تحلیل گفتمان انتقادی در داستان عامیانۀ حسین کرد شبستری
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
دانشگاه خوارزمی
چکیده
مفهوم قدرت و رابطۀ آن با ایدئولوژی یکی از مؤلفههای اساسی نظریۀ گفتمان انتقادی است. در این مقاله جایگاه و موضع قدرت ایدئولوژیکی یکی از عیاران شاه عباس صفوی به نام حسین کرد را بر اساس دو مفهوم کنش تهدیدکنندۀ وجهه و کنش حافظ وجهه در مقابل دشمنان شاه عباس بررسی کردهایم. در کنش تهدیدکنندۀ وجهه، حسین کرد، بیپروا به
شیوههای بیانی مختلفی، خود را در موضع قدرت و مخاطب را در موضع پذیرش قدرت قرار میدهد. در کنش حافظ وجهه نیز بسامد بالا به حفظ وجهۀ خود حسین کرد تعلق دارد و گاهی در ردهای پایینتر به شاهعباس تعلق مییابد. در این مقاله بر اساس دو کنش یادشده، نشان داده میشود که عیاری به نام حسین کرد، در جایگاه بسیار بالایی حتی گاه برتر از شاه عباس قرار میگیرد. به همین دلیل است که او حتی از کنش تهدیدکنندۀ وجهه علیه شاه عباس نیز استفاده میکند. هدف این پژوهش نیز نشان دادن موضع قدرت عیاران شاهعباس و بهویژه حسین کرد با توجه به مؤلفۀ ایدئولوژی بوده است.
شیوههای بیانی مختلفی، خود را در موضع قدرت و مخاطب را در موضع پذیرش قدرت قرار میدهد. در کنش حافظ وجهه نیز بسامد بالا به حفظ وجهۀ خود حسین کرد تعلق دارد و گاهی در ردهای پایینتر به شاهعباس تعلق مییابد. در این مقاله بر اساس دو کنش یادشده، نشان داده میشود که عیاری به نام حسین کرد، در جایگاه بسیار بالایی حتی گاه برتر از شاه عباس قرار میگیرد. به همین دلیل است که او حتی از کنش تهدیدکنندۀ وجهه علیه شاه عباس نیز استفاده میکند. هدف این پژوهش نیز نشان دادن موضع قدرت عیاران شاهعباس و بهویژه حسین کرد با توجه به مؤلفۀ ایدئولوژی بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
منابع
1. آتشسودا، محمدعلی (۱۳۸۶)، "بررسی ساخت داستان عامیانه حسین کرد شبستری "، مجله زبان و ادبیات فارسی، س ۳، ش ۸، صص ۹- ۵۰.
2. آقاگلزاده، فردوس (۱۳۸۵)، تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل گفتمان در زبانشناسی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
3. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (۱۳۸۷)، قصههای عامیانه ایرانی، تهران: سخن.
4. ذوالفقاری، حسن و محبوبه حیدری (۱۳۹۳)، ادبیات مکتبخانهای ایران، چ ۲، دوره سه جلدی، تهران: نشر چشمه.
5. خیراندیش، عبدالرسول و آمنه ابراهیمی (۱۳۹۱)، اهمیت ادبیات فلکلوریک در بازنمایی تاریخ اجتماعی مروری بر قصه حسین کرد شبستری، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره دوم، صص ۴۱-۵۴.
6. یارمحمدی، لطفالله (۱۳۸۵)، ارتباطات از منظر گفتمانشناسی انتقادی، تهران: هرمس.
7. محجوب، محمد جعفر (۱۳۸۷)، ادبیات عامیانهی ایران (مجموعه مقالات دربارهی افسانهها و آداب‌ورسوم مردم ایران)، ج اول و دوم، چ چهارم، تهران: نشر چشمه.
8. یورگنسن، مارین و لوئیس فیلیپس (۱۳۹۲)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، چ سوم، تهران: نی.
منابع لاتین
9. Allan, k. Burridge. (2006). Forbidden words. Cambridge university.
10. Birch,David (1998) literature and critical practice, London, Routledge.
11 Cameron, c. (2001).Working with Spoken Discourse. London: Thousand Okas& new Dehli: Sage Publications.
12Fairclough, N (2001), languqge and power (second edition), England, longman.
13. Fairclough, N (2002)b, "Critical and Descriptive Goals in Discourse Analysis", in Critica Discourse Analysis, (ed.) By Michael TooLan, Vol. 1. 321-345, London and New York: Routledge, 321-345.
14. Fairclough, N (1989), Language and Power, London: Longman.
15. Fairclough, N (2002)a, "Critical Discourse Analysis and the Marketization of Public Discourse", in Toolan, M(ed.) Critical Discourse Analysis, vol.2, London: Routledge, 69- 103.
16. Wodak, R (1995), "Critical Linguistics and Critical Discourse Analysis", in Handbook o Pragmatics-Manual, (ed.) by Verschuren, J. and et a1. 204-210, Amsterdam: JhonBenjamins.
17. Yule, G (2000). Pragmatics.Oxford university press.
1. آتشسودا، محمدعلی (۱۳۸۶)، "بررسی ساخت داستان عامیانه حسین کرد شبستری "، مجله زبان و ادبیات فارسی، س ۳، ش ۸، صص ۹- ۵۰.
2. آقاگلزاده، فردوس (۱۳۸۵)، تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل گفتمان در زبانشناسی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
3. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (۱۳۸۷)، قصههای عامیانه ایرانی، تهران: سخن.
4. ذوالفقاری، حسن و محبوبه حیدری (۱۳۹۳)، ادبیات مکتبخانهای ایران، چ ۲، دوره سه جلدی، تهران: نشر چشمه.
5. خیراندیش، عبدالرسول و آمنه ابراهیمی (۱۳۹۱)، اهمیت ادبیات فلکلوریک در بازنمایی تاریخ اجتماعی مروری بر قصه حسین کرد شبستری، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره دوم، صص ۴۱-۵۴.
6. یارمحمدی، لطفالله (۱۳۸۵)، ارتباطات از منظر گفتمانشناسی انتقادی، تهران: هرمس.
7. محجوب، محمد جعفر (۱۳۸۷)، ادبیات عامیانهی ایران (مجموعه مقالات دربارهی افسانهها و آداب‌ورسوم مردم ایران)، ج اول و دوم، چ چهارم، تهران: نشر چشمه.
8. یورگنسن، مارین و لوئیس فیلیپس (۱۳۹۲)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، چ سوم، تهران: نی.
منابع لاتین
9. Allan, k. Burridge. (2006). Forbidden words. Cambridge university.
10. Birch,David (1998) literature and critical practice, London, Routledge.
11 Cameron, c. (2001).Working with Spoken Discourse. London: Thousand Okas& new Dehli: Sage Publications.
12Fairclough, N (2001), languqge and power (second edition), England, longman.
13. Fairclough, N (2002)b, "Critical and Descriptive Goals in Discourse Analysis", in Critica Discourse Analysis, (ed.) By Michael TooLan, Vol. 1. 321-345, London and New York: Routledge, 321-345.
14. Fairclough, N (1989), Language and Power, London: Longman.
15. Fairclough, N (2002)a, "Critical Discourse Analysis and the Marketization of Public Discourse", in Toolan, M(ed.) Critical Discourse Analysis, vol.2, London: Routledge, 69- 103.
16. Wodak, R (1995), "Critical Linguistics and Critical Discourse Analysis", in Handbook o Pragmatics-Manual, (ed.) by Verschuren, J. and et a1. 204-210, Amsterdam: JhonBenjamins.
17. Yule, G (2000). Pragmatics.Oxford university press.
