بررسی فرایند بلوغ کودکان در قصۀ پریان «آهوی شل» با تأکید بر نظریات برونو بتلهایم
نویسندگان
1
دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمآباد
2
دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آبادلرستان
3
دانشیار زبان و ادبیات دانشگاه لرستان .و استاد مدعو دانشگاه آزاد خرم آباد لرستان
چکیده
روانکاوان و روانشناسان مکاتب گوناگون، قصههای پریان را برای مقاصد روانکاوانۀ خویش تجزیه و تحلیل کردند. برونو بتلهایم از شاگردان مکتب فروید میکوشد نشان دهد که قصههای پریان چگونه با کمک صورتهای خیالی، فرایند رشد سالم انسان را شکل میدهند و گذراندن مراحل این رشد را برای کودک جالب، باورپذیر و مفید میسازند. قصۀ «آهوی شل» با بیانی نمادین به کودک کمک میکند که چگونه با دو احساس متضاد عشق و نفرت نسبتبه پدر و مادر، کنار بیاید و تصویر چهرۀ مهربان پدر و مادر برای او حفظ شود. ترک خانه از سوی دو کودک بهمعنای این است که فردیت و استقلال ذهنی و روانی مستلزم ترک محیط خانه است. فرار از دست دیو، نمادی است از اینکه کودک خطرهای زمان بلوغ را بهصورت موجودات آزاردهندۀ خیالی میبیند. خواهر و برادر نمادی هستند از اینکه انسان باید گرایشهای متضاد انسانی و حیوانی را در درون خود یکپارچه کند تا به رشد واقعی دست یابد. بلعیدن خواهر از سوی نهنگ نشاندهندۀ یک مرگ غیرواقعی برای رسیدن به هستی برتر است. پیشفرض مقاله این است که «جایگزینسازی»، «اصلاح و تلطیف کشمکشها و تعارضهای عمیق روانی»، «فردیت و استقلال هویتی»، «برونافکنی روانی»، «یکپارچهسازی شخصیت»، «نظمپذیری ذهنی، روانی و اجتماعی» و «پرورش تخیل» از مهمترین کارکردهایی است که میتوان از قصۀ «آهوی شل» انتظار داشت. به این ترتیب قصههای پریان توانایی آن را دارند که مشکلات اساسی فرایند بلوغ کودکان را بهشکلی مخیل و با بیانی غیرمستقیم مطرح و درنهایت، حل کنند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- آزادبخت، جهان‌شاه (1396). قصۀ سه‌چارکی و ... . خرمآباد: شاپورخواست.
- ــــــــــــــــــ (1388). پاچا (هشت قصه در یک کتاب). خرمآباد: شاپورخواست.
ـ بتلهایم، برونو (1392). افسون افسانه‌ها. ترجمۀ اختر شریعت‌زاده. تهران: هرمس.
ـ پراپ، ولادیمیر (1394). ریخت‌شناسی قصههای پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
ـ جابز، گرترود (1395). فرهنگ سمبل‌ها. اساطیر و فولکلور. ترجمۀ محمد‌رضا بقاپور. تهران: اختران.
ـ حسینی، مریم و مریم عظیمی (1395). «تحلیل قصههای پریان ایرانی بر اساس آرای بتلهایم». فرهنگ و ادبیات عامه. س 4. ش 9. صص 103 – 124.
ـ سیاسی، علی‌اکبر (1381). نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روان‌شناسی. تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ـ سیف نراقی، مریم و عزت‌الله نادری (1379). اختلالات رفتاری کودکان و روش‌های اصلاح و ترمیم آن. تهران: بدر.
ـ شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1392). روان‌شناسی رشد. تهران: اطلاعات.
ـ شوالیه، ژان و آلن گربران (۱۳۷۹). فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
- عسکری‌عالم، علی‌مردان (1390). افسانه‌ها و باورداشت‌های غرب ایران. تهران: آرون.
ـ فرانتس، ماری ـ لوئیزفن (1395). تعبیر قصههای پریان و آنیما و آنیموس در قصههای پریان. تهران: مهراندیش.
فره‌وشی، بهرام (1397). داستان‌های عامیانۀ لرستان. به‌کوشش نادره نفیسی. تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ـ کریمی، عبدالعظیم (1385). مراحل شکل‌گیری اخلاق در کودک با تأکید بر رویکرد تحولی. تهران: عابد.
ـ کشاورز، عزیزالله (1391). افسانه‌های لرستان. خرمآباد: سیفا.
ـ کمپبل، جوزف (1398). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
ـ محمدی، ایوب (1385). تاریخچۀ افسانه کودکان. ج 1. تهران: علامه.
-وارسته‌فر، افسانه (1387).«آیا کودکان مخاطب افسانه‌های شاه و پریان هستند؟» پژوهش‌نامۀ فرهنگ و ادب. ش 7. صص 41 – 47.
ـ واعظی دهنوی و همکاران (1396). «بررسی افسانۀ دژهوش‌ربا بر مبنای نظریۀ برونو بتلهایم». ادبیات کودک. س 8. ش 2. صص 143 – 160.
-Bettelheim, Bruno (1989). The uses of enchantment: the meaning and importance of fairy tales. New York: Vintage Books.
-Bettelheim, B. (1950). Love Is Not Enough.NewYork, the Free Press.
-Bettelheim, B. (1987). A Good Enough Parent. NewYork, Alfred A. Knopf.
-Bettelheim, B. (1966). Violence: a Neglected Mode of Behavior. The Annals of the American Academy of Political and Social Sciences (Philadelphia, PA), Vol. 364, March.
- ــــــــــــــــــ (1388). پاچا (هشت قصه در یک کتاب). خرمآباد: شاپورخواست.
ـ بتلهایم، برونو (1392). افسون افسانه‌ها. ترجمۀ اختر شریعت‌زاده. تهران: هرمس.
ـ پراپ، ولادیمیر (1394). ریخت‌شناسی قصههای پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
ـ جابز، گرترود (1395). فرهنگ سمبل‌ها. اساطیر و فولکلور. ترجمۀ محمد‌رضا بقاپور. تهران: اختران.
ـ حسینی، مریم و مریم عظیمی (1395). «تحلیل قصههای پریان ایرانی بر اساس آرای بتلهایم». فرهنگ و ادبیات عامه. س 4. ش 9. صص 103 – 124.
ـ سیاسی، علی‌اکبر (1381). نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روان‌شناسی. تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ـ سیف نراقی، مریم و عزت‌الله نادری (1379). اختلالات رفتاری کودکان و روش‌های اصلاح و ترمیم آن. تهران: بدر.
ـ شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1392). روان‌شناسی رشد. تهران: اطلاعات.
ـ شوالیه، ژان و آلن گربران (۱۳۷۹). فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
- عسکری‌عالم، علی‌مردان (1390). افسانه‌ها و باورداشت‌های غرب ایران. تهران: آرون.
ـ فرانتس، ماری ـ لوئیزفن (1395). تعبیر قصههای پریان و آنیما و آنیموس در قصههای پریان. تهران: مهراندیش.
فره‌وشی، بهرام (1397). داستان‌های عامیانۀ لرستان. به‌کوشش نادره نفیسی. تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ـ کریمی، عبدالعظیم (1385). مراحل شکل‌گیری اخلاق در کودک با تأکید بر رویکرد تحولی. تهران: عابد.
ـ کشاورز، عزیزالله (1391). افسانه‌های لرستان. خرمآباد: سیفا.
ـ کمپبل، جوزف (1398). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
ـ محمدی، ایوب (1385). تاریخچۀ افسانه کودکان. ج 1. تهران: علامه.
-وارسته‌فر، افسانه (1387).«آیا کودکان مخاطب افسانه‌های شاه و پریان هستند؟» پژوهش‌نامۀ فرهنگ و ادب. ش 7. صص 41 – 47.
ـ واعظی دهنوی و همکاران (1396). «بررسی افسانۀ دژهوش‌ربا بر مبنای نظریۀ برونو بتلهایم». ادبیات کودک. س 8. ش 2. صص 143 – 160.
-Bettelheim, Bruno (1989). The uses of enchantment: the meaning and importance of fairy tales. New York: Vintage Books.
-Bettelheim, B. (1950). Love Is Not Enough.NewYork, the Free Press.
-Bettelheim, B. (1987). A Good Enough Parent. NewYork, Alfred A. Knopf.
-Bettelheim, B. (1966). Violence: a Neglected Mode of Behavior. The Annals of the American Academy of Political and Social Sciences (Philadelphia, PA), Vol. 364, March.
