تصویرسازی در سه‌خشتی‌های کرمانجی
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
دانشگاه بجنورد
چکیده
سه‌خشتی گونهای از سروده‌های کرمانجی است که بیش از آنکه معناگرا باشد، ساختارگراست و تصویرسازی بیشترین نقش را در شاکلۀ این شعرها دارد. هدف پژوهش حاضر، توصیف و طبقهبندیِ خوشههای تصویریِ پُرتکرار و تحلیل چرایی و چگونگیِ بازنمایی آنها در سهخشتیهاست. با وجودِ سه‌خشتی‌های مکتوبی که در دهههای اخیر گردآوری شدهاند، به جهت الزام به اَصالت سرودهها و پرهیز از خطاهای احتمالیِ موجود، نمونههای مورد بررسی در این مقاله را از راویان اصلی آنها شنیدیم و ثبت کردیم. با وجود این برای ارائۀ شاهدهای مثال از منابع مکتوب نیز بهره بردیم. پرسشهای اصلی مقاله این است: پایۀ تصویرهای بازنماییشده در این ترانهها از مجموعۀ کدام پدیدهها گرفته شده است؟ این تصویرها را در قالب کدام خوشههای تصویری میتوان طبقهبندی کرد؟ مبنای نظری این تحقیق برای ردهبندی و تحلیل تصویرسازی در سهخشتیها، تصویر زبانی و تصویر مجازی است که متأثر از دو گونه کاربردِ واقعی و مجازی زبان در ادبیات است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که خوشههای تصویری عاشق، معشوق و محیط طبیعی بسامد بیشتری دارند. همچنین تصویرسازی در این سرودهها واقعگرایانه و به قطبِ توصیف و تعبیر نزدیکتر است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
بیدکی، هـ. (1395). سه‌خشتی‌های کرمانجی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
توحّدی، ک. (1371). حرکت تاریخی کرد به خراسان در دفاع از استقلال ایران. ج 1. ویراست 2. ویراستار: ح. محمدی و ر. توحّدی. مشهد: کلیم‌الله توحّدی (کانیمال).
ــــــــــــــــ. (1374). ترانه‌های کرمانجی خراسان (202 ترانه هشت هجایی). مشهد: واقفی.
حسین‌پور، ا. (1393). دیار و دوتار: تحلیل سه‌خشتی‌های کرمانجی کردهای خراسان. ویراستار: گ. شادکام و ح. فریدی. قم: عموعلوی.
داد، س. (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ 4. تهران: مروارید.
رستمی، ع. (1386). مجموعۀ یکصد سه‌خشتی کرمانجی (به روایت ف. رستمی). مشهد: سخن‌گستر.
زرقانی، م. و قربان‌صباغ، م. (1395). نظریۀ ژانر (نوع ادبی): رویکرد تحلیلی-تاریخی. تهران: هرمس.
سپاهی لائین، ع. (1376). سه‌خشتی، شعر ویژه کرمانج‌ها. مجله شهر، 21 (4)، 158- 163.
شمیسا، س. (1394). مکتب‌های ادبی. چ 7. تهران: قطره.
طبیب‌زاده، ا. (1391). مقایسۀ اقوال ایزدی‌ها با کلامات یارسان در پرتو برخی سروده‌های ایرانی غربی. ادب پژوهی، ویژه‌نامۀ زبان وگویش، 20، 53- 74.
طبیبی، ح. (1371). مبانی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ایلات و عشایر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ظاهری عبده‌وند، ا و کریمی نورالدین‌وند، ر. (1398). تصاویر و توصیفهای پیکر معشوق در اشعار عامیانۀ بختیاری. دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، 26 (7)، 101- 128.
علی‌پور، ا. (1395). معرّفی سروده‌هایی از شاخۀ ادبیات شفاهی ایران: سه‌خشتی‌های کرمانجی. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 1 (1)، 113- 131.
ـــــــــ. (1398). روش‌شناسی تاریخ ادبیات‌نگاری با رویکرد تطبیقی در ادبیات فارسی و عربی. رسالۀ دکتری رشتۀ زبان و دبیات فارسی. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ـــــــــ. (1402). مطالعۀ راهبردی نظریۀ ژانر در گونه‌شناسی سه‌خشتی‌های کرمانجی. مطالعات هنر، 1 (2)، 59- 76.
فتوحی رودمعجنی، م. (1389). بلاغت تصویر. چ 2. تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــ. (1392). سبک‌شناسی: نظریه‌ها. رویکردها و روش‌ها. چ2. تهران: سخن.
مسیح، هـ. (1386). سه‌خشتی: ترانه‌های کوچک کرمانج. تهران: نگاه.
References
Jalil, J. & Shadkam, G. (2012). SÊXÎŞTÎYÊN KURMANCÎ XORASAN. Wien: Institut für kurdologie.
توحّدی، ک. (1371). حرکت تاریخی کرد به خراسان در دفاع از استقلال ایران. ج 1. ویراست 2. ویراستار: ح. محمدی و ر. توحّدی. مشهد: کلیم‌الله توحّدی (کانیمال).
ــــــــــــــــ. (1374). ترانه‌های کرمانجی خراسان (202 ترانه هشت هجایی). مشهد: واقفی.
حسین‌پور، ا. (1393). دیار و دوتار: تحلیل سه‌خشتی‌های کرمانجی کردهای خراسان. ویراستار: گ. شادکام و ح. فریدی. قم: عموعلوی.
داد، س. (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ 4. تهران: مروارید.
رستمی، ع. (1386). مجموعۀ یکصد سه‌خشتی کرمانجی (به روایت ف. رستمی). مشهد: سخن‌گستر.
زرقانی، م. و قربان‌صباغ، م. (1395). نظریۀ ژانر (نوع ادبی): رویکرد تحلیلی-تاریخی. تهران: هرمس.
سپاهی لائین، ع. (1376). سه‌خشتی، شعر ویژه کرمانج‌ها. مجله شهر، 21 (4)، 158- 163.
شمیسا، س. (1394). مکتب‌های ادبی. چ 7. تهران: قطره.
طبیب‌زاده، ا. (1391). مقایسۀ اقوال ایزدی‌ها با کلامات یارسان در پرتو برخی سروده‌های ایرانی غربی. ادب پژوهی، ویژه‌نامۀ زبان وگویش، 20، 53- 74.
طبیبی، ح. (1371). مبانی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ایلات و عشایر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ظاهری عبده‌وند، ا و کریمی نورالدین‌وند، ر. (1398). تصاویر و توصیفهای پیکر معشوق در اشعار عامیانۀ بختیاری. دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، 26 (7)، 101- 128.
علی‌پور، ا. (1395). معرّفی سروده‌هایی از شاخۀ ادبیات شفاهی ایران: سه‌خشتی‌های کرمانجی. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 1 (1)، 113- 131.
ـــــــــ. (1398). روش‌شناسی تاریخ ادبیات‌نگاری با رویکرد تطبیقی در ادبیات فارسی و عربی. رسالۀ دکتری رشتۀ زبان و دبیات فارسی. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ـــــــــ. (1402). مطالعۀ راهبردی نظریۀ ژانر در گونه‌شناسی سه‌خشتی‌های کرمانجی. مطالعات هنر، 1 (2)، 59- 76.
فتوحی رودمعجنی، م. (1389). بلاغت تصویر. چ 2. تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــ. (1392). سبک‌شناسی: نظریه‌ها. رویکردها و روش‌ها. چ2. تهران: سخن.
مسیح، هـ. (1386). سه‌خشتی: ترانه‌های کوچک کرمانج. تهران: نگاه.
References
Jalil, J. & Shadkam, G. (2012). SÊXÎŞTÎYÊN KURMANCÎ XORASAN. Wien: Institut für kurdologie.
