نوستالژی در شعر برزگری؛ یکی از گونههای شعر عامۀ بختیاری
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
چکیده
شعر عامۀ بختیاری، از نظر گونهشناسی، تنوع و بسامد بالایی دارد. گونههای مختلفی مانند سُرو، دوالالی، صیادی، شَوخین، بَلال و برزگری از آن جمله است. گونۀ برزگری که با نامهای بَوِرو، باوِرو، بیداد و بَرزِیَری نیز شناخته میشود، روایتگر دلتنگی، عشق، اندوه، آرزوها، و دغدغههای دروگرانی است که فصل بهار، در گرمسیر بختیاری، دور از خانواده و ایل، به درو و برداشت محصولات کشاورزی مشغول بودند. آنان احساسات و عواطف خود را در قالب شعر با آواز بیان میکردند. یکی از مضامین اصلی این اشعار، حس نوستالژی برزگر دورافتاده از خانواده است. در پژوهش حاضر عوامل و وجوه مختلف نوستالژی در اشعار برزگری بررسی شده است. این نوستالژی به دو گونۀ زنانه و مردانه تقسیم میشود. از وجوه برجستۀ نوستالژی مردانه در شعر برزگری میتوان به دلتنگی برای زادگاه، یادآوری خاطرات وصال با معشوق، حسرت برای وارگهها و چشمههای سردسیر، دلتنگی برای طبیعت بهویژه گیاهان سردسیر، غم غربت و تنهایی اشاره کرد. نوستالژی زنانه، حالات روحی زنان چون انتظار و فراق را نشان میدهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آریانپور، امیرحسین (1357). فرویدیسم با اشاراتی به ادبیات و عرفان. چاپ دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
آریانپور کاشانی، منوچهر (1386). فرهنگ فراگیر دوسویۀ پیشرو آریانپور:انگلیسی-فارسی و فارسی-انگلیسی، چاپ سیزدهم. تهران: جهان رایان.
احمد پناهی، محمد (1383). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران، چاپ دوم، تهران: سروش
انوشه، حسن (1376). فرهنگ‌نامۀ ادب فارسی. ج 2. تهران: سازمان چاپ و انتشار.
پوره، کاظم (1381). موسیقی و ترانه‌های بختیاری، تهران: آنزان.
دوبووار، سیمون (1380). جنس دوم، جلد دوم، ترجمه قاسم صنعوی، تهران: نشر توس.
دیگار، ژان پی‌یر (1369). فنون کوچ‌نشینان بختیاری، ترجمۀ اصغر کریمی، چاپ دوم، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
رحیمی، ابوالقاسم، مصطفی باقری و جعفر توانا علمی (1394). «غم غربت (نوستالژی) وطن در سروده‌های محمدرضا شفیعی کدکنی» فصلنامه پژوهش‌های ادبی و بلاغی، سال سوم، شماره 10، بهار1394، صفحات45-61 .
زمردی، حمیرا و احمد محمدی (1384). «وصف اطلال و دمن در شعر فارسی و تازی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص 73-93 .
ژوکوفسکی، والنتین آلکسی یویچ (1396). موادی برای مطالعه گویش بختیاری، به کوشش مریم شفقی و سید مهدی دادرس، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
شریفیان، مهدی و شریف تیموری (1385). «بررسی فرایند نوستالژی در شعر فارسی معاصر»، کاوش‌نامه، شماره 12، صص 33- 62.
شریفیان، مهدی (1386). «بررسی فرایند نوستالژی در اشعار سهراب سپهری»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال پنجم، صص 51- 72.
_________ (1387). «بررسی فرایند نوستالژی غم غربت در اشعار فریدون مشیری»، فصلنامه علمی – پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، سال هفدهم و هجدهم، شماره 68 و 69. صص 63-85.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1394). با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحوّل شعر معاصر فارسی، چاپ پنجم، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1381). انواع ادبی، چاپ نهم (ویرایش سوم)، تهران: انتشارات فردوس.
علّافها، زهرا (1388). «نمودهای گوناگون سوز هجران در ادب غنایی(سبک عراقی)» فصلنامه زبان و ادب پارسی، شماره 40، صص 79- .100
قنبری عدیوی، عباس (1391). فولکلور مردم بختیاری، شهرکرد: نیوشه.
کریمی نورالدین‌وند، روح‌الله، حمید رضایی و فرهاد درودگریان (1399). «تحلیل محتوایی اشعار صیادی در فرهنگ بختیاری»، دو ماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، سال 8، شمارۀ 31، صص 157-182.
کلاهچیان، فاطمه (1386). «نوستالژی دلتنگی برای گذشته در شعر کلاسیک عرفانی». پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تربیت معلم تهران.
نظری، نجمه و مریم شاهدی (1395). «بررسی وجوه نوستالژی در شعر حافظ» فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره-شناختی، سال 12، شماره 44، صص 239- 265.
واحد، اسدالله و محمدعلی نوری باهری (1390). «مقایسۀ تحلیلی مبانی فکری سبک شکوائیه‌های انوری و خاقانی». فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب). سال چهارم، شمارۀ دوم صص305-327.
همایونی، صادق (1391). زنان و سروده‌هایشان، چاپ دوم، تهران: گل‌آذین.
-Vahman ,fereydun, Asatrian, Garnik(1995).Poetry of the Baxtiārīs: Love Poems, Wedding Songs, Lullabies, Laments, Denmark: munksgaard eport and subscription
آریانپور کاشانی، منوچهر (1386). فرهنگ فراگیر دوسویۀ پیشرو آریانپور:انگلیسی-فارسی و فارسی-انگلیسی، چاپ سیزدهم. تهران: جهان رایان.
احمد پناهی، محمد (1383). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران، چاپ دوم، تهران: سروش
انوشه، حسن (1376). فرهنگ‌نامۀ ادب فارسی. ج 2. تهران: سازمان چاپ و انتشار.
پوره، کاظم (1381). موسیقی و ترانه‌های بختیاری، تهران: آنزان.
دوبووار، سیمون (1380). جنس دوم، جلد دوم، ترجمه قاسم صنعوی، تهران: نشر توس.
دیگار، ژان پی‌یر (1369). فنون کوچ‌نشینان بختیاری، ترجمۀ اصغر کریمی، چاپ دوم، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
رحیمی، ابوالقاسم، مصطفی باقری و جعفر توانا علمی (1394). «غم غربت (نوستالژی) وطن در سروده‌های محمدرضا شفیعی کدکنی» فصلنامه پژوهش‌های ادبی و بلاغی، سال سوم، شماره 10، بهار1394، صفحات45-61 .
زمردی، حمیرا و احمد محمدی (1384). «وصف اطلال و دمن در شعر فارسی و تازی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص 73-93 .
ژوکوفسکی، والنتین آلکسی یویچ (1396). موادی برای مطالعه گویش بختیاری، به کوشش مریم شفقی و سید مهدی دادرس، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
شریفیان، مهدی و شریف تیموری (1385). «بررسی فرایند نوستالژی در شعر فارسی معاصر»، کاوش‌نامه، شماره 12، صص 33- 62.
شریفیان، مهدی (1386). «بررسی فرایند نوستالژی در اشعار سهراب سپهری»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال پنجم، صص 51- 72.
_________ (1387). «بررسی فرایند نوستالژی غم غربت در اشعار فریدون مشیری»، فصلنامه علمی – پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، سال هفدهم و هجدهم، شماره 68 و 69. صص 63-85.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1394). با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحوّل شعر معاصر فارسی، چاپ پنجم، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1381). انواع ادبی، چاپ نهم (ویرایش سوم)، تهران: انتشارات فردوس.
علّافها، زهرا (1388). «نمودهای گوناگون سوز هجران در ادب غنایی(سبک عراقی)» فصلنامه زبان و ادب پارسی، شماره 40، صص 79- .100
قنبری عدیوی، عباس (1391). فولکلور مردم بختیاری، شهرکرد: نیوشه.
کریمی نورالدین‌وند، روح‌الله، حمید رضایی و فرهاد درودگریان (1399). «تحلیل محتوایی اشعار صیادی در فرهنگ بختیاری»، دو ماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، سال 8، شمارۀ 31، صص 157-182.
کلاهچیان، فاطمه (1386). «نوستالژی دلتنگی برای گذشته در شعر کلاسیک عرفانی». پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تربیت معلم تهران.
نظری، نجمه و مریم شاهدی (1395). «بررسی وجوه نوستالژی در شعر حافظ» فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره-شناختی، سال 12، شماره 44، صص 239- 265.
واحد، اسدالله و محمدعلی نوری باهری (1390). «مقایسۀ تحلیلی مبانی فکری سبک شکوائیه‌های انوری و خاقانی». فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب). سال چهارم، شمارۀ دوم صص305-327.
همایونی، صادق (1391). زنان و سروده‌هایشان، چاپ دوم، تهران: گل‌آذین.
-Vahman ,fereydun, Asatrian, Garnik(1995).Poetry of the Baxtiārīs: Love Poems, Wedding Songs, Lullabies, Laments, Denmark: munksgaard eport and subscription
