناسی. ترجمۀ: ا. غروی‌زاده. چ.1. تهران: جهاد دانشگاهی.
ریترز، ج. (1389). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ : م. ثلاثی. تهران: علمی.
عبدی، ح. ساجدی، ه. (1393). «بررسی تطبیقی جانشین‌ناپذیری دین از منظر مالینوفسکی و شهید مطهری». اندیشه نوین دینی. ش.37. صص 80-63.
سجودی، ف. (1387). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سیستانی، ا. (1369). نگاهی به بوشهر. شیراز: نسل دانش.
شکنر، ر. (1386). نظریۀ اجرا. ترجمه : م . نصرالله‌زاده. تهران: مرکز.
مالینوفسکی، ب. (1373). تروبریاند. ترجمۀ : ع. مخبر. تهران: طرح نقد.
مالینوفسکی، ب. (1383). نظریه‌علمی‌فرهنگ. ترجمه: م. فرهمند. تهران:دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
مالینوفسکی، ب. (1387). غریزه جنسی و سرکوبی آن در جوامع ابتدایی. ترجمه: م. ثلاثی. تهران: ثالث.
مالینوفسکی، ب. (1395) جادو، علم، دین. ترجمه : ب. خلیلیان و مصطفی آقایی. تهران: گام نو.
نصر اشرفی، ج. دشتی شیرزادی، آ. و دیگران (1391). از آیین تا نمایش. ج.1. تهران: آرون.
همیلتون ، م. (1389). جامعه‌شناسی دین. ترجمه : م. ثلاثی. چ.2. تهران: ثالث.
یاراحمدی، ج. ناصربخت، م. (1391). «همنشینی کلام و حرکت در یک آیین بومی». فصلنامه تخصصی تئاتر. ش.79.صص 34- 56.
ضمیران، م. (1383). نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
Austin,J.l. (1975) How To Do Thing With Words.Second Edition:J.o.Urm son And Marina Sbisa .Uk:Ox Ford.
Anderson E.N,) 2005(, Magic, Science, and Religion: Useful Labels in the Past? Useless in the Present?, University of California, Traditional Ecological Knowledge.
Aghaie, K. (2005).The Women Of Karbala Ritual Derformance And Symbolic Discoures In Morern Shii Islam , Austin : University Of Texas Press.
Durkheim. E.(1952). Suicide :A Study In Sociology ( London: Routledge And Kegan Paul .First Pub ,1897) .
Geertz , C. (1973) .The In The Pretation Of Cultures,Newyork . Basic Book.
Schneiber , m. (1987). Cultare – As Teyt In The Work Of Clifford Geertz . In Theory And Society , Vol , 16 , No 6, PP: 809 – 839.
Malinowski B, (1948). Magic, Science and Religion and Other Essays. Glencoe, Illinois: The Free Press.
