ساختار بن مایه های داستانی هانی و شَیمُرید

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی
چکیده
قوم بلوچ‏ علاوه‌بر فرهنگ غنی ایرانی خود، میراث‏‏دار فرهنگ و ادبیاتِ بومی ‏کم‏نظیری است، در ادبیات این قوم منظومه‏های حماسی و رزمی و داستان‏های عاشقانه منظومی وجود دارد که تاریخ سرودن آن‏ها به قرن‏ها پیش برمی‏گردد. هانی و شَیمُرید معروف‏ترین داستان عاشقانۀ ادبیات بلوچی است و جایگاه آن‏ در ادبیات بلوچ، همانند جایگاه داستان لیلی و مجنون در ادبیات فارسی است. این دو دلداده پس از سال‏‏ها جدایی، به وصالی عارفانه می‏رسند و به باور مردم بلوچ، آن‏ها همانند خضر و الیاس به زندگی جاوید دست می‏یابند و به لقب «زندَه ‏پیر» مشهور می‏شوند. از این داستان کهن چند روایت و ده‏ها منظومۀ کوتاه و بلند در دست است. خنیاگران یا در اصطلاح بلوچی «پهلوانان»، مهم‏ترین انتقال‏دهندگان منظومه‏های این داستان از نسلی به نسل دیگر بوده‏اند. راویان این داستان از بن‏مایه‏های متنوعی استفاده کرده و بر غنای آن افزوده‏اند. در این مقاله ساختار بن‏مایه‏های داستانی هانی و شَیمُرید در چهار بخش «بن‏مایه‏های عاشقانه، عیاری، کرامت و عرفانی» موردبررسی قرار گرفته‏اند. داستان با بن‏مایۀ عیاری «قول و پیمان» آغاز و با بن‏مایۀ کرامت «غایب شدن» دو قهرمانِ اصلی از نظر و زندگی جاوید آن‏ها، به پایان می‏رسد. این داستان همانند داستان‏های منظوم دیگر بلوچی، به‌ویژه درمیان ایرانیان غیربلوچ ناشناخته است. اشعار و روایات این تحقیق از زبان خنیاگران و راویان به‌صورت میدانی گردآوری شده است و ما ضمن گزارش خلاصۀ دو روایت مشهور به تحلیل نکات و بن‏مایه‏های اصلی و مهم این داستان پرداخته‏ایم
کلیدواژه‌ها

موضوعات


Corban, H. (1979). Rituals of chivalry (translated in Farsi by Ehsan Naraghi). Sokhan Publications.
Ghanbari, A., & Gholamhosseinzadeh, Gh. (2015). A look at the intertextual relations of epic and Ayyari texts. Literary Research Quarterly 12(50), 83-121.
Gholamhosseini, Gh. H., Zolfaghari, H., & Farokhi, F. (2010). Structural studies of the themes of Hamzehnameh. Literary Criticism Quarterly, 3(11-12), 205-232.
Gholami, F., & Hamidi, A. (2018). Study of Ayaran's performance methods in epic and Ayyari texts. Journal of Iranian Studies, 17(32), 197-215.
Jafarpour, M., & Alavi Moghaddam, M. (2012). The structure of Amir Arsalan's fictional themes. Journal of Persian Literature Textbook, 2, 39-60.
Jahandideh, A. (2011). Balochi love poems (in Farsi). Moin Publications.
Krachkovsky, A. A. (1999). Laila and Majnoon (in Farsi). Zavar Publications.
Mehrabadi, M. (2000). Iranian woman according to the Western travelers (in Farsi). Roozgar Publishing.
Mirsadeghi, J. (2015). Fiction (in Farsi). Sokhan Publications.
Mirsadeghi, M. (2006). Dictionary of poetic art (in Farsi). Mahnaz book.
Mari, M.H. (1987). The lost gem (Garin Gohar) (in Balochi). Quetta Balochi Academy Pakistan.
Nezami Ganjahei. (2010). Laila and Majnoon (edited by Servatian, B.). Amir Kabir Publications.
Onsorolmahali, K. (1992). Qaboosnameh (in Farsi). Pocket Books Company Publications.
Parsansab, M. (2009). Motifs: definitions, types, directions. Literary Criticism Quarterly, 2(5), 7-41.
Rakhshani, V. M. (2015). Balochi Customs, Culture and Bards Literature. Chamag Publications Karachi.
Rasmi, A., & Rasmi S. (2017). The story theme of Asli and Karam. Quarterly of Culture and Popular Literature, 12, 41-63.
Safa, Z. (1989). History of literature in Iran (in Farsi). Ferdows Publications.
Sattari J. (1993). The pain of Zolaikh’s, love (in Farsi). Toos Publications.
Sedghi J. (2013). Comparative study of chivalry in Persian and Arabic literature. Bi-Quarterly Journal of Comparative Literature Research, 1(2), 71-91
Sedighiyan, M. (1992). Comparison of four Laila in four poems by Nezami Ganjavi, Amir Khosrow Dehlavi, Katabi Shirazi and Divan Ghazali attributed to Majnoon. Mojalal Farhang, 10, 259-270.
Shamisa, S. (1996). Dictionary of quotations (in Farsi). Ferdows Publications.
Shamisa, S. (1999). Literary types (in Farsi). Ferdows Publications.
Sharifi, M. (2009). Dictionary of Persian literature (in Farsi). Moin Publications and Farhang Nashr-e.
Sirjani, S. (1998). The features of two women (in Farsi). Paykan Publishing.
Yahaghi, M. J. (1996). Culture of myths and fictional references in Persian literature (in Farsi). Soroush Publications.
Zarrini A. (2017). Rituals of knight errantry in the story of Samak the Ayyar. Iranian Journal of Studies 32, 75-95.
Zolfaghari, H. (2003). Romantic poems of Persian literature (in Farsi). Nima Publications.