تحلیل قصۀ «شهر خاموشان» با تأکید بر کهن‌الگوی «سفر قهرمان» جوزف کمپبل
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشگاه آزاد واحد خرم آباد
2
دانشیار دانشگاه لرستان
چکیده
اسطورهشناسی همواره با امکانات و قابلیتهای جدیدی همراه بوده است که تبیین، درک و انرژی معنوی آثار ادبی را نزد خواننده، دوچندان میکند. جوزف کمپبل از شاگردان مکتب یونگ، با گردآوری و بررسی اسطورهها و قصههای عامۀ جهان، تلاش کرده است تا با طرح «خویشکاری» به الگویی ساختاری و مشترک، برای زیباییشناسی و درک درست و منطقی از آنها دست یابد. یکی از این خویشکاریها «سفر قهرمان» است که کمپبل تلاش میکند تا نشان دهد بیشتر قهرمانان موجود در داستانهای عامه، برای خودشناسی، کمال معنوی و کسب مواهب روحی و مادی، نیازمند به گذراندن مراحل آن هستند. پرسش مقاله این است که آیا «شهر خاموشان» ـ از قصههای عامۀ استان لرستان ـ ظرفیت پذیرش الگوی «سفر قهرمانِ» جوزف کمپبل را دارد؟ با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی میتوان گفت که قصۀ «شهر خاموشان» قابلیت بازنمایی مراحل سهگانه «عزیمت»، «تشرف» و «بازگشت» الگوی کمپبل را دارد. با توجه به الگو «سفر قهرمان» میتوان نتیجه گرفت که روایت این قصه، خودآگاهی، اصالت، فردیت و دستیابی به کمال حقیقی قهرمان را به نمایش میگذارد. قهرمان قصه با پشت سرگذاشتن مراحل مادی و معنوی، وجودی هماهنگ و خدایگون مییابد که با آن میتواند در جهان مادی تصرفی مفید داشته باشد. در این قصه، رد پای اساطیر، ادیان و بینشهای مربوط به خلقت آدم و جهان آفرینش را میتوان مشاهده کرد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع و مآخذ
- آقاجانی‌زلتی، سمیه و خزانه‌دارلو، محمدعلی(1395)«بررسی داستان«عجیب‌و‌غریب» در هزار‌و‌یک‌شب براساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمپل». فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی. شمارۀ17. صص 27-40.
-آموزگار، ژاله(1387)تاریخ اساطیری ایران.تهران: سمت.
- ابراهیمی، معصومه(1389)«نقد اسطوره‌شناختی دیوها و موجودات ماورایی». فصلنامۀ علمی-پژوهشی نقد ادبی، شمارۀ 11 و 12. صص58-86.
- اشلی، جوییس(1379) اعداد و تقدیر. مترجم: مهیار جلالیانی. تهران: زرین.
ـ بتلهایم، برونو (1392) افسون افسانه‌ها. ترجمۀ اختر شریعت‌زاده. تهران: هرمس.
ـ پراپ، ولادیمیر (1394) ریخت‌شناسی قصههای پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
- حافظ، شمس الدین محمد(1378) دیوان حافظ. با مقدمه محمدجعفر یاحقی. مشهد:به نشر.
- حسن زاده، علیرضا(1385) مردم شناسی ایرانی، تهران: نشر افکار
- حسینی و شکیبی‌ممتاز (1391) «سفر قهرمان در داستان «حمام بادگرد» براساس الگوی کمپل و یونگ». فصلنامه‌ی ادب پژوهی. شماره 22. صص 33-63.
ـ جابز، گرترود (1395) فرهنگ سمبل‌ها. اساطیر و فولکلور. ترجمۀ محمد‌رضا بقاپور. تهران: اختران.
- رسمی، عاتکه و سکینه(1397) «بررسی منظومه‌ی مهر وماه جمالی دهلوی براساس الگوی کمپل»». فصلنامه‌ی علمی پژوهشی نقد‌ادبی. شماره‌ی44 .صص 51- 80.
ـ شوالیه، ژان و آلن گربران (۱۳۷۹) فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
فخرائیان، رجب و کازرونی، سید‌احمد(1395).«نمادشناسی کهن‌الگوی سفر در قصۀ عامیانۀ سیب». فصلنامۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شمارۀ 7. صص7- 36
- فره‌وشی، بهرام(1397) داستانهای عامیانه لرستان. به کوشش نادره نفیسی.تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
-فضیلت، محمود(1390) اصول و طبقه‌بندی نقد ادبی. تهران: زوّار
- فولادی، محمد و رحمانی، مریم (1397) «بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه براساس کهن‌الگوی سفر قهرمان جوزف کمپل. شماره‌ی 13. ص93- 113.
-فون‌فرانتس، ماری-لوئیز(1395)تعبیر قصههای پریان و آنیما و آنیموس در قصههای پریان.تهران: مهراندیش
-عباسی،سکینه(1394).بوطیقای قصههای بلند عامیانه فارسی. تهران: روزگار
کبیریان، زینب(1398)تحلیل قصه عامیانۀ کره‌اسب پریون بر اساس نظریۀ سفر قهرمان جوزف کمپبل. چهارمین همایش نگاهی نو به زبان و ادب عامه. مشهد: دانشگاه فردوسی.
ـ کمپبل، جوزف (1398). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
- محجوب، محمد جعفر(1382) ادبیات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: نشر چشمه.
-مختاریان،بهار(1386).« الگوی پیشنهادی رده‌بندی داستانهای پریان بر بنیاد اسطورهها». نامۀ انسان-شناسی. س 4. ش 8. 119- 139.
- هال، جیمز(1380) فرهنگ نگاره‌ای نمادها در شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
- یوسفی، غلامحسین(1373) در آرزوی خوبی و زیبایی(گزیدۀ بوستان سعدی). تهران: سخن.
- Campbell, Joseph. (1990) The Hero's Journey: Joseph Campbell on His Life and Work. Edited and with an Introduction by Phil Cousineau. Foreword by Stuart L. Brown, Executive Editor. New York: Harper and Row.
- Campbell, Joseph. (2008) The Hero with a Thousand Faces. 1st edition, Bollingen Foundation, 1949. 2nd edition, Princeton University Press. 3rd edition, New World Library.
- Campbell, Joseph. (2004) Pathways to Bliss: Mythology and Personal Transformation. Edited by David Kudler. Novato, California: New World Library.
- Moyers, Bill & Joseph Campbell. (1991) The Power of Myth. Anchor: Reissue edition.
- آقاجانی‌زلتی، سمیه و خزانه‌دارلو، محمدعلی(1395)«بررسی داستان«عجیب‌و‌غریب» در هزار‌و‌یک‌شب براساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمپل». فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی. شمارۀ17. صص 27-40.
-آموزگار، ژاله(1387)تاریخ اساطیری ایران.تهران: سمت.
- ابراهیمی، معصومه(1389)«نقد اسطوره‌شناختی دیوها و موجودات ماورایی». فصلنامۀ علمی-پژوهشی نقد ادبی، شمارۀ 11 و 12. صص58-86.
- اشلی، جوییس(1379) اعداد و تقدیر. مترجم: مهیار جلالیانی. تهران: زرین.
ـ بتلهایم، برونو (1392) افسون افسانه‌ها. ترجمۀ اختر شریعت‌زاده. تهران: هرمس.
ـ پراپ، ولادیمیر (1394) ریخت‌شناسی قصههای پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
- حافظ، شمس الدین محمد(1378) دیوان حافظ. با مقدمه محمدجعفر یاحقی. مشهد:به نشر.
- حسن زاده، علیرضا(1385) مردم شناسی ایرانی، تهران: نشر افکار
- حسینی و شکیبی‌ممتاز (1391) «سفر قهرمان در داستان «حمام بادگرد» براساس الگوی کمپل و یونگ». فصلنامه‌ی ادب پژوهی. شماره 22. صص 33-63.
ـ جابز، گرترود (1395) فرهنگ سمبل‌ها. اساطیر و فولکلور. ترجمۀ محمد‌رضا بقاپور. تهران: اختران.
- رسمی، عاتکه و سکینه(1397) «بررسی منظومه‌ی مهر وماه جمالی دهلوی براساس الگوی کمپل»». فصلنامه‌ی علمی پژوهشی نقد‌ادبی. شماره‌ی44 .صص 51- 80.
ـ شوالیه، ژان و آلن گربران (۱۳۷۹) فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
فخرائیان، رجب و کازرونی، سید‌احمد(1395).«نمادشناسی کهن‌الگوی سفر در قصۀ عامیانۀ سیب». فصلنامۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شمارۀ 7. صص7- 36
- فره‌وشی، بهرام(1397) داستانهای عامیانه لرستان. به کوشش نادره نفیسی.تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
-فضیلت، محمود(1390) اصول و طبقه‌بندی نقد ادبی. تهران: زوّار
- فولادی، محمد و رحمانی، مریم (1397) «بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه براساس کهن‌الگوی سفر قهرمان جوزف کمپل. شماره‌ی 13. ص93- 113.
-فون‌فرانتس، ماری-لوئیز(1395)تعبیر قصههای پریان و آنیما و آنیموس در قصههای پریان.تهران: مهراندیش
-عباسی،سکینه(1394).بوطیقای قصههای بلند عامیانه فارسی. تهران: روزگار
کبیریان، زینب(1398)تحلیل قصه عامیانۀ کره‌اسب پریون بر اساس نظریۀ سفر قهرمان جوزف کمپبل. چهارمین همایش نگاهی نو به زبان و ادب عامه. مشهد: دانشگاه فردوسی.
ـ کمپبل، جوزف (1398). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
- محجوب، محمد جعفر(1382) ادبیات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: نشر چشمه.
-مختاریان،بهار(1386).« الگوی پیشنهادی رده‌بندی داستانهای پریان بر بنیاد اسطورهها». نامۀ انسان-شناسی. س 4. ش 8. 119- 139.
- هال، جیمز(1380) فرهنگ نگاره‌ای نمادها در شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
- یوسفی، غلامحسین(1373) در آرزوی خوبی و زیبایی(گزیدۀ بوستان سعدی). تهران: سخن.
- Campbell, Joseph. (1990) The Hero's Journey: Joseph Campbell on His Life and Work. Edited and with an Introduction by Phil Cousineau. Foreword by Stuart L. Brown, Executive Editor. New York: Harper and Row.
- Campbell, Joseph. (2008) The Hero with a Thousand Faces. 1st edition, Bollingen Foundation, 1949. 2nd edition, Princeton University Press. 3rd edition, New World Library.
- Campbell, Joseph. (2004) Pathways to Bliss: Mythology and Personal Transformation. Edited by David Kudler. Novato, California: New World Library.
- Moyers, Bill & Joseph Campbell. (1991) The Power of Myth. Anchor: Reissue edition.
