آشتی و پیوند ایرانیان و مغولان در افسانۀ «مغولدختر»
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسنده
علامه طباطبایی
چکیده
ایرانیان در هجومهای سخت تاریخِ خود با مقاومت و گاه با سازش و آشتی سعی بر آن داشتند تا سرنوشت خود را تغییر دهند. در این میان همراه با کوششهای پیگیر طبقۀ نخبه باید از تلاش عامۀ مردم نیز در برآوردن وضعیتی مطلوب برای همزیستی با قوم غالب سخن بهمیان آورد. مردمی که کمتر از سواد برخوردار بودند و ذهنیت آرمانگرای آنها واقعیت تاریخی را قلب میکرد تا آسودهتر به جریان رخدادها بنگرد، به دامن تخیل و افسانهسازی چنگ میزدند و با برساختن اندیشهای نو ادامۀ زندگی را بر خود هموار میساختند. افسانۀ «مغولدختر» که بر آمده از روزهای سخت تسلط مغولان بر ایران است، نمونهای از تخیل جبرانکننده است که با مضمون عشق و ازدواج سعی بر آن دارد تا با پیوندی عمیق و عاشقانه و نیز مملو از ایمان و پایداری، آشتی و نوعی یگانگی بین دو طرف را روایت کند، جهانی نو بسازد و حتی فراتر از آن حاکمیت و اقتدار از دست رفته ایران را بر جای مغولان بر گسترۀ جغرافیایی وسیع از شرق تا غرب عالم بهتصویر کشد. در پژوهش پیشرو با روش نقد تاریخی به موضوع مذکور پرداخته شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع و مآخذ
استنفورد مایکل(1387) درآمدی بر فلسفه تاریخ، ترجمه احمدگل محمدی، تهران: نی.
اسکندرنامه قرن ششم تا هشتم هجری قمری(1387)،به کوشش ایرج افشار،تهران: نشر چشمه
الطرسوسی، ابوطاهر محمد بن حسن بن علی بن موسی،( 1389.)داراب‌نامة طرسوسی، دو جلد، به کوشش ذبیح‌الله صفا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بلادی معصومه بیگم(1381)، مجموعه افسانه‌های جنوب ایران، تهران: نشر پازینه.
بیانی شیرین(1379) مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران: انتشارات سمت.
بیرونی ابوریحان،(بی تا) التفهیم للاوائل صناعه التنجیم، به تصحیح جلال الدین همایی، تهران: چاپخانه بهمن.
جوینی عطاملک (1385)تاریخ جهانگشا، تصحیح حبیب الله عباسی و ایرج مهرکی.تهران:انتشارات زوار.
حافظ شمس الدین محمد،(1384) براساس نسخه غنی و قزوینی،تهران:جیحون.
دلاشو م.لوفلر(1386) زبام رمزی افسانه ها، ترجمه جلال ستاری،تهران:انتشارات توس.
دینورى، ابوحنیفه احمد بن داود، ( 1366)،اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، چاپ دوم: تهران، نشر نى.
ساندرز ج ج،(1390)تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، تهران:انتشارات امیرکبیر.
شهیدی سید جعفر،(بی تا)، چراغ روشن در دنیای تاریک(زندگانی امام سجاد (ع)، تهران: کتابفروشی و چاپخانه محمدحسن علمی.
رحیم زاده صفوی، علی اصغر، 1327، داستان شهربانو(وقایع ایران در پایان عهد ساسانی در زمان حمله عرب)،ج3 ، بی جا
جاوید هوشنگ، (بهار و تابستان ۱۳۹۱ )مجله فرهنگ، شماره 6و5، شماره ۲۸ و29
جوزجانی منهاج سراج،(1343)، طبقات ناصری،تصحیح عبدالحی حبیبی،ج2،کابل:انجمن تاریخ افغانستان.
فرای، ریچارد (1375). عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: سروش.
گروهی از نویسندگان،(1363)تاریخ ایران کیمبریج: از ظهور اسلام تا آمدن دولت سلجوقیان (از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان) (جلد 4)، ترجمه حسن انوشه، تهران: ناشر امیرکبیر.
طبرى، محمدبن جریر(1364) تاریخ طبرى، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم: تهران، انتشارات اساطیر.
مارکوپولو،(1350)، سفرنامه،ترجمه حبیب الله صحیحی،تهران: بنگاه ترجمه و نشر.
م.م دیاکونف (1366 ) تاریخ ایران باستان، ترجمه روحی اربابی،تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
منشی کرمانی ناصرالدین(1338) نسائم الاسحار من لطائم الاخبار، مصحح میرجلال الدین حسینی ارموی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نفیسی سعید(1342)، تاریخ اجتماعی ایران(از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان) تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
منابع انگلیسی:
Stewart,Andrew(1993).Faces of power:Alexander s Image and Hellenistic Politic.Berkeley:UC Press.
سایت‌های اینترنتی:
http://www.dr-yaqin.com
http://jaghori1.com
استنفورد مایکل(1387) درآمدی بر فلسفه تاریخ، ترجمه احمدگل محمدی، تهران: نی.
اسکندرنامه قرن ششم تا هشتم هجری قمری(1387)،به کوشش ایرج افشار،تهران: نشر چشمه
الطرسوسی، ابوطاهر محمد بن حسن بن علی بن موسی،( 1389.)داراب‌نامة طرسوسی، دو جلد، به کوشش ذبیح‌الله صفا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بلادی معصومه بیگم(1381)، مجموعه افسانه‌های جنوب ایران، تهران: نشر پازینه.
بیانی شیرین(1379) مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران: انتشارات سمت.
بیرونی ابوریحان،(بی تا) التفهیم للاوائل صناعه التنجیم، به تصحیح جلال الدین همایی، تهران: چاپخانه بهمن.
جوینی عطاملک (1385)تاریخ جهانگشا، تصحیح حبیب الله عباسی و ایرج مهرکی.تهران:انتشارات زوار.
حافظ شمس الدین محمد،(1384) براساس نسخه غنی و قزوینی،تهران:جیحون.
دلاشو م.لوفلر(1386) زبام رمزی افسانه ها، ترجمه جلال ستاری،تهران:انتشارات توس.
دینورى، ابوحنیفه احمد بن داود، ( 1366)،اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، چاپ دوم: تهران، نشر نى.
ساندرز ج ج،(1390)تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، تهران:انتشارات امیرکبیر.
شهیدی سید جعفر،(بی تا)، چراغ روشن در دنیای تاریک(زندگانی امام سجاد (ع)، تهران: کتابفروشی و چاپخانه محمدحسن علمی.
رحیم زاده صفوی، علی اصغر، 1327، داستان شهربانو(وقایع ایران در پایان عهد ساسانی در زمان حمله عرب)،ج3 ، بی جا
جاوید هوشنگ، (بهار و تابستان ۱۳۹۱ )مجله فرهنگ، شماره 6و5، شماره ۲۸ و29
جوزجانی منهاج سراج،(1343)، طبقات ناصری،تصحیح عبدالحی حبیبی،ج2،کابل:انجمن تاریخ افغانستان.
فرای، ریچارد (1375). عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: سروش.
گروهی از نویسندگان،(1363)تاریخ ایران کیمبریج: از ظهور اسلام تا آمدن دولت سلجوقیان (از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان) (جلد 4)، ترجمه حسن انوشه، تهران: ناشر امیرکبیر.
طبرى، محمدبن جریر(1364) تاریخ طبرى، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم: تهران، انتشارات اساطیر.
مارکوپولو،(1350)، سفرنامه،ترجمه حبیب الله صحیحی،تهران: بنگاه ترجمه و نشر.
م.م دیاکونف (1366 ) تاریخ ایران باستان، ترجمه روحی اربابی،تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
منشی کرمانی ناصرالدین(1338) نسائم الاسحار من لطائم الاخبار، مصحح میرجلال الدین حسینی ارموی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نفیسی سعید(1342)، تاریخ اجتماعی ایران(از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان) تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
منابع انگلیسی:
Stewart,Andrew(1993).Faces of power:Alexander s Image and Hellenistic Politic.Berkeley:UC Press.
سایت‌های اینترنتی:
http://www.dr-yaqin.com
http://jaghori1.com
