تحلیل روان‌شناختی هیجان ترس در امثال‌وحکم دهخدا

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد
2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد
3 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد واحد مهاباد
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، بررسی روان­شناختی هیجان ترس در امثال‌وحکم دهخداست. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای استنباطی استفاده ­شده ­است. جامعه آماری، کتاب چهارجلدی امثال‌وحکم دهخداست و نمونه تحقیق تمامی امثال‌وحکم فارسی موجود در این اثر است. بررسی داده­ها‌ نشان می‌دهد که همان‌گونه که در روان­شناسی جدید، ترس دو چهره مثبت و منفی دارد، در امثال‌وحکم دهخدا هم این نگرش جامع و متناقض به آن مشاهده می­شود. علاوه بر این، در مثل‌ها تنها به تبیین مفهوم ترس اکتفا نشده، بلکه به انواع ترس و دلایل آن ‌هم توجه شده ­است و نوع راهکارهای غلبه بر آن با روان­شناسی جدید مطابقت دارد. بنابراین، پیشنهاد شده است با توجه به اینکه یکی از ابزارهای اصلی روان­شناسان و مشاوران «سخن» است، از امثال‌وحکم به­منزلۀ ابزاری در راستای اهداف خود به‌ویژه تغییر رفتارها استفاده شود.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


فهرست منابع و مآخذ
آران دشتی مقدم آرانی (1389)‌، تصحیح و نقد ابیات عربی امثال و حکم دهخدا، پایان‌نامه. دانشگاه اصفهان.
اتسلندر، پتر. (۱۳۷۱). روش‌های تجربی تحقیق علوم انسانی، ترجمه بیژن کاظم‌زاده. مشهد: آستان قدس رضوی.
اسپرلینگ، آبراهام. (1367). روان‌شناسی یا روش علمی در شناخت طبیعت آدمی، مترجم: مهدی محی‌الدین بناب، تهران: نشر روز.
استرکر، ادوارد، کنت آپل، جون آپل. (1369). روان‌شناسی برای همه، مترجم: مشفق همدانی، تهران: صفی علیشاه.
باربارن، ژرژ. (1371). خوش بینی-ترس، مترجم: هوشیار رزم‌آزما، تهران: سپنج، چاپ اول.
بلوک‌باشی، علی. (شهریور ۱۳۷۴). «فولکلور و ضرورت توجه به نقش آن»، آوا، ویژه‌نامه دهمین سالگرد تأسیس فرهنگ خانۀ مازندران.
بهمنیار احمد (۱۳۲۸)، «مثل چیست»، مجلة یغما، اردیبهشت، شماره ۲۷ پیاپی ۱۱.
پارسا، محمد. (1370). زمینه نوین روان‌شناسی (روان‌شناسی عمومی). تهران: بعثت.
پلاچیک، روبرت. (1365). هیجان‌ها، مترجم: محمود رمضان زاده، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
پور باقر، ایرج. (1350) عقده‌های روانی مجموعه صد مقاله علمی روان‌شناسی و روان‌کاوی، تهران: آسیا.
جفرز، سوزان. (1374). بترس اما انجام بده، مترجم: شیرین قرشی، تهران: آبتین، چاپ اول.
جیمز، موریل. (1386). هیچ‌وقت برای شاد زیستن دیر نیست، مترجم: نازنین عبدی، تهران: نسل نواندیش.
حسن دوست، محمد؛ زیر نظر بهمن سرکاراتی (۱۳۸۳)، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، تهران: آثار.
دلاور، علی. (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
دهخدا. علی‌اکبر (۱۳۶۳). امثال‌وحکم دهخدا. ج ۱. چاپ ششم. تهران: چاپخانه سپهر.
دهخدا. علی‌اکبر.(۱۳۹۰). امثال‌وحکم دهخدا. ج ۲. تهران: انتشارات پارمیس
دهخدا. علی‌اکبر.(۱۳۹۰). امثال‌وحکم دهخدا. ج ۳. تهران: انتشارات پارمیس.
دهخدا. علی‌اکبر.(۱۳۹۰). امثال‌وحکم دهخدا. ج ۴. تهران: انتشارات پارمیس.
دهخدا. علی‌اکبر. (۱۳۴۱). لغت‌نامه دهخدا. جلد پنجم. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. دورة ۳۴ جلدی.
دواچی، اقدس، اختر ابراهیمی و سکینه طبایی. (1371). روان‌شناسی عمومی، تهران: شهر آب.
سیاسی، علی‌اکبر. (1355). روان‌شناسی شخصیت، تهران: امیرکبیر.
سیف، علی‌اکبر.(۱۳۸۴). تغییر رفتار و رفتاردرمانی نظریه‌ها و روش‌ها. تهران: نشر دوران.
شعاری نژاد، علی‌اکبر. (1364). روان‌شناسی رشد، تهران: اطلاعات، چاپ پنجم.
شوارتز، دیوید. (1374). سلام بر آرزوها، مترجم: کیاندوخت نور افروز، تهران: خاتون، چاپ اول.
عباس‌نژاد، محسن (1384)، قرآن، روان‌شناسی و علوم تربیتی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های قرآن حوزه و دانشگاه.
علائی رحمانی، فاطمه و حسن‌زاده، مهری. «واکاوی مفهوم «ترس» با تکیه‌بر نوع ضد ارزشی آن در قرآن» مجله معارف اخلاقی سال چهارم، شماره اول، بهار و تابستان 1392.
فرجی، ذبیح ا... . (135۵). نقش ناکامی‌ها در شخصیت، تهران: موسسه مطبوعاتی کاویان.
قائمی امیری، علی. (۱۳۷۶). مسئله ترس و اضطراب کودکان تهران: امیری.
کاپریز، فرانک. س. (1363). روان‌کاوی عمومی، مترجم: مشفق همدانی، تهران: صفی علیشاه.
لوگال، آندره. (1371). نگرانی و اضطراب، مترجم: محمدرضا شجاع رضوی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
مصباح، علی و دیگران. (1374). روان‌شناسی رشد (1) با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سمت.
مورفی، ژوزف. (1374). نیروی تخیل مثبت، مترجم: هوشیار رزم‌آزما، تهران: سپنج. چاپ اول.
موکیلی، آلکس و دانترز روبرت، (۱۳۸۴). انگیزش و هیجان، ترجمه حمزه گنجی و علی پیکانی، تهران: ساوالان.
مؤمن، غلامرضا. (1386). کمبود قدرت (یک نظریه)، تهران: دانژه.
میر محمدی، اکرم‌السادات.(۱۳۸۹). مقایسه تحلیلی خوف‌ورجا در عرفان اسلامی و ترس و امید در روانشناسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
ولگوس، جیمس. (1343). علم موفق زیستن، مترجم: مشفق همدانی، تهران: آسیا.