تحلیل مضمون گورانی‌های عاشقانه‌ی هورامی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
پژوهشگر ارشد زبان، فرهنگ و ادبیات هورامی
چکیده
دلدادگی از مفاهیمی است که در تمام اعصار و نزد تمام اقوام جایگاهی ویژه­ و در ادبیات فولکلور آن­ها نقشی محوری داشته است. در این پژوهش، منظور از گورانی، بوم­سروده­های هورامی است و تعریف خاصِ ترانه مدنظر نیست. قالب و فرم گورانی­ها بیشتر تک­بیتی است. هر بیت به­تنهایی دارای تمام مفهوم خود است. دلدادگی در کنار احساس ناب طبیعت­ستایی و تا حدودی حماسه­های وطنی، موضوع تاریخ ادبیات هورامی است. روش مطالعۀ حاضر توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس پیمایش داده­های بومی و تحلیل تک­بیت­های فولکلور هورامی است. هدف این تحقیق، بررسی مضمون غالب در گورانی­های عاشقانۀ هورامی است. در این روش 50 تک­بیت برای نمونه از شهر نودشه انتخاب و بر اساس موضوع پژوهش تحلیل شدند. یافته­ها نشان می­دهد که سهم زنانِ هورامی در سرایش تعداد زیادی از گورانی­های عاشقانه، چنان برجسته است و نمودی عینی دارد که برخی اوقات با اشعار هم­تراز مردان در این خصوص پهلو می­زند. غم هجران و دوری از یار گوشه­ای جدانشدنی از محتوای ابیات گورانی­های موردبحث است. زنان در این بومی­سروده­ها، با سر دادن عاشقانه‌های تلخ و سوزناک در آشفتگی فضایی بومی، فرهنگ خاصِ هورامان را به­تصویر کشیده­اند. در این

تک­بیت­ها عشق و مفهوم آن بیشتر جنبۀ مادی و زمینی دارد. شاعر با توصیف محبوب، اگرچه گاهی به درجه‌ای می­رسد که خالق محبوب را می‌ستاید؛ اما این ستایش تنها برای محبوب زمینی است.
این مسئله بیانگر نکته­های ریزِ پنهان در روابط اجتماعی و جلوه­ای از فرهنگ حاکم در بافت جامعه است.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


1) آرشیو شخصی نویسنده
2) انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم، (1371)، گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران، اسپرک، چاپ اول
3) پناهی، سمنانی، محمداحمد، (1383)، ترانه و ترانه‌سرایی در ایران، تهران، انتشارات سروش
4) تبریزی، منصوره، (1393)، «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 64، صص 138-105
5) جاوید، هوشنگ، 1383، «ققنوس هشتم (موسیقی خراسان میانه-کاشمر)»، مقام موسیقایی، شماره 26، اسفند و فروردین، صص 22-18
6) ذوالفقاری، حسن، (1395)، «انواع بومی‌سرودهای خراسان»، مجله علمی پژوهشی جستارهای ادبی، شماره 194، صص 154-127
7) ذوالفقاری، حسن و احمدی، لیلا، (1388)، «گونه‌شناسی بومی سرودهای ایران»، فصلنامه‌ی ادب پژوهی، شماره هفتم و هشتم، بهار و تابستان، صص 170-143
8) ریاحی، فاطمه، رادمنش، عطامحمد و خراسانی، محبوبه، «تحلیل ساختار قافیه و ردیف در سروده‌های بومی کرمانی شهرستان شهر بابک»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران زمین، دوره جدید- سال پنجم- شماره یکم، شماره پیوسته 23، صص 70-53
9) سبزعلیپور، جهاندوست و باقری، سیده باقره (1396)، «شعر کار شالیزار و تحلیل محتوایی آن»، دو ماهنامه‌ی فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شماره 14، صص 139-117
10) سعدی شیرازی، مصلح الدین، (1373)، گزیده غزلیات، انتخاب و شرح حسن انوری، تهران، نشر قطره، چاپ دوم
11) سمیعی‌گیلانی، احمد، (1386)، «مضمون، مایه‌ی غالب و نماد»، نامه‌ی فرهنگستان 9/2، شماره 34، صص 49-59
12) شاه‌محمدی، خدیجه، روشنفکر، کبری و رسولی، حجت، (1395)، «فرهنگ عامه‌ی ایرانی در سفرنامه‌ی ابن بطوطه»، فصلنامه‌ی فرهنگ و ادبیات عامه، سال 4، شماره 11، صص 173-153
13) شکورزاده‌، ابراهیم‌، 1363، عقاید و رسوم‌ مردم‌ خراسان، تهران، انتشارات سروش‌، چاپ دوم
14) شهرانی، عنایت‌الله، (1373)، دوبیتی‌های تاجیکی، پاکستان؛ مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان
15) فرهنگ فارسی معین
16) لغت‌نامه دهخدا
17) مقالات شمس‌، 1
18) نوربخش، جواد، (1384)، در خرابات، تهران، انتشارات یلدا قلم، چاپ چهارم
19) عضدانلو، حمید، (1391)، گفتمان و جامعه، تهران، نشر نی، چاپ دوم
20) مومنی، الهام و رضایی، محمد، (1397)، «تحلیل محتوایی و ساختاری روایی‌ها: رباعی‌های محلی دامغانی»، دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 6، شماره 24، بهمن و اسفند، صص 172-145
21) هدایت، صادق، 1381، فرهنگ عامیانه مردم ایران، تهران، انتشارات چشمه
22) هدایت، صادق، 1395، فرهنگ عامیانه مردم ایران، تهران، نشر چشمه، چاپ هفتم
منابع انگلیسی
Holloway, I. & Todres, L. (2003), “The Status of Method: Flexibility, Consistency and Coherence”, Qualitative Research, Vol. 3, No. 3, PP 345-357
Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
Boyatzis, R. E. (1998), Transforming qualitative information: thematic analysis and code development, Sage.
Wilkinson, David & Birmingham, Poter (2003). Using Research Instruments: A Guide for Researchers. London: Routledge