بررسی تطبیقی شخصیت کوراوغلی قهرمان حماسی آذربایجان با عنتره بن شدّاد دلاور سوار عرب
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده
یکی از شاخه‌های مهم ادبیات، «ادبیات تطبیقی» یا «ادب المقارنه» است. ادبیات تطبیقی درواقع روشی برای دستیابی به رویکردهای جدید ادبی است؛ روشی که از افق‌های تنگ و محدود مرزهای ملی، قومی، سیاسی، زبانی، زمانی و مکانی فراتر می‌رود و به بررسی و مقایسه ادبیات ملل مختلف می‌پردازد، چراکه در ادبیات ملل مختلف، عناصر و اساطیر مشترکی وجود دارد که دلیل این عناصر و اساطیر علاوه بر داشتن فطرت مشترک انسان‌ها ممکن است تأثیر و تأثّر باشد، ازاین‌رو گاه شخصیت‌هایی در میان ملل ظهور می‌کنند که گویی داستان زندگی‌شان از آبشخور واحدی سرچشمه گرفته‌اند. کوراوغلی، جنگاور خنیاگر ملل ترک که زمان و مکان زندگی‌اش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و عنتره بن شدّاد، شاعر سوارکار دورۀ جاهلیت عرب، از این دسته‌اند. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای مکتب آمریکایی به بررسی تطبیقی شخصیت این دو قهرمان می‌پردازد تا روشن کند که تعاملات بیناانسانی و تبادلات میان‌فرهنگیِ متوازن، بیانگر وحدت اندیشۀ انسانی در عین تنوع است. عناصری چون داشتن معشوقی از ردۀ اجتماعی بالاتر، جنگاوری، شاعری و خنیاگری، رادمردی و فتوت، اسب و شمشیر اسطورهای، مقایسه شخصیت این دو قهرمان را از دو ملیت متفاوت میسّر ساخته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
افخمی‌عقدا، ر.، جمشیدی، ف.، قاسمی، ج. (1395). واکاوی احساس کهتری در شخصیت عنتره بن شدّاد از رهگذر سروده‌هایش. مجله زبان و ادبیات عربی. پیاپی 14. صص. 52- 27.
اوزون، ا. (1388). کوراوغلو در ادبیات ملل، تألیف و ترجمه د. عاشوری. تبریز: انتشارات ندای شمس.
ایمانیان، ح. (1392). تصاویر سپاهگیری در عاشقانه‌های عنتره بن شدّاد. نشریه لسان مبین. شماره 15. صص. 54- 37.
بهروز، ا. (1377). تاریخ ادبیات عرب، تبریز: دانشگاه تبریز.
پیرزادنیا، م.، آهیخته، ف.، آهیخته، ط. (1396). نگاهی تطبیقی به جایگاه اسب در حماسه شاهنامه و دیوان حماسی عنتره، نشریه ادبیات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 9. شماره 17.
خمیس، ن. (دون تاریخ). اخلاق الفروسیه فی شعر عنتره بن شداد، مجله اللغه العربیه و آداب‌ها . صص. 235-280. العددالعاشر.
دودپوتا، ع. (1382). تأثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمه س. شمیسا. تهران: صدای معاصر.
رسمی، س. (1398). منظومه کوراوغلی، با مقدمه و توضیحات عاتکه رسمی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد پژوهشی شهریار.
رسمی، س.، رسمی، ع. (1394). بررسی تطبیقی پیوند عشق و حماسه در شاهنامه فردوسی و داستان کوراوغلو، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. دوره 11. شماره 40. مهر 1394. صص. 209-237.
رسمی، ع.، رسمی، س. (1401). بررسی تطبیقی اسطوره «قیرات» در روایت‌های مختلف داستان کوراوغلی با اسب‌های اسطورهای شاهنامه، پژوهش‌های ادبی. ۱۹ (۷۸)، ص. ۷۰-50.
رئیس‌نیا، ر، (1366). کوراوغلو در افسانه و تاریخ، تبریز: نشر نیما.
زرین‌کوب، ع.ح. (1369). نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
زیبایی، م.، (1395). کاوش نشانه‌های حماسه در معلقه عنتره، زبان و ادبیات عربی. سال هشتم. شماره 15. صص. 122- 87.
سرکاراتی، ب. (1378). سایه‌های شکار شده، چاپ اول. تهران: قطره.
سویلم، ا. (1997). عنتره بن شداد الفارس الاسود. قاهره: الدار المصریه اللبنانی.
الصباح، م.ع. (1411). عنتره بن شداد حیاته و شعره، لبنان: دارالکتب العلمیه.
عبدالجلیل، ج.م. (1363). تاریخ ادبیات عرب، ترجمۀ آ. آذرنوش، تهران: چاپخانۀ سپهر.
العفیفی، ا. م. (2001). البطوله بین الشعر الغنایی و السیره الشعبیه (عنتره بن شدّاد نموذجاً)، القاهره: ایتراک للنشر و التوزیع، الطبعه الاولی.
عکاوی، ر. (2003). ملحمه العرب سیره عنتره بن شداد العبسی (مع دراسه مقارنه للسیره فی الملاحم العالمیه)، بیروت: دارالحرف العربی.
عنتره بن شداد. (1997). الدیوان، الطبعه الثانیه. بیروت: دارالصادر.
غنیمی هلال، م. (1373). ادبیات تطبیقی، ترجمه س.م. آیت‌الله شیرازی، تهران: امیرکبیر.
الفاخوری، ح. (1953). تاریخ الادب العربی، جونیه: بولسیه.
الفاخوری، ح. (1986). الجامع فی تاریخ الادب العربی (الادب القدیم)، بیروت: دارالجیل.
فخری، آ. (1392). جنبه‌های دراماتیک و اقتباس حماسه کوراوغلو، فرهنگ مردم ایران. شماره 35. صص 30- 7.
ندا، ط. (1394). ادبیات تطبیقی، ترجمۀ ح. رسولی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
هندرسن، ژ. (1382). انسان و اسطوره‌هایش، ترجمه ح. اکبریان طبری، تهران: دایره.
Özkan, İ. (1997). URL: Köroğlu destanında kahraman ve atının doğuşu ile ilgili motiflerin tahlili, Ankara: Türk Dili Dergisi, Sayı: 549, s. 223-233, Eylül.
Atak, B. (2015). “Çamlıbel Aslanı Köroğlu”. III Uluslararası Köroğlu Festivali. Bolu: Bolu Belediyesi Kültür Yayınları.
Sourses
Abdul Jalil, J.M. (1984). History of Arab Literature, Tr. by A. Azarnoush, Tehran: Sepehr Publishing.
Afkhami Aghda, R., Jamshidi F., Ghasemi, J. (2017). Investigating the Sense of Inferiority in ' Antarah Ibn Shaddad ' Character in his Poems, Arabic Language & Literature Ferdowsi University of Mashhad, Volume 8, Issue 14, Serial Number 14
March 2017. pp. 27-52.
Akkawi, R. (2003). The Epic of the Arabs, Biography of Antarat Ibn Shaddad Al-Absi (with a comparative study of the biography in international epics), Beirut: Dar ol Harf ol Arabi.
Antarat Ibn Shaddad. (1997). Diwan. The second edition, Beirut, Dar ol Sadr.
Atak, B. (2015). Köroğlu the lion of Çamlıbel. 3th International Koroglu Festival. Bolu: Bolu Municipality Cultural Publications.
Al-Afifi, Abul-Fotouh M., (2001). The heroism between lyrical poetry and the popular biography (Antarat Ibn Shaddad as a model), first edition Cairo, Itrak for publication and distribution.
Al- Fakhouri, H. (1953). The History of Arabic Literature, Jounieh: Paulist Publishing.
Al-Fakhouri, H. (1986), Universal in the History of Arabic Literature (old literature), Beirut: Dar ol-Jil.
Al-Sabah, M. A. (1411). Antarah Ibn Shaddad, his life and poetry, Lebanon: Dar ol Kootob ol Elmiyyeh.
Behrouz, A. (1998). History of Arabic Literature, Tabriz: Tabriz University.
Dodpota, O. M. (2003). The influence of Arabic poetry on the evolution of Persian poetry, Tr. by S. Shamisa, Tehran, Seda ye Moasere Publishing.
Fakhri, A. (2012), Dramatic Aspects and Adaptation of Kuroglou's epic, Iranian People's Culture Journal, No. 35, pp. 7-30.
Ghanimi Hilal, M. (1994). Comparative literature, Tr. by S. M.Ayatollah Shirazi, Tehran: Amir Kabir.
Henderson, J. (2003). The Man and his myths, Tr. by H. Akbarian Tabari, Tehran: Dayereh.
Imanian, H. (2014). The Image of Martialism in Antarah Ibn Shaddād's Sonnets, Lisan-i Mubin, Imam Khomeini International University, Volume 4, Issue 11 - Serial Number 11. January 2014. pp. 54-37.
Khamis, N. A. (Without date). "Ethics of equitation in the poetry of Antarat Ibn Shaddad ". Journal of Arabic Language and Literature, N. 10. pp. 235-280.
Neda, T. (2015). Comparative Literature, Tr. by H. Rasouli, Tehran: Shahid Beheshti University.
Ozkan, I. (1997). URL: Analysis of motifs related to the birth of hero.s horse in the epic of Köroğlu, Ankara: Türk Dili Publishing, Issue: 549, pp. 223-233, September.
Ozoun, A. (2009/1388SH). Koroqlou in the literature of nations. Tr. By D. Ashouri. Neda-ye Shams Publishing.
Pirzadnia, M., Ahikhteh, F., Ahikhteh, T. (2018). A Comparative Look at the Position of Horse in the Epic of Shahnameh and Antara’s Book of Epic Poetry, Journal of Comparative Literature, Volume 9, Issue 17Volume 9, Issue 17. March 2018. pp. 1-19.
Raisnia, R. (1987). Koraoglu in Legend and History, Tabriz: Nima Publishing.
Rasmi, A., Rasmi, S. (2015). Connection of Love and Epic in Shāhnāmeh and the Story of Koroghlu: A Comparative Study, Mytho-Mysthic Journal, Volume 11, Issue 40 - October 2015. pp. 209-237.
Rasmi, A., Rasmi, S. (2022). A compative study of the myth of Girat in various narrations of Köroğlu 's strory with the mythical horses of Shahnameh. Literary Research, LIRE 2022; 19 (78): 63-86.
Rasmi, S. (2018). Köroğlu epopee, with introduction and explanation of Atakeh Rasmi, Tehran: Persian Language and Literature Academy and Shahriar Research Foundation.
Sarkarati, B. (2008). Hunted Shadows, first edition, Tehran: Qatreh.
Swailem, A. (1997). Antarat Ibn Shaddad, The Black Knight, Cairo: The Egyptian Lebanese House.
Zarrin Koob, A. H. (1990). Literary criticism, Tehran: Amir Kabir.
Zibayi, M. (2016). A Study of the Elements of Epic in Antara’s Ode, Arabic Language & Literature Ferdowsi University of Mashhad, Volume 8, Issue 15 - Serial Number 15. September 2016. pp. 87-122.
اوزون، ا. (1388). کوراوغلو در ادبیات ملل، تألیف و ترجمه د. عاشوری. تبریز: انتشارات ندای شمس.
ایمانیان، ح. (1392). تصاویر سپاهگیری در عاشقانه‌های عنتره بن شدّاد. نشریه لسان مبین. شماره 15. صص. 54- 37.
بهروز، ا. (1377). تاریخ ادبیات عرب، تبریز: دانشگاه تبریز.
پیرزادنیا، م.، آهیخته، ف.، آهیخته، ط. (1396). نگاهی تطبیقی به جایگاه اسب در حماسه شاهنامه و دیوان حماسی عنتره، نشریه ادبیات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 9. شماره 17.
خمیس، ن. (دون تاریخ). اخلاق الفروسیه فی شعر عنتره بن شداد، مجله اللغه العربیه و آداب‌ها . صص. 235-280. العددالعاشر.
دودپوتا، ع. (1382). تأثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمه س. شمیسا. تهران: صدای معاصر.
رسمی، س. (1398). منظومه کوراوغلی، با مقدمه و توضیحات عاتکه رسمی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد پژوهشی شهریار.
رسمی، س.، رسمی، ع. (1394). بررسی تطبیقی پیوند عشق و حماسه در شاهنامه فردوسی و داستان کوراوغلو، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. دوره 11. شماره 40. مهر 1394. صص. 209-237.
رسمی، ع.، رسمی، س. (1401). بررسی تطبیقی اسطوره «قیرات» در روایت‌های مختلف داستان کوراوغلی با اسب‌های اسطورهای شاهنامه، پژوهش‌های ادبی. ۱۹ (۷۸)، ص. ۷۰-50.
رئیس‌نیا، ر، (1366). کوراوغلو در افسانه و تاریخ، تبریز: نشر نیما.
زرین‌کوب، ع.ح. (1369). نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
زیبایی، م.، (1395). کاوش نشانه‌های حماسه در معلقه عنتره، زبان و ادبیات عربی. سال هشتم. شماره 15. صص. 122- 87.
سرکاراتی، ب. (1378). سایه‌های شکار شده، چاپ اول. تهران: قطره.
سویلم، ا. (1997). عنتره بن شداد الفارس الاسود. قاهره: الدار المصریه اللبنانی.
الصباح، م.ع. (1411). عنتره بن شداد حیاته و شعره، لبنان: دارالکتب العلمیه.
عبدالجلیل، ج.م. (1363). تاریخ ادبیات عرب، ترجمۀ آ. آذرنوش، تهران: چاپخانۀ سپهر.
العفیفی، ا. م. (2001). البطوله بین الشعر الغنایی و السیره الشعبیه (عنتره بن شدّاد نموذجاً)، القاهره: ایتراک للنشر و التوزیع، الطبعه الاولی.
عکاوی، ر. (2003). ملحمه العرب سیره عنتره بن شداد العبسی (مع دراسه مقارنه للسیره فی الملاحم العالمیه)، بیروت: دارالحرف العربی.
عنتره بن شداد. (1997). الدیوان، الطبعه الثانیه. بیروت: دارالصادر.
غنیمی هلال، م. (1373). ادبیات تطبیقی، ترجمه س.م. آیت‌الله شیرازی، تهران: امیرکبیر.
الفاخوری، ح. (1953). تاریخ الادب العربی، جونیه: بولسیه.
الفاخوری، ح. (1986). الجامع فی تاریخ الادب العربی (الادب القدیم)، بیروت: دارالجیل.
فخری، آ. (1392). جنبه‌های دراماتیک و اقتباس حماسه کوراوغلو، فرهنگ مردم ایران. شماره 35. صص 30- 7.
ندا، ط. (1394). ادبیات تطبیقی، ترجمۀ ح. رسولی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
هندرسن، ژ. (1382). انسان و اسطوره‌هایش، ترجمه ح. اکبریان طبری، تهران: دایره.
Özkan, İ. (1997). URL: Köroğlu destanında kahraman ve atının doğuşu ile ilgili motiflerin tahlili, Ankara: Türk Dili Dergisi, Sayı: 549, s. 223-233, Eylül.
Atak, B. (2015). “Çamlıbel Aslanı Köroğlu”. III Uluslararası Köroğlu Festivali. Bolu: Bolu Belediyesi Kültür Yayınları.
Sourses
Abdul Jalil, J.M. (1984). History of Arab Literature, Tr. by A. Azarnoush, Tehran: Sepehr Publishing.
Afkhami Aghda, R., Jamshidi F., Ghasemi, J. (2017). Investigating the Sense of Inferiority in ' Antarah Ibn Shaddad ' Character in his Poems, Arabic Language & Literature Ferdowsi University of Mashhad, Volume 8, Issue 14, Serial Number 14
March 2017. pp. 27-52.
Akkawi, R. (2003). The Epic of the Arabs, Biography of Antarat Ibn Shaddad Al-Absi (with a comparative study of the biography in international epics), Beirut: Dar ol Harf ol Arabi.
Antarat Ibn Shaddad. (1997). Diwan. The second edition, Beirut, Dar ol Sadr.
Atak, B. (2015). Köroğlu the lion of Çamlıbel. 3th International Koroglu Festival. Bolu: Bolu Municipality Cultural Publications.
Al-Afifi, Abul-Fotouh M., (2001). The heroism between lyrical poetry and the popular biography (Antarat Ibn Shaddad as a model), first edition Cairo, Itrak for publication and distribution.
Al- Fakhouri, H. (1953). The History of Arabic Literature, Jounieh: Paulist Publishing.
Al-Fakhouri, H. (1986), Universal in the History of Arabic Literature (old literature), Beirut: Dar ol-Jil.
Al-Sabah, M. A. (1411). Antarah Ibn Shaddad, his life and poetry, Lebanon: Dar ol Kootob ol Elmiyyeh.
Behrouz, A. (1998). History of Arabic Literature, Tabriz: Tabriz University.
Dodpota, O. M. (2003). The influence of Arabic poetry on the evolution of Persian poetry, Tr. by S. Shamisa, Tehran, Seda ye Moasere Publishing.
Fakhri, A. (2012), Dramatic Aspects and Adaptation of Kuroglou's epic, Iranian People's Culture Journal, No. 35, pp. 7-30.
Ghanimi Hilal, M. (1994). Comparative literature, Tr. by S. M.Ayatollah Shirazi, Tehran: Amir Kabir.
Henderson, J. (2003). The Man and his myths, Tr. by H. Akbarian Tabari, Tehran: Dayereh.
Imanian, H. (2014). The Image of Martialism in Antarah Ibn Shaddād's Sonnets, Lisan-i Mubin, Imam Khomeini International University, Volume 4, Issue 11 - Serial Number 11. January 2014. pp. 54-37.
Khamis, N. A. (Without date). "Ethics of equitation in the poetry of Antarat Ibn Shaddad ". Journal of Arabic Language and Literature, N. 10. pp. 235-280.
Neda, T. (2015). Comparative Literature, Tr. by H. Rasouli, Tehran: Shahid Beheshti University.
Ozkan, I. (1997). URL: Analysis of motifs related to the birth of hero.s horse in the epic of Köroğlu, Ankara: Türk Dili Publishing, Issue: 549, pp. 223-233, September.
Ozoun, A. (2009/1388SH). Koroqlou in the literature of nations. Tr. By D. Ashouri. Neda-ye Shams Publishing.
Pirzadnia, M., Ahikhteh, F., Ahikhteh, T. (2018). A Comparative Look at the Position of Horse in the Epic of Shahnameh and Antara’s Book of Epic Poetry, Journal of Comparative Literature, Volume 9, Issue 17Volume 9, Issue 17. March 2018. pp. 1-19.
Raisnia, R. (1987). Koraoglu in Legend and History, Tabriz: Nima Publishing.
Rasmi, A., Rasmi, S. (2015). Connection of Love and Epic in Shāhnāmeh and the Story of Koroghlu: A Comparative Study, Mytho-Mysthic Journal, Volume 11, Issue 40 - October 2015. pp. 209-237.
Rasmi, A., Rasmi, S. (2022). A compative study of the myth of Girat in various narrations of Köroğlu 's strory with the mythical horses of Shahnameh. Literary Research, LIRE 2022; 19 (78): 63-86.
Rasmi, S. (2018). Köroğlu epopee, with introduction and explanation of Atakeh Rasmi, Tehran: Persian Language and Literature Academy and Shahriar Research Foundation.
Sarkarati, B. (2008). Hunted Shadows, first edition, Tehran: Qatreh.
Swailem, A. (1997). Antarat Ibn Shaddad, The Black Knight, Cairo: The Egyptian Lebanese House.
Zarrin Koob, A. H. (1990). Literary criticism, Tehran: Amir Kabir.
Zibayi, M. (2016). A Study of the Elements of Epic in Antara’s Ode, Arabic Language & Literature Ferdowsi University of Mashhad, Volume 8, Issue 15 - Serial Number 15. September 2016. pp. 87-122.
