نوع و اجزای جمله در واستونک‌های منتخب شهرستان فسا
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
2
دانشگاه پیام نور بندرعباس
چکیده
ادبیات عامه یا همان ادبیات شفاهی، پیشینۀ ادبیات مکتوب است و ناقلان آنها ضمیر پاک و باصفای مردمانی است که سواد خواندن و نوشتن را نداشتند و جنبۀ ماندگاری آن، انتقال سینهبهسینه از نسلی به نسل دیگر بوده است. بخشی از ادبیات عامه و شفاهی، «ترانههای عروسی» است که در منطقههای مختلف کشور بهنامهای مختلفی از آن یاد میشود. در شهرستان فسا این نوع ادبی با عنوان «آسونک یا واستونک» شناخته شده است. مقالۀ حاضر به بررسی ساختار نحوی این نوع از ادبیات شفاهی از نظر نوع و اجزای جمله، در فرهنگ عامۀ مردم فسا میپردازد. به همین منظور پژوهشگران، ابتدا بهصورت میدانی و مصاحبه با زنان سالخورده و ترجیحاً بیسواد، تعداد 127 واسونک از فرهنگ عامۀ مردم فسا، جمعآوری و آوانویسی، آنگاه این واسونکها را از لحاظ ساختار نحوی (نوع و اجزای جمله) بررسی کردهاند. بر مبنای تحلیلی که در 127 واستونک بر اساس نرمافزار اس. پی. اس. اس. 25 انجام شد. نتیجۀ بهدست آمده، نشان میدهد، بسامد جملههای ساده از مرکب بیشتر است و در بیشتر جملههای مرکب، حروف همپایه یا وابستۀ آن بهدلیل ریتم و آهنگ شعر حذف است و بعد از تعداد اجزای جمله، جملههای سهجزئی و چهارجزئی بیشترین و کمترین بسامد را در واستونکها داشتهاند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
الف)کتاب:
انجوی شیرازی، ابوالقاسم(1384)، فرهنگ مردم و طرز گردآوری و نوشتن آنها، تهران: چاپخانۀ وزارت اطلاعات.
رستگار فسایی، منصور(1372)،انواع شعر فارسی، شیراز: نوید.
طوفان،جلال(1381)، شهرستان جهرم، چاپ سوم، نشر کوشامهر.
فقیری، ابوالقاسم،(1385)، سیری در ترانه های محلی، چاپ اول، شیراز: نوید
محجوب، محمد جعفر،(1382)، ادبیات عامیانۀ ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران:چشمه.
معین، محمد، (1371)، فرهنگ فارسی،تهران: امیرکبیر.
وحیدیان کامیار، تقی و عمرانی، رضا،(1389)، دستور زبان فارسی(1)چاپ دوازدهم، تهران: سمت.
هدایت، صادق،(1394)، نوشته های پراکنده، تهران: ثالث.
همایونی، صادق،(1356)، ترانههای محلی فارس، شیراز: بنیاد فارس شناسی.
ب)مقاله:
امین پور، قیصر، (1380)، « سنت و نو آوری در فرهنگ عامه ایران»،زبان و ادبیات فارسی، ش32،صص248-233.
دبیرمقدم، محمد،(1387)، «زبان، گونه، گویش، لهجه:کاربردهای بومی و جهانی»، مجلۀ ادب‌پژوهی، ش 5،صص128-91.
ذوالفقاری، حسن و احمدی، لیلا(1388)، «گونه شناسی بومی سروده های ایران»، مجلۀ ادب پژوهی، شمارۀ هفت و هشت، صص170-140.
فاضلی،نعمت الله،(1381)، « فرهنگ عامه و ادبیات عامیانۀ فارسی»، نامه فرهنگ، ش 39.
ج) منابع شفاهی:
شیرین نصیر، 80 ساله؛ اقدس علیزادگان،72ساله؛ زهرا بیگم علیمرادی،75ساله؛
ثریا قلی زاده،65ساله؛ صغری رهنورد، 69 ساله؛ منیژه علیمرادی،69ساله؛ معصومه غزنوی52ساله؛
مرضیه جهانگیرنژاد، 50 ساله.
انجوی شیرازی، ابوالقاسم(1384)، فرهنگ مردم و طرز گردآوری و نوشتن آنها، تهران: چاپخانۀ وزارت اطلاعات.
رستگار فسایی، منصور(1372)،انواع شعر فارسی، شیراز: نوید.
طوفان،جلال(1381)، شهرستان جهرم، چاپ سوم، نشر کوشامهر.
فقیری، ابوالقاسم،(1385)، سیری در ترانه های محلی، چاپ اول، شیراز: نوید
محجوب، محمد جعفر،(1382)، ادبیات عامیانۀ ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران:چشمه.
معین، محمد، (1371)، فرهنگ فارسی،تهران: امیرکبیر.
وحیدیان کامیار، تقی و عمرانی، رضا،(1389)، دستور زبان فارسی(1)چاپ دوازدهم، تهران: سمت.
هدایت، صادق،(1394)، نوشته های پراکنده، تهران: ثالث.
همایونی، صادق،(1356)، ترانههای محلی فارس، شیراز: بنیاد فارس شناسی.
ب)مقاله:
امین پور، قیصر، (1380)، « سنت و نو آوری در فرهنگ عامه ایران»،زبان و ادبیات فارسی، ش32،صص248-233.
دبیرمقدم، محمد،(1387)، «زبان، گونه، گویش، لهجه:کاربردهای بومی و جهانی»، مجلۀ ادب‌پژوهی، ش 5،صص128-91.
ذوالفقاری، حسن و احمدی، لیلا(1388)، «گونه شناسی بومی سروده های ایران»، مجلۀ ادب پژوهی، شمارۀ هفت و هشت، صص170-140.
فاضلی،نعمت الله،(1381)، « فرهنگ عامه و ادبیات عامیانۀ فارسی»، نامه فرهنگ، ش 39.
ج) منابع شفاهی:
شیرین نصیر، 80 ساله؛ اقدس علیزادگان،72ساله؛ زهرا بیگم علیمرادی،75ساله؛
ثریا قلی زاده،65ساله؛ صغری رهنورد، 69 ساله؛ منیژه علیمرادی،69ساله؛ معصومه غزنوی52ساله؛
مرضیه جهانگیرنژاد، 50 ساله.
