بازنمایی دین در ضربالمثلهای گیلکی
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
پژهشکده گیلانشناسی دانشگاه گیلان
چکیده
بسیاری از عقاید و باورهای جامعه در دین ریشه دارد. چگونگی بازتاب دین در جامعه و فرهنگ یکی از موضوعات جالب توجه در حوزۀ جامعه‌شناسی دین است. نظام باورها و ارزشهای جامعه در ادبیات و فرهنگ شفاهی جامعه بازتاب پیدا میکند. ضربالمثلها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر ادبیات شفاهی می‌توانند بازتابی از باورها و نگرش‌های حاکم بر جامعه باشند. در این مطالعه تلاش شد تا با بررسی مثل‌های گیلکی تصویری نسبتاً روشن از چگونگی بازنمایی دین و ابعاد آن در ادبیات عامۀ گیلان ارائه شود. این مطالعه یک بررسی توصیفی ـ تحلیلی است که در آن ضمن تحلیل محتوای تعداد 4562 ضرب‌المثل حوزۀ شرق و غرب و مرکز گیلان، تعداد 209 ضرب‌المثل مرتبط با موضوع دین برگزیده شده است. دادهها براساس محتوا و مفاهیم در قالب چند مقوله مورد دستهبندی قرار گرفت. با تکیه بر یافتههای تحقیق میتوان گفت بازتاب ابعاد چهارگانۀ اعتقادی (43%)، مناسکی و آیینها و آداب و رسوم (24%)، اخلاقی (16%) و شریعتی (16%) در مثل‌ها نشان میدهد در فرهنگ عامۀ گیلان در کنار توجه به ظواهر دینی و شعائر و مناسک، بر جنبههای اعتقادی و نقش کارکردگرایانۀ دین در جامعه و نهادینه شدن روح دینداری و اخلاق دینی در جامعه توجه و تأکید میشود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اسمارت،نینمان(1383). تجربه دینی بشر، ترجمه مرتضی گوردزی ، تهران: انتشارات سمت.
آرون،ریمون(1370). مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی ترجمه باقر پرهام تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی
آلستوون، ویلیام (1376) دین در کتاب دین و شم اندازهای نو ، جمعی از نویسندگان،ترجمه غلامحسین توکلی، تهران: انتشارات دفتر تبلیاغات اسلامی.
پاینده لنگرودی، محمود(1374)، فرهنگ مثل‌ها و اصطلاحات گیل و دیلم، تهران: سروش
پرحلم محمد(1392) ضربالمثلهای گیلکی، رشت: فرهنگ ایلیا
جوادی آملی، عبدالله(1380). دین شناسی . قم : مرکز نشر اسراء
دلاور، علی(1395). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی . تهران : رشد
دورکیم، امیل(1382). صور ابتدایی حیات دینی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران : دانشگاه علامه طباطبایی.
ذولفقاری، حسن(1386) . هویت دینی و ایرانی در ضربالمثلهای فارسی فصلنامه مطالعات ملی سال هشتم ش 2، صص27-53
رضایی، حمید و ابراهیم ظاهری عبدوند(1397) . هویت دینی در ضربالمثلهای بختیاری، فرهنگ و ادبیات عامه ، سال6 ش21 مرداد و شهریور 225-250
شجاعی زند، علیرضا(1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران، فصلنامه جامعه‌شناسی ایران، سال 6 ،شماره 1 ، 34-66.
شریعتی،سارا(1395).تأملاتی درباره دینداری عامیانه،شبکه اینترنتی آفتاب،آدرس اینترنتی http://www.aftabir.com کد مطلب : A18372، 6 اسفند 1384 (دسترسی در 15/5/1400)
طالبی، ابوتراب و احمد سلامی (1395).دینداری عامیانه: واکاوی عریضه نویسی برای چاه جمکران از منظر عریضه نویسان فصلنامه علوم اجتماعی ، سال 25 ، شماره 72 ، بهار ، 71-107
طباطبایی، سید محمد حسین(1362). خلاصه تعالیم اسلام، تهران: انتشارات کعبه
فخرایی، ابراهیم(1394). ضرب المثل‌ها و اصطلاحات گیلکی.رشت: فرهنگ ایلیا
کرم اللهی، نعمت الله(1392). بررسی وضعیت دینداری جوانان شهر قم، فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، سال اول شماره 2 ، 162 – 176.
مرادیان گروسی، علی اکبر.(1386) .جا دَکفته گَبان. رشت : گیله مرد
مصباح یزدی، محمدتقی(1357). ایدئولوژی تطبیقی، قم موسسه در راه حق.
مطهری، مرتضی(1387). آشنایی با قرآن، جلد 2 ، انتشارات صدرا.
ملاکی،زهره و مختار فیاض(1395). بررسی مبانی استعاری ضربالمثلهای دینی و مذهبی، کهن نامه ادب پارسی،سال 7 ش 3 ، 79-97
وبر، ماکس(1373). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،1373.
همیلتون، ملکم(1387). جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران : انتشارات ثالث
Fukutama, Yosho(1961) The major Dimensions ofchurch Membership. Review of Religious 2: 154-161
آرون،ریمون(1370). مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی ترجمه باقر پرهام تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی
آلستوون، ویلیام (1376) دین در کتاب دین و شم اندازهای نو ، جمعی از نویسندگان،ترجمه غلامحسین توکلی، تهران: انتشارات دفتر تبلیاغات اسلامی.
پاینده لنگرودی، محمود(1374)، فرهنگ مثل‌ها و اصطلاحات گیل و دیلم، تهران: سروش
پرحلم محمد(1392) ضربالمثلهای گیلکی، رشت: فرهنگ ایلیا
جوادی آملی، عبدالله(1380). دین شناسی . قم : مرکز نشر اسراء
دلاور، علی(1395). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی . تهران : رشد
دورکیم، امیل(1382). صور ابتدایی حیات دینی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران : دانشگاه علامه طباطبایی.
ذولفقاری، حسن(1386) . هویت دینی و ایرانی در ضربالمثلهای فارسی فصلنامه مطالعات ملی سال هشتم ش 2، صص27-53
رضایی، حمید و ابراهیم ظاهری عبدوند(1397) . هویت دینی در ضربالمثلهای بختیاری، فرهنگ و ادبیات عامه ، سال6 ش21 مرداد و شهریور 225-250
شجاعی زند، علیرضا(1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران، فصلنامه جامعه‌شناسی ایران، سال 6 ،شماره 1 ، 34-66.
شریعتی،سارا(1395).تأملاتی درباره دینداری عامیانه،شبکه اینترنتی آفتاب،آدرس اینترنتی http://www.aftabir.com کد مطلب : A18372، 6 اسفند 1384 (دسترسی در 15/5/1400)
طالبی، ابوتراب و احمد سلامی (1395).دینداری عامیانه: واکاوی عریضه نویسی برای چاه جمکران از منظر عریضه نویسان فصلنامه علوم اجتماعی ، سال 25 ، شماره 72 ، بهار ، 71-107
طباطبایی، سید محمد حسین(1362). خلاصه تعالیم اسلام، تهران: انتشارات کعبه
فخرایی، ابراهیم(1394). ضرب المثل‌ها و اصطلاحات گیلکی.رشت: فرهنگ ایلیا
کرم اللهی، نعمت الله(1392). بررسی وضعیت دینداری جوانان شهر قم، فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، سال اول شماره 2 ، 162 – 176.
مرادیان گروسی، علی اکبر.(1386) .جا دَکفته گَبان. رشت : گیله مرد
مصباح یزدی، محمدتقی(1357). ایدئولوژی تطبیقی، قم موسسه در راه حق.
مطهری، مرتضی(1387). آشنایی با قرآن، جلد 2 ، انتشارات صدرا.
ملاکی،زهره و مختار فیاض(1395). بررسی مبانی استعاری ضربالمثلهای دینی و مذهبی، کهن نامه ادب پارسی،سال 7 ش 3 ، 79-97
وبر، ماکس(1373). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،1373.
همیلتون، ملکم(1387). جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران : انتشارات ثالث
Fukutama, Yosho(1961) The major Dimensions ofchurch Membership. Review of Religious 2: 154-161
