لحن عامیانه و شگردهای آن در شعر فارسی امروز مازندران از 1350 تا 1400

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
دانشگاه مازندران
چکیده
باتوجه به محوریت نگاه به خرده‌فرهنگ­ها، شعر فارسی از نظر گونه­های زبانی، ساختار، صور ذهنی و افق­های معنایی دستخوش تحولات­ گسترده­ای شده و مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده ­است. بخشی از این تحولات در شعر معاصر مازندران قابل‌ملاحظه بوده و در عنصر لحن نمود محسوس­تری داشته ­است. لحن واژه­ا­ی شناور، چندساحتی و گسترده ­است و هریک از پژوهشگران متناسب با دریافت خود در بافت متن تعابیر متفاوتی از آن ارائه دادند. درواقع لحن، پژواک قلم نویسنده یا شاعر ­است که از لابه­لای واژه­ها و سطرهای جمله­ها گو­ش­نوازی می­کند. لحن در مقام کلان‌عنصر به خرده‌لحن­های متعددی بخش می­شود که در این جستار خرده‌لحن عامیانه در همه گرایش­های سبکی، قالب­ها و ژانرهای موجود در شعر امروز مازندران تبیین شده ­است. نگارندگان در این پژوهش تکنیک­های پردازش لحن عامیانه را در سروده­های چهل شاعر فارسی­سرا از سال 1350 تا 1400 دسته­بندی، معرفی و تحلیل کرده­اند. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد، شاعران مازندران برای عامیانه‌‌سازی لحن از پنج کلان­شگرد (قالب، آوا، موسیقی، زبان و بلاغت) و 25 خردشگرد در لایه­­ها سود بردند. باتوجه به داده­های پژوهش در بین شگردها، شاخصه­های موسیقایی با چهار خردهشگرد تکرار چشمگیری داشته ­است و در شگردهای زبانی، لحن واژگان بومی ـ اقلیمی و طنز بسامد معناداری نشان می­دهد. ­روش پژوهش تلفیقی از نوع کمی و تحلیل محتوا با استفاده از منابع اسنادی و سایت­های معتبر اینترنتی است.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


- آقاجانی،شمس(1391).مجموعه اشعار گزارش ناگزیری،تهران:بوتیمار.
- ارشدنژاد شهرام(1377).فن شعر انگلیسی،تهران:گیل.
- احمدی،مسعود(1394).روش تحقیق،تهران:پژوهشهای فرهنگی.چ3.
- احمدی،محمود(1388).مجموعه اشعار لباس صورتی ات برگل بهار سراست،تهران:افراز.
- اسکولز،رابرت(1387).عناصرداستان، ترجمة فرزانه طاهری،تهران:مرکز.
- اسماعیل‌پورمطلق،ابوالقاسم(1396).مجموعه شعر تاکنار درخت گیلاس،تهران:اسطوره.
- افشنگ،رجب(1389).گزیده شعر نابرادران را می‌شناسم،تهران:تکا.
- الیکایی،نرگس(1381).مجموعه اشعار درختان صلح،تهران:عمران.
- باختین،میخائیل(1373).سودای مکالمه،خنده،آزادی،ترجمۀ محمدجعفر پوینده،تهران:شرکت فرهنگی هنری آرست.
- بذر افشان،رجب و جواد اکبری(1382).مجموعه شعر از هفتاد که بگذریم،تهران:پویند.
- بهار،م.ت(1370).بهار و ادب فارسی،به کوشش م.گلین.تهران:شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
- بهرام پرور،سیامک(1387).مجموعه شعر عطرتند نارنج،شیراز:داستان سرا.
- بنی شیخ الاسلامی،مسعود(1397).مجموعه شعرابری‌ترین شوکا،تهران:اقلیما.
- پارساپور، زهرا(1391).بررسی ارتباط انسان با طبیعت در شعر،مجله ادب فارسی،2، 1،صص 77 تا 99.
-پورنامداریان، تقی(1390).سفردرمه، تهران: سخن،چاپ چهارم.
- پیروز، غلامرضا(1390).مجموعه شعر غزل هایی سپید مرا سروده‌اند،تهران:دبیزش.
- پیرزاد،ناصر(1377).عاشق بی بلیط(دوکتاب)،تهران:پاسارگاد.
- .................(1390).عصر پیرزاد(آن،چیز و تماشای آب در گرداب)،تهران:داستان.
- پین،جانی(1389).سبک و لحن داستان،ترجمه نیلوفر اربابی،اهواز:رسش.
- توکلی،افسانه(1396).مجموعه شعر مرا تابستان کن،تهران:اقلیما.
- حسن پور،حسن(1393).مجموعه شعرساعت شماطه دار،تهران:نیماژ.
- حسن‌پور،عباس(1394).مجموعه شعرکلماتی شبیه کلید،آمل:وارش‌وا.
حسن‌پور،عباس وعلیرضا قاسمی و ابراهیم فلاح(1395).نقدوتحلیل مجموعه سروده‌های محمد زُهری با تاکید برمحتوا و درونمایه،دوفصلنامه علوم ادبی،سال6،شماره8، پاییز و زمستان.
- حکمتی، علیرضا(1390).مجموعه شعر درخت تنها ماند،تهران:هنر رسانه اردیبهشت.
- خادمی کولایی،مهدی(1385).آشنای شالیزار(پژوهشی در زندگی و شعر سلمان)،ساری:شلفین.
- خانجانی عمران، طاهره(1396).مجموعه شعر روزهای روی میز،تهران:فصل پنجم.
- خبازی،مهدی(1378).مجموعه شعر گویا آفتاب برآمده،تهران:پاسارگاد.
- جعفری خورشیدی،حنیف(1392).مجموعه شعر کرانه های‌کوبا،مجموعه رباعیات،کرج:مهدیار جوان.
- جوادیان کوتنایی،محمود(1396).مجموعه شعر در گستره‌ی خاکستری ابر،تهران:داستان.
- داد،سیما(1390).فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران:مروارید.
- دهرویه،علیرضا(1393).مجموعه شعر قاصدک پیرهن مشکی خود رابردار،تهران:جمهوری.
- رضازاده،محمدعلی(1390).مجموعه شعر مرد مه‌آلود،تهران:هنررسانه اردیبهشت.
- رنجبر،میثم(1395).مجموعه شعر فرمانده‌ی مجنون، تهران:زعیم.
- رئیسی، محمدصادق(1392).مجموعه شعر آواز فاخته در آپارتمان اجاره‌ای،تهران:سولار.
-............................... (1394).مجموعه شعر حسرت‌ها و رؤیا‌ها،تهران:بوتیمار.
- زهری،محمد(1381).مجموعه شعر برای هرستاره،تهران:توس.
- سلیمانی،فرامرز(1368).مجموعه شعر آوازهای ایرانی،تهران:نگاه.
- شفیعی کدکنی،محمدرضا(1390).موسیقی شعر،تهران: آگاه،چاپ دهم.
- شمیسا،سیروس(1383).انواع ادبی،تهران:فردوس.چاپ دهم.
- ........................(1381).نگاهی تازه به بدیع، تهران:فردوس،چ چهاردهم.
-.........................(1372)بیان، تهران:فردوس،چ سوم.
- شیردست،عبدالرضا،غلارضا پیروز،علی اکبر باقری و حسین حسن‌پور(1399).سبک شناسی واژه‌های مجموعه شعرهای شاعران فارسی سرای مازندران از سال(1357) تا پایان سال (1397) با رویکرد لایه‌ای،ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثرفارسی(بهارادب)،سال سیزدهم،شماره55.
- صرفی،محمد رضا و مژگان ونارجی(1394).سبک شناسی لایه ای اشعار انقلابی و مذهبی طاهره صفار زاده(لایه آوایی و و اژگانی، نشریه علمی پژوهشی ادبیات پایداری دانشکده ادبیات و علوم انسانی شهید باهنر کرمان، سال هفتم،شماره دوازدهم،صفحات 170-194.
- علا،افشین(1388).مجموعه اشعار کودکانه‌ها و غزل،تهران:انجمن شاعران ایران.
- عمادی،اسدالله(1393).مجموعه اشعار برای عاشق شدن همیشه دیر است،ساری:شلفین.
- عمران‌پور،محمدرضا(1384).عوامل«ایجاد»،«تغییر و تنوع»و«نقش» لحن در شعر،فصلنامه پژوهش‌های ادبی،شماره 9 و10.
- فتوحی،محمود(1391).سبک شناسی(نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها)،تهران:سخن.
-قویمی،مهوش(1383).آوا و القا(رهیافتی به شعراخوان)،تهران:هرمس.
- قیصری،جلیل(1373).مجموعه شعر ازکنگه‌لو تا کومه‌های دور،نوشهر،ناشر:مولف.
- قنبری،ایرج(1368).مجموعه شعر ریشه در دریا،:دفتر آثارهنری.
- کرمدُخت،شعبان(1380).مجموعه اشعار این همه دلتنگی،بابلسر:روجین.
- محجوب،محمد جعفر(1383).ادبیات عامةایران،به کوشش حسن ذوالفقاری،تهران:چشمه.
- محمدجانی،صدیقه(۱۳۹۳). مجموعه شعر دریا برایم قصه‌هادارد،مشهد:شاملو.
- محمدی،تقی(1374).مجموعه شعر ترانه‌های تمشک و باران،تهران:آرست.
- ملاح،حسنعلی(1363).حافظ و موسیقی،تهران:هیرمند.
- ملکی،کیوان(1386).مجموعه شکوفه‌ای برای سیب شدن تقلا می‌کند،تهران:افرا.
- مهدیان،احسان(1382).مجموعه شعر گفتن نگین،ساری،ناشر:مولف.
- ........................(1394).مجموعه شعر نفس گیر، تهران:مایا.
- .......................(1394).مجموعه شعر کش مکش،تهران:نصیرا.
- مهجوریان نماری،علی‌اکبر(1388).مجموعه شعر دیار خانه‌های بارانی،ساری:شلفین.
- موذّنی،علی محمد و یعقوب زارع ندیکی(1397).بررسی عنصر لحن و کارکرد آن در الهی‌نامه‌ی عطار، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 48،1-28.
- هراتی سلمان(1368).مجموعه شعر دری به خانه‌ی خورشید،تهران:صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
-هنله،پل(1372).زبان و اندیشه و فرهنگ،ترجمه‌ی یدالله موقن،مجله کلک.شماره45و46،آذر و دی،صص77-97.
- نبی‌لو،علیرضا و مصطفی شیروی(1389).مقایسه ساختار تشبیهات مخزن‌الاسرار و مطلح‌الانوار، نشریه فنون ادبی اصفهان،سال دوم، شماره دو،35-62.
- نشاطی،بهمن.(1393).مجموعه شعر به لهجه سنجاق،گنبد:امرتات.
- نصری،تیرداد(1393).مجموعه شعر دو قدم مانده به خاکستر،تهران:سولار.
- نیتلی،علی.(1396).مجموعه شعر زیبای صعب العبور،تهران:مایا.
- یاغی‌تبار،علی‌اکبر.(1392).مجموعه شعر مثل داش آکل،تهران:نیماژ.
- .............................(1393).مجموعه شعر دم های بی وادم، تهران:نیماژ.
-..............................(1394).مجموعه شعر گلن، تهران: فصل پنجم.
- یاوری، مجتبی.(1397).مجموعه شعر سقوط،تهران:اقلیما.
-Gray,m.A (1990). Dictionary of literary Terms, Sixth impression,Hong Kong, jongman.
-Cuddon,J.A(1990) Dictionary of literary terms and literary theories: penguin Books.
- Phelan,J(2014(. Voice, Tone, and the Rhetoric of Narrative Communication, No.10, Vol.23, Language and Literature, pp.49-60.
- Perrine,L(1963(. The Importance of Tone in the Interpretation of Literature, National Council of Teachers of English, No.5, vol.24, pp.389-395.