متون جغرافیایی کهن حاوی اطلاعات ارزشمندی در حوزه مطالعات فرهنگ عامه هستند، زیرا اغلب علاوه بر موقعیت اقلیمی، نحوه زیست مردم نیز مورد توجه بوده است. آثار البلاد و اخبار العباد از زکریا بن محمّد قزوینی، متن جغرافیایی از قرن هفتم هجری است که مؤلف با تکیه بر مآخذ بسیار، کوشیده تا تصویری از اقالیم سبعه و فرهنگ و باورهای مردمان آن ارائه دهد. از میان فرهنگ عامه منقول، آیینهای راستیآزمایی قابل توجّهاند و مؤلف که خود قاضی است، به ذکر نمونههایی از آنها پرداخته است که اغلب در شمار داوریهای ایزدی هستند؛ مانند باور به خاصیت تطهیر آب و آتش (وَر گرم و سرد)، راستیآزمایی مرتبط با طهارت مولد (گذر از دهانه غار/شکاف کوه)، مکانها و اشیای مقدس. هدف پژوهش حاضر بررسی و ذکر پیشینه این موارد در فرهنگها و ملل مختلف از یک سو و بیان استمرار این آیینها در زمانهای پسینتر است و نتیجه، طرح آنها بهمثابۀ بنمایههای جهانی است که دارای وجوه نمادشناسی هستند.
ابن اثیر، ع. (1371). تاریخ کامل. ترجمة الف. حالت. تهران: مؤسّسة مطبوعات علمی.
ابن بطوطه، م. (1376). سفرنامة ابن بطوطه. ترجمة م. موحّد. تهران: آگه.
ابن جبیر، م. (1370). سفرنامة ابن جبیر. تصحیح و. رایت. ترجمة پ. اتابکی. مشهد: مؤسّسة چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
ابن رُسته، الف. (1365). الاعلاق النفیسه. ترجمة ح. قرهچانلو. تهران: امیرکبیر.
ابن زبیر، الف. (1984م). الذخائر و التّحف. حقّقه عن نسخة فریدة م. حمید الله. کویت: مطبعة حکومة کویت.
ابن فوطی، ع. (1374). مجمع الآداب فی مجمع الالقاب. تحقیق محمّد الکاظم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
ابن فوطی، ع. (1381). الحوادث الجامعة. ترجمة ع. آیتی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ابن محدّث تبریزی. (1397). عجایب الدنیا. تصحیح و تحقیق ع. نویدی ملاطی. تهران: سخن و موقوفات دکتر محمود افشار.
ابوبکر خوارزمی، م. (1418ق). مفید العلوم و مبید الهموم. مراجعه و تقدیم ع. الانصاری. بیروت: مکتبة العصریة.
ابوریحان بیرونی، م. (1380). الآثار الباقیة عن القرون الخالیة. تحقیق و تعلیق پ. اذکائی. تهران: میراث مکتوب.
اسدی طوسی، ع. (1354). گرشاسبنامه. به اهتمام ح. یغمایی. تهران: طهوری.
افسر یغمایی، ع. الف. (1337). شهر بابک. یغما، 123، 320-326.
الهی منش، م. ر؛ رئیسی نافچی، ن. (1396). تحلیل اوردالی از دیدگاه تاریخ حقوق کیفری و تطبیق آن با قسّامه. مطالعات حقوق. 1 (12)، 23-37.
الیاده، م. (1372). رساله در تاریخ ادیان، ترجمة ج. ستاری، تهران: سروش.
الیاده، م. (1393). نمادپردازی، امر قدسی و هنرها. ترجمة م. صالحی علامه. تهران: نیلوفر.
بادامچی، ح. (1382). آغاز قانونگذاری (تاریخ حقوق بین النهرین باستان). تهران: طرح نو.
بادامچی، ح. (1392). قانون حمورابی. تهران: نگاه معاصر.
بررتون، ج. پ. (1377). فضای مقدّس، ترجمة مجید محمدی. نامه فرهنگ. 29، 128-145.
بلک، ج؛ گرین، آ. (1385). فرهنگنامة خدایان، دیوان و نمادهای بینالنهرین باستان. ترجمة پ. متین. تهران: امیرکبیر.
بویس، م. (1374). تاریخ کیش زرتشت. ترجمة ه. صنعتی زاده. تهران: توس.
بهار، مهرداد (1391). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
پورداوود، الف. (گزارش) (2537). ویسپرد. به کوشش ب. فرهوشی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جهاندیده، ع. (1396). پژوهشی دربارة آیین وَر در بلوچستان. فرهنگ و ادبیات عامه، 5 (16)، 19-38.
حاسب طبری، م. (1391). تحفة الغرائب. تصحیح ج. متینی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
حجتی کرمانی، ع. (1379). سیر قضاوت در ادوار مختلف تاریخ. تهران: کتاب آوند دانش.
حسنی، ح. (1352). اوردالی. حقوق مردم، ش32 (ص 70-74)، ش 33 (ص57-60)، ش35 و 36 (58-59، 61-62).
خالقی مطلق، ج. (1362). گردشی در گرشاسپنامه 1، ایران نامه، 1 (3)، 388 - 423.
دانش پژوه، م. ت. (تصحیح). (1345). یواقیت العلوم و دررای النجوم. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
راشد محصّل، م. ت. (پژوهش) (1385). وزیدگیهای زادسپرم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رسولی، ج. (1377). آیین اساطیری ور، پیشینة سوگند در ایران و جهان. تهران: سروش.
زرین کوب، ع. (1379). یادداشتها و اندیشهها. تهران: سخن.
ژیران، ف؛ لاکوئه، ک؛ دلاپورت، ل. (1375). فرهنگ اساطیر آشور و بابل. ترجمة الف. اسماعیل پور. تهران: فکر روز.
ساباتوچی. د. (1378). اوردالی (آزمایش ایزدی یا آیین ور). ترجمة م. رایجیان اصلی. کانون. 17، 164-180.
سیرافی، س. (1381). سلسلة التواریخ یا اخبار الصین و الهند. ترجمة ح. قرچانلو. تهران: اساطیر و مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها.
شوالیه، ژ؛ گربران، آ. (1384). فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق س. فضایلی. تهران: جیحون.
شیخ الحکمایی، ع. (1/7/1385). سولاخ حلال حروم. وبسایت کازرونیه.www. kazerounieh-1.blogfa.com
صابری افتخاری، ع. (1399/2/13). مدخل غار ایّوب. وبسایت دایرة المعارف بزرگ اسلامی. www.cgie.org.ir
صرفی، م. (زمستان 1379و بهار 1380). «آزمون آتش». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 8 و 9 (پیاپی 7)، 31-57.
صفا، ذ. (1369). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.
صفدی، خ. (1381ق). الوافی بالوفیات. باعتناء ه. ریتر. بیروت: دارالنشر فرانز شتاینر.
طبری، ح. (1379). مناقب الطاهرین. تحقیق ح. درگاهی. تهران: رایزن.
طوسی، م. (1345). عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات، به اهتمام م. ستوده. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
غرناطی، م. (2003م). رحلة الغرناطی (تحفة الالباب و نخبة الاعجاب). حرّرها و قدّم لها ق. وهب. ابوظبی: دارالسویدی للنشر و التوزیع؛ بیروت: الموسّسة العربیة للدراسات و النشر.
قائمی، ف؛ قوام، الف؛ یاحقی، م. ج. (1388). تحلیل نقش نمادین اسطورة آب و نمودهای آن در شاهنامه فردوسی براساس روش نقد اسطورهای. جستارهای ادبی. س42 (2)، 47-67.
قزوینی، ز. (1361). عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات. به تصحیح و مقابله ن. سبوحی. تهران: کتابخانة مرکزی.
قزوینی، ز. (1373). آثار البلاد و اخبار العباد. ترجمة ج. قاجار. به تصحیح و تکمیل م. محدّث. تهران: امیرکبیر.
کراچکوفسکی، الف. ی. (1389). تاریخنوشتههای جغرافی در جهان اسلامی. ترجمة الف. پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
کوپر، جی. سی. (1391). فرهنگ نمادهای آیینی. ترجمة ر. بهزادی. تهران: علمی.
لسان، ح. (1356). تفأل و تطیّر. هنر و مردم. 183، 30-57.
مزداپور، ک. (آوانویسی و ترجمه) (1369). شایست و ناشایست. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
موریه، ج. ج. (1386). سفرنامة جیمز موریه. برگردان الف. سرّی. تهران: توس.
نجمالدوله، ع. (1386). سفرنامة دوم نجم الدوله به خوزستان. تصحیح و تحشیه و تعلیقات از الف. کتابی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نوادة مهلب. (1378). مجمل التواریخ و القصص. ویرایش س. نجم آبادی؛ ز. وبر. آلمان: دومونده نیکارهوزن.
یعقوبی، الف. (1371). تاریخ یعقوبی. ترجمة م. الف. آیتی. تهران: علمی و فرهنگی.
پورابریشم,احسان . (1403). بررسی و تحلیل آیینهای راستیآزمایی در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد از قزوینی. فرهنگ و ادبیات عامه, 12(60), 77-110. doi: 10.48311/cfl.12.60.4
MLA
پورابریشم,احسان . "بررسی و تحلیل آیینهای راستیآزمایی در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد از قزوینی", فرهنگ و ادبیات عامه, 12, 60, 1403, 77-110. doi: 10.48311/cfl.12.60.4
HARVARD
پورابریشم,احسان. (1403). 'بررسی و تحلیل آیینهای راستیآزمایی در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد از قزوینی', فرهنگ و ادبیات عامه, 12(60), pp. 77-110. doi: 10.48311/cfl.12.60.4
CHICAGO
احسان پورابریشم, "بررسی و تحلیل آیینهای راستیآزمایی در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد از قزوینی," فرهنگ و ادبیات عامه, 12 60 (1403): 77-110, doi: 10.48311/cfl.12.60.4
VANCOUVER
پورابریشم,احسان. بررسی و تحلیل آیینهای راستیآزمایی در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد از قزوینی. فرهنگ و ادبیات عامه, 1403; 12(60): 77-110. doi: 10.48311/cfl.12.60.4