Some Old Documents on Sa'di's Relationship with Khidr
Document Type : پژوهشی اصیل
Author
Uni of Tehran
Abstract
There are certain ideas about the complex personality of Sa'di, most of which could be traced back to a particular historical time and place. One of these beliefs, which was common since the middle or late 8th century (A.H) is the meeting of Sa'di and Khidr. In the 9th century documents, Sa'di is said to receive some spiritual teaching from Khidr. However, there are two older documents suggesting that this belief goes further back to the last years of Sa'di's life or possibly the early 8th century. One of the documents is written by a contemporary writer of Homam-e-Tabrizi indicating that Khidr gave Sa'di the secret of immortality.
Keywords
Subjects
- ارسنجانی، حمیرا (1394). «خضر در ادبیات فارسی و عرفان اسلامی». دائرهالمعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی. ج 22. صص 389 - 405.
- افشاری، مهران (1390). «خضر در ادبیات فارسی، خضر در فرهنگ عامۀ ایران». دانشنامۀ جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: بنیاد دائرۀالمعارف اسلامی. ج 15. صص 560 - 564.
- افشین وفایی، محمد (1395). «در حاشیۀ ایرانشناسی 4». بخارا. س 18. ش 114. صص 170 - 185.
- جاجرمی، محمد بن بدر (1350). مونسالاحرار فی دقائقالاشعار. به اهتمام میرصالح طبیبی. ج 2. تهران: انجمن آثار ملی.
- جامی، نورالدین عبدالرحمان (1370). نفحاتالانس من حضراتالقدس. مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی. تهران: اطلاعات.
- جعفری (قنواتی)، محمد (1395). «خضر». دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. ویراستاران علمی: اصغر کریمی و محمد جعفری قنواتی. تهران: مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی. ج 4. صص 35 - 64.
- جنید شیرازی، معین‌الدین ابوالقاسم (1328). شَدُّ الإزار فی حَطِّ الأوزار عَن زُوّار المزار. به‌تصحیح و تحشیۀ علامه محمد قزوینی و عباس اقبال. تهران: چاپخانۀ مجلس [چاپ افست: نوید، 1366].
- حسن کاشی، کمال‌الدین بن محمود (1388). دیوان. به‌کوشش سیدعباس رستاخیز. با مقدمۀ حسن عاطفی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- حیدری یساولی، علی (1396). «دستنویسی کهن از دیوان همام‌الدین تبریزی (ابیات و نکات نویافته)». میراث شهاب. س 23. ش 3 - 4( پیاپی90). صص 135 - 184.
- خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1380). تاریخ حبیبالسیر. زیر نظر محمد دبیرسیاقی. چ 4. ج 2. تهران: خیام.
- دولتشاه سمرقندی (1385). تذکرهالشعراء. مقدمه، تصحیح و توضیح: فاطمه علاقه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- ذوالفقاری، حسن (1397). از گلستان من ببر ورقی. هفت گفتار در آثار سعدی. تهران: خاموش.
- رحم‌علی‌خان ایمان (1386). منتخباللطایف. تصحیح و توضیح: حسین علیزاده و مهدی علیزاده. تهران: طهوری.
- رحیم‌پور، مهدی (1395). «مرثیه‌هایی برای همام تبریزی». پیر گلرنگ، یادنامۀ استاد فقید رشید عیوضی. به‌اهتمام محمد طاهری خسروشاهی. قم: ادبیات. صص 589- 595.
- سفینۀ شیعی (سدۀ 10-11ق). دستنویس 3528. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (با تاریخ 844 ق در انتهای دستنویس مربوط به اوراقی مجزا).
- سیف فرغانی (1364). دیوان. با تصحیح و مقدمۀ ذبیح‌الله صفا. چ 2. تهران: فردوسی.
- شفیعی کدکنی (1386). قلندریه در تاریخ. دگردیسیهای یک ایدئولوژی. چ 1. تهران: سخن.
- عتیقی، جلال‌الدین (1388). دیوان. چاپ عکسی از روی نسخۀ خطی کتابخانۀ فاتح استانبول. تاریخ کتابت 743 ق. به‌کوشش نصرالله پورجوادی و سعید کریمی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- علی بن حسین واعظ کاشفی، فخرالدین (1356). رشحات عین‌الحیات. با مقدمه و تصحیحات و حواشی و تعلیقات علی‌اصغر معینیان. بنیاد نیکوکاری نوریانی. 2 ج.
- عیسی بن جنید شیرازی (1364). تذکرۀ هزار مزار (ترجمۀ شدالازار - مزارات شیراز)/ ملتمسالاحباء. به‌تصحیح و تحشیۀ نورانی وصال. شیراز: کتابخانۀ احمدی.
- «فتوت‌نامۀ سقایان» (1372). [بدون نام مؤلف]، تصحیح ایرج افشار. ناموارۀ محمود افشار. گردآورنده: ایرج افشار با همکاری کریم اصفهانیان. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار. ج 7. صص 3887 - 3894.
- کیخای فرزانه، احمدرضا و علی وفایی (1393). «اندیشه‌های ملامتی و فتیانی سعدی در غزلیات». متن‌پژوهی ادبی. س 18. ش 59. صص 123 - 147.
- گویندۀ تبریزی، حاجی محمد (742 ق). جنگ. نسخۀ خطی کتابخانۀ لالااسماعیل (استانبول). ش 487.
- لعلی بدخشی، لعل‌بیگ (1376). ثمراتالقدس من شجراتالانس. مقدمه، تصحیح و تعلیقات سیدکمال حاج سیدجوادی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- محرمی، احمد بن محمد (بی‌تا). مجمعاللطایف، مجموعۀ خطی کتابخانۀ اسعد افندی (استانبول). ش 1755. کتابت‌شده احتمالاً در سدۀ یازدهم هجری. برگ‌های 85 ب – 101 الف.
- مرعشی نجفی، سیدمحمود، با همکاری میرمحمود موسوی (1392). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ بزرگ حضرت آیهاللهالعظمی مرعشی نجفی. قم: کتابخانۀ بزرگ حضرت آیهاللهالعظمی مرعشی نجفی. ج 42.
- مهدوی دامغانی، احمد (1390). «خضر در فرهنگ و عرفان اسلامی»، دانشنامۀ جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائرهالمعارف اسلامی. ج 15. صص 554 - 560.
- میر سید حامد حسین موسوی نیشابوری هندی (بی‌تا). عبقاتالانوار فی إمامه الأئمهالأطهار. قم: مدرسه الإمام المهدی. ج 5. قسمالسند (ج 14 پیاپی).
- واعظ کاشفی، مولانا حسین سبزواری (1350). فتوت‌نامۀ سلطانی. به‌اهتمام محمد جعفر محجوب. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- وحید، انیس (1385). «کتاب ملاقات با خضر». هفته‌نامۀ رودکی. ش 4. ص50.
- همام تبریزی (1370). دیوان. به‌تصحیح رشید عیوضی. چ 2. تهران: صدوق.
- ــــــــــــــ (739 ق). دیوان. دستنویس کتابخانۀ مرعشی. ش 16509. به خط علیشاه بن احمدشاه بن علی صائغ اصفهانی. مورخ دوشنبه 21 صفر 739 ق.
- Franke, P. (2000). Begegnung mit Khidr: Quellenstudien zum Imaginären im traditionellen Islam. Beirut, Beiruter Texte und Studien. Bd. 79. in commission bei Franz Steiner verlag Stuttgart.
- Renard, J. (2003). "Khadir/ Khidr", Enczclopaedia of the Quran. ed. by: Jane Dammen McAuliffe. Leiden- Boston, Brill, vol. 3. pp. 81- 84.
- افشاری، مهران (1390). «خضر در ادبیات فارسی، خضر در فرهنگ عامۀ ایران». دانشنامۀ جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: بنیاد دائرۀالمعارف اسلامی. ج 15. صص 560 - 564.
- افشین وفایی، محمد (1395). «در حاشیۀ ایرانشناسی 4». بخارا. س 18. ش 114. صص 170 - 185.
- جاجرمی، محمد بن بدر (1350). مونسالاحرار فی دقائقالاشعار. به اهتمام میرصالح طبیبی. ج 2. تهران: انجمن آثار ملی.
- جامی، نورالدین عبدالرحمان (1370). نفحاتالانس من حضراتالقدس. مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی. تهران: اطلاعات.
- جعفری (قنواتی)، محمد (1395). «خضر». دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. ویراستاران علمی: اصغر کریمی و محمد جعفری قنواتی. تهران: مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی. ج 4. صص 35 - 64.
- جنید شیرازی، معین‌الدین ابوالقاسم (1328). شَدُّ الإزار فی حَطِّ الأوزار عَن زُوّار المزار. به‌تصحیح و تحشیۀ علامه محمد قزوینی و عباس اقبال. تهران: چاپخانۀ مجلس [چاپ افست: نوید، 1366].
- حسن کاشی، کمال‌الدین بن محمود (1388). دیوان. به‌کوشش سیدعباس رستاخیز. با مقدمۀ حسن عاطفی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- حیدری یساولی، علی (1396). «دستنویسی کهن از دیوان همام‌الدین تبریزی (ابیات و نکات نویافته)». میراث شهاب. س 23. ش 3 - 4( پیاپی90). صص 135 - 184.
- خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1380). تاریخ حبیبالسیر. زیر نظر محمد دبیرسیاقی. چ 4. ج 2. تهران: خیام.
- دولتشاه سمرقندی (1385). تذکرهالشعراء. مقدمه، تصحیح و توضیح: فاطمه علاقه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- ذوالفقاری، حسن (1397). از گلستان من ببر ورقی. هفت گفتار در آثار سعدی. تهران: خاموش.
- رحم‌علی‌خان ایمان (1386). منتخباللطایف. تصحیح و توضیح: حسین علیزاده و مهدی علیزاده. تهران: طهوری.
- رحیم‌پور، مهدی (1395). «مرثیه‌هایی برای همام تبریزی». پیر گلرنگ، یادنامۀ استاد فقید رشید عیوضی. به‌اهتمام محمد طاهری خسروشاهی. قم: ادبیات. صص 589- 595.
- سفینۀ شیعی (سدۀ 10-11ق). دستنویس 3528. کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (با تاریخ 844 ق در انتهای دستنویس مربوط به اوراقی مجزا).
- سیف فرغانی (1364). دیوان. با تصحیح و مقدمۀ ذبیح‌الله صفا. چ 2. تهران: فردوسی.
- شفیعی کدکنی (1386). قلندریه در تاریخ. دگردیسیهای یک ایدئولوژی. چ 1. تهران: سخن.
- عتیقی، جلال‌الدین (1388). دیوان. چاپ عکسی از روی نسخۀ خطی کتابخانۀ فاتح استانبول. تاریخ کتابت 743 ق. به‌کوشش نصرالله پورجوادی و سعید کریمی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- علی بن حسین واعظ کاشفی، فخرالدین (1356). رشحات عین‌الحیات. با مقدمه و تصحیحات و حواشی و تعلیقات علی‌اصغر معینیان. بنیاد نیکوکاری نوریانی. 2 ج.
- عیسی بن جنید شیرازی (1364). تذکرۀ هزار مزار (ترجمۀ شدالازار - مزارات شیراز)/ ملتمسالاحباء. به‌تصحیح و تحشیۀ نورانی وصال. شیراز: کتابخانۀ احمدی.
- «فتوت‌نامۀ سقایان» (1372). [بدون نام مؤلف]، تصحیح ایرج افشار. ناموارۀ محمود افشار. گردآورنده: ایرج افشار با همکاری کریم اصفهانیان. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار. ج 7. صص 3887 - 3894.
- کیخای فرزانه، احمدرضا و علی وفایی (1393). «اندیشه‌های ملامتی و فتیانی سعدی در غزلیات». متن‌پژوهی ادبی. س 18. ش 59. صص 123 - 147.
- گویندۀ تبریزی، حاجی محمد (742 ق). جنگ. نسخۀ خطی کتابخانۀ لالااسماعیل (استانبول). ش 487.
- لعلی بدخشی، لعل‌بیگ (1376). ثمراتالقدس من شجراتالانس. مقدمه، تصحیح و تعلیقات سیدکمال حاج سیدجوادی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- محرمی، احمد بن محمد (بی‌تا). مجمعاللطایف، مجموعۀ خطی کتابخانۀ اسعد افندی (استانبول). ش 1755. کتابت‌شده احتمالاً در سدۀ یازدهم هجری. برگ‌های 85 ب – 101 الف.
- مرعشی نجفی، سیدمحمود، با همکاری میرمحمود موسوی (1392). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ بزرگ حضرت آیهاللهالعظمی مرعشی نجفی. قم: کتابخانۀ بزرگ حضرت آیهاللهالعظمی مرعشی نجفی. ج 42.
- مهدوی دامغانی، احمد (1390). «خضر در فرهنگ و عرفان اسلامی»، دانشنامۀ جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائرهالمعارف اسلامی. ج 15. صص 554 - 560.
- میر سید حامد حسین موسوی نیشابوری هندی (بی‌تا). عبقاتالانوار فی إمامه الأئمهالأطهار. قم: مدرسه الإمام المهدی. ج 5. قسمالسند (ج 14 پیاپی).
- واعظ کاشفی، مولانا حسین سبزواری (1350). فتوت‌نامۀ سلطانی. به‌اهتمام محمد جعفر محجوب. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- وحید، انیس (1385). «کتاب ملاقات با خضر». هفته‌نامۀ رودکی. ش 4. ص50.
- همام تبریزی (1370). دیوان. به‌تصحیح رشید عیوضی. چ 2. تهران: صدوق.
- ــــــــــــــ (739 ق). دیوان. دستنویس کتابخانۀ مرعشی. ش 16509. به خط علیشاه بن احمدشاه بن علی صائغ اصفهانی. مورخ دوشنبه 21 صفر 739 ق.
- Franke, P. (2000). Begegnung mit Khidr: Quellenstudien zum Imaginären im traditionellen Islam. Beirut, Beiruter Texte und Studien. Bd. 79. in commission bei Franz Steiner verlag Stuttgart.
- Renard, J. (2003). "Khadir/ Khidr", Enczclopaedia of the Quran. ed. by: Jane Dammen McAuliffe. Leiden- Boston, Brill, vol. 3. pp. 81- 84.
