بررسی تطبیقی حماسه بلوچی «رند و لاشار» و جنگ «بسوس» در ادبیات جاهلی عرب
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
دانشگاه یاسوج، مأمور به خدمت در دانشگاه شیراز
چکیده
فرهنگ و تاریخ عرب پس از ظهور اسلام همواره مورد توجه مسلمانان در جایجای گیتی بوده است و مسلمانان با فراگیری علوم اسلامی، با فرهنگ و تاریخ عرب نیز آشنا شدهاند. یکی از وجوه تاریخی عرب، جنگهای قبیلهای فرسایشی همچون جنگ «بسوس» و «داحس و غبراء» بوده که اکثراً کنشی به زندگی سخت و صحرانشینی آنان بوده است. «رند و لاشار» نیز از حماسههای عامۀ بلوچسستان است که شباهتهای انکارناپذیری با جنگ بسوس در دوران جاهلی دارد. این پژوهش با رویکرد تطبیقی تاریخی و به شیوۀ تحلیل محتوا به بیان مشابهتهای تاریخی این دو حماسه و جنگ میپردازد. فرضیۀ پژوهش بر این اصل استوار است که حماسه رند و لاشار در مواردی متأثر از جنگ بسوس میان دو قبیله بکر و تغلب در دوره جاهلی است و اقلیم مشابه و ساختار اجتماعی و خصوصیات اخلاقی یکسان، راه را برای این تأثیرپذیری هموار کرده است. نتیجه تحقیق با اثبات این فرضیه نشان میدهد که آتش جنگ بسوس و حماسه رند و لاشار با کشتن شترهای «بسوس» و «گوهر» شعلهور میشوند و این دو زن، شخصیتهای محوری این جنگها بودهاند. وجه دیگر این تأثیرپذیری در علل این جنگهاست که انتقامخواهی و حمایت از مهمان، انگیزه اصلی هر دو جنگ به‌شمار میروند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
• القرآن الکریم
• ابن الأثیر، عز الدین (1348 هـ.) الکامل فی التاریخ، القاهره.
• ابن خلدون، (2004) مقدمه ابن خلدون، تحقیق عبد الله محمد الدرویش، دمشق: دار یعرب
• ابن رشیق القیروانی، (2001) العمده فی محاسن الشعر وآدابه ونقده، تحقیق محمد عبد القادر وأحمد عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
• أبو عبیده (معمـر بـن المثنـی ت٢٠٩هـ) (1976) أیام العرب قبل الإسلام، تحقیق د. عادل البیاتی بغداد: دار الجاحظ.
• الأصبهانی، أبو الفرج (1969) الأغانی، القاهره: دار الشعب.
• انوشیروانی، علیرضا (1389) ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران، مجله ادبیات تطبیقی، دوره اول شماره اول، صص 6- 39
• برو، توفیق (2001) تاریخ العرب القدیم، الطبعه الثانیه، بیروت: دار الفکر.
• الجـاحظ، ابـو عثمـان عمـرو بـن بحـر (1985)، البیـان والتبیـین، تحقیـق وشـرح عبـد الـسلام هـارون طه، القاهره.
• جمال الدین، محمد سعید، (1389) پژوهش تطبیقی در ادبیات عربی و فارسی، برگردان و تحقیق: سعید حسامپور و حسین کیانی، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ اول
• جهاندیده، عبد الغفور (1390) حماسه سرایی در بلوچسستان، تهران: معین
• الحارث به حلّزه، (1994) الدیوان، شرح مروان العطیه، دمشق: دار الإمام النووی.
• خفاجی، محمد عبد المنعم (1973) الشعر الجاهلی، ط2 ،دار الکتاب اللبنانی، بیروت.
• صباغ، لیلی (1975) المرأه فی التاریخ العربی، فی تاریخ العرب قبل الإسلام، دمشق: وزاره الثقافه والإرشاد القومی.
• ضیف، شوقی (بی تا) تاریخ الأدب العربی فی العصر الجاهلی، القاهره: دار المعارف.
• عبد الوهاب العرداوی، عبد الإله و فاطمه محمد احمد (2019) الذات المفتخره فی جمهره أشعار العرب، مجله جامعه الکوفه، شماره 52، صص 37- 56
• عمروبن کلثوم، (1991) الدیوان، تحقیق إمیل بدیع أیوب، بیروت: دار الکتاب العربی
• القیسی، نوری حمودی (1964) الأشعار الموثبات فی الجاهلیه، مجله الأفلام، بغداد، سال اول، شماره 4، صص 11- 120
• فارابی، ابونصرمحمد (1371) سیاست مدنیه، ترجمه سید جعفر سحابی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• گویارد، ماریوس فرانسوا. (1956م.). الأدب المقارن. ترجمه محمد غلاب. قاهره: لجنـه البیـان العربی.
• المهلهل، (بی تا) دیوان المهلهل بن ربیعه، شرح طلال حرب، بیروت: الدار العالمیه
• میدانی، احمد، (۱۹۸۷) مجمع الامثال، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت.
• ابن الأثیر، عز الدین (1348 هـ.) الکامل فی التاریخ، القاهره.
• ابن خلدون، (2004) مقدمه ابن خلدون، تحقیق عبد الله محمد الدرویش، دمشق: دار یعرب
• ابن رشیق القیروانی، (2001) العمده فی محاسن الشعر وآدابه ونقده، تحقیق محمد عبد القادر وأحمد عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
• أبو عبیده (معمـر بـن المثنـی ت٢٠٩هـ) (1976) أیام العرب قبل الإسلام، تحقیق د. عادل البیاتی بغداد: دار الجاحظ.
• الأصبهانی، أبو الفرج (1969) الأغانی، القاهره: دار الشعب.
• انوشیروانی، علیرضا (1389) ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران، مجله ادبیات تطبیقی، دوره اول شماره اول، صص 6- 39
• برو، توفیق (2001) تاریخ العرب القدیم، الطبعه الثانیه، بیروت: دار الفکر.
• الجـاحظ، ابـو عثمـان عمـرو بـن بحـر (1985)، البیـان والتبیـین، تحقیـق وشـرح عبـد الـسلام هـارون طه، القاهره.
• جمال الدین، محمد سعید، (1389) پژوهش تطبیقی در ادبیات عربی و فارسی، برگردان و تحقیق: سعید حسامپور و حسین کیانی، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ اول
• جهاندیده، عبد الغفور (1390) حماسه سرایی در بلوچسستان، تهران: معین
• الحارث به حلّزه، (1994) الدیوان، شرح مروان العطیه، دمشق: دار الإمام النووی.
• خفاجی، محمد عبد المنعم (1973) الشعر الجاهلی، ط2 ،دار الکتاب اللبنانی، بیروت.
• صباغ، لیلی (1975) المرأه فی التاریخ العربی، فی تاریخ العرب قبل الإسلام، دمشق: وزاره الثقافه والإرشاد القومی.
• ضیف، شوقی (بی تا) تاریخ الأدب العربی فی العصر الجاهلی، القاهره: دار المعارف.
• عبد الوهاب العرداوی، عبد الإله و فاطمه محمد احمد (2019) الذات المفتخره فی جمهره أشعار العرب، مجله جامعه الکوفه، شماره 52، صص 37- 56
• عمروبن کلثوم، (1991) الدیوان، تحقیق إمیل بدیع أیوب، بیروت: دار الکتاب العربی
• القیسی، نوری حمودی (1964) الأشعار الموثبات فی الجاهلیه، مجله الأفلام، بغداد، سال اول، شماره 4، صص 11- 120
• فارابی، ابونصرمحمد (1371) سیاست مدنیه، ترجمه سید جعفر سحابی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• گویارد، ماریوس فرانسوا. (1956م.). الأدب المقارن. ترجمه محمد غلاب. قاهره: لجنـه البیـان العربی.
• المهلهل، (بی تا) دیوان المهلهل بن ربیعه، شرح طلال حرب، بیروت: الدار العالمیه
• میدانی، احمد، (۱۹۸۷) مجمع الامثال، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت.
