بررسی تطبیقی بن‌‌مایه‌‌های قصۀ «کره اسب سیاه» در فرهنگ بختیاری با داستان سیاوش
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشگاه شهرکرد
2
پژوهشکدۀ بختیاری‌‌شناسی دانشگاه شهرکرد
چکیده
در فرهنگ عامه، متناسب با باورها، اندیشه‌‌ها و آرزوها، بسیاری از داستان‌‌های اسطوره‌‌ای ـ حماسی بازنویسی شده یا اینکه الگوی ساختن قصه‌‌های جدید قرار گرفته‌‌اند که با بررسی آنها، می‌‌توان به نحوۀ دریافت و زاویه‌‌های دید عامه دربارۀ آنها پی برد. هدف در این پژوهش نیز بررسی تطبیقی شخصیت‌‌ها، کنش‌‌ها و بن‌‌مایه‌‌های اسطوره‌‌ای ـ حماسی قصۀ کره اسب سیاه در فرهنگ بختیاری با داستان سیاوش در شاهنامه با روش اسنادی است. مقایسۀ پایگاه اجتماعی خانوادۀ شخصیت‌‌ها، ویژگی‌‌های جسمانی‌‌ها آنان، مقایسۀ کنش‌‌های شخصیت‌‌های نامادری، ویژگی اسب‌‌ها و پناهنده شدن به پادشاهِ سرزمین دیگر، ازجمله موضوع‌‌های بررسی‌شده در این مقاله هستند. نتایج پژوهش، نشان‌‌دهندۀ شباهت بسیار بین قصۀ کره اسب سیاه با داستان سیاوش است؛ چنان‌‌که در هر دو قصه، قهرمانان، پادشاه‌‌زاده هستند؛ کیستی مادرانشان در پردۀ ابهام است؛ از نظر ویژگی‌‌های جسمانی، بسیار زیبا و اسب‌‌هایشان از نظر رنگ، صاحب فهم بودن و داشتن توانایی پریدن، شبیه به هم هستند؛ نامادری‌‌شان، به دنبال کام‌‌جویی از آنان‌‌اند؛ هر دو شخصیت سرانجام به سرزمین دیگری پناهنده می‌‌شوند؛ در آنجا ازدواج می‌‌کنند و شهر و قصری را برای خود بنا می‌‌نهند. البته در این دو داستان تفاوت‌‌هایی نیز وجود دارد؛ چنان‌‌که در داستان سیاوش، مبنا و انگیزۀ رفتار شخصیت‌‌ها بیشتر سیاسی است، اما در قصۀ کره اسب سیاه، بیشتر به آموزش مسائل خانوادگی توجه شده است. بر این اساس، درمجموع می‌‌توان گفت که قصۀ کره اسب سیاه در فرهنگ بختیاری، بازنویسی خلاقانه یا الگوبرداری از داستان سیاوش است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
Aidanloo, S. (2009). From myth to epic (seven lectures on Shahnameh studies). Sokhan.
Anjavi Shirazi, A. (1990). Ferdowsi-namah (people and heroes of Shahnameh). Elmi.
Asmand, A., & Khosravi, H. (1998). Myths of Chaharmahal and Bakhtiari. Il.
Ferdowsi, A. (2008). Shahnameh: complete text (based on Moscow's edition). Peyman.
Ghaemi, F. (2014). Structural analysis of Siavash mythic ritual (comparison of Siavash-Siavashan with tragedy-Dionysia based on myth and ritual). Literary Criticism, 7(25), 153-184.
Ghanbari Adivi, A. (2012). Folklore of Bakhtiari people. Neyooshe.
Hasouri, A. (1999). Siavashan. Cheshmeh.
Irani Arbati, Gh., & Khaza'i, M. (2017). Khvarenah symbols in Sassanian art. Negareh Quarterly Journal, 43, 18-30.
Jafari-Qanavati, M. (2016). Storytelling and some of its types in popular culture. Journal of Dramatic Literature and Visual Arts, 1(1), 87-96.
Keyvani, M. (2014). Mah Pishouni (folkloric metaphors of Chaharmahal and Bakhtiari). Samandish.
Khadish, P. (2013). Oral narratives of Goshtasb story in Shahnameh (Iranian and Non-Iranian narratives). Journal of Epic Literature Research, 9(15), 131-140.
Layard, A. H. (1988). Layard's travelogue (early adventures in Iran) (translated into Farsi by M. Amiri). Vahid.
Limoochi, K. (2006). Myths of Bakhtiari people. Pasi Tiger.
Mahjoub, M. J. (1990). Shahnameh and popular culture. Iranian Studies Journal, 2, 248-272.
Mokhtarian, B. (2020). Introduction to the mythological structure of Shahnameh. Agah.
Moloudi Arani, A. (2020). The image of Siavash: physical and visual representation of Siavash myth in archaeological materials of greater Iran in Sassanian and first three centuries of Islamic era. Iranian Industrial Arts, 3(1), 141-161.
Razi, H. (2002). Encyclopedia of ancient Iran. Sokhan.
Sarkartti, B. (2019). Hunted shadows (selected Persian articles). Tahuri.
Tahmasebi Kohyani, J. (2012). Lori's myths. Neyooshe.
Vakilian, A. (2003). Folk tales. Markaz.
Anjavi Shirazi, A. (1990). Ferdowsi-namah (people and heroes of Shahnameh). Elmi.
Asmand, A., & Khosravi, H. (1998). Myths of Chaharmahal and Bakhtiari. Il.
Ferdowsi, A. (2008). Shahnameh: complete text (based on Moscow's edition). Peyman.
Ghaemi, F. (2014). Structural analysis of Siavash mythic ritual (comparison of Siavash-Siavashan with tragedy-Dionysia based on myth and ritual). Literary Criticism, 7(25), 153-184.
Ghanbari Adivi, A. (2012). Folklore of Bakhtiari people. Neyooshe.
Hasouri, A. (1999). Siavashan. Cheshmeh.
Irani Arbati, Gh., & Khaza'i, M. (2017). Khvarenah symbols in Sassanian art. Negareh Quarterly Journal, 43, 18-30.
Jafari-Qanavati, M. (2016). Storytelling and some of its types in popular culture. Journal of Dramatic Literature and Visual Arts, 1(1), 87-96.
Keyvani, M. (2014). Mah Pishouni (folkloric metaphors of Chaharmahal and Bakhtiari). Samandish.
Khadish, P. (2013). Oral narratives of Goshtasb story in Shahnameh (Iranian and Non-Iranian narratives). Journal of Epic Literature Research, 9(15), 131-140.
Layard, A. H. (1988). Layard's travelogue (early adventures in Iran) (translated into Farsi by M. Amiri). Vahid.
Limoochi, K. (2006). Myths of Bakhtiari people. Pasi Tiger.
Mahjoub, M. J. (1990). Shahnameh and popular culture. Iranian Studies Journal, 2, 248-272.
Mokhtarian, B. (2020). Introduction to the mythological structure of Shahnameh. Agah.
Moloudi Arani, A. (2020). The image of Siavash: physical and visual representation of Siavash myth in archaeological materials of greater Iran in Sassanian and first three centuries of Islamic era. Iranian Industrial Arts, 3(1), 141-161.
Razi, H. (2002). Encyclopedia of ancient Iran. Sokhan.
Sarkartti, B. (2019). Hunted shadows (selected Persian articles). Tahuri.
Tahmasebi Kohyani, J. (2012). Lori's myths. Neyooshe.
Vakilian, A. (2003). Folk tales. Markaz.
