جلوههای فرهنگ عامه در سفرنامه سه‌سال در آسیای ژوزف آرتور گوبینو
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
استادیار دانشگاه
چکیده
هدف از این مقاله، بررسی جلوههای فرهنگ عامه در سفرنامۀ سه سال در آسیا نوشته ژوزف آرتور گوبینو است. نگارندگان بر مبنای روش تحلیل محتوا با بررسی گزارش گوبینو از سفر خود به ایران، اشارات گوبینو به فرهنگ عامه را در شش دسته پذیرایی و مهماننوازی، تعارفات، آداب پوشش و انواع آن، جلوههای هنر ایرانی، ویژگیهای معماری و شهرسازی ایرانی و تفکرات خرافی، بررسی و تحلیل کردهاند. نتیجه این تحقیق نشان میدهد، اگرچه گوبینو در روایت خود از سفر به ایران توانسته است با دقت در جزئیات، شرح مفصلی را از خصایل اخلاقی و عادتهای رفتاری ایرانیان ارائه دهد؛ اما با اینحال نمیتوان تقابل میان «منِ» اروپایی و «دیگریِ» شرقی را ـ که زیربنای تفکرات و توصیفات وی از وجوه مختلف زندگی و آداب و رسوم ایرانیان است ـ نادیده گرفت. تقابلهایی که در ذهنیت سیاح نسبت به دیگری و آنچه به قلمرو او تعلق دارد و دنبال آن گزارشها و توصیفات وی تأثیری مستقیم دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اشراقی، احسان و منصوره نظام‌مافی (۱۳۵۲). «خطاهای کنت دوگوبینو». نگین. ش 104. صص 33 – 38.
بزرگمهری، مجید (1383). «گوبینو و ایران». تاریخ روابط خارجی. ش20، صص 103- 118.
جوادی یگانه، محمّد رضا (1391). «ایرانی‌ای که بود، ایرانی‌ای که هست: درآمدی بر نگاه گوبینو به ایرانیان و زمینه‌های شکل گیری آن». جستارهایی در جامعه‌شناسی تاریخی. س 1. ش 2. صص 49-73.
جوانبخت، مهرداد (1379). ایرانی از نگاه انیرانی: خلق و خوی ایرانیان از نگاه سیاحان. اصفهان: آموزه.
سبزیان، سعید و میرجلال الدین کزازی (1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
سپهری، سپیده (1393). «بررسی مقایسه‌ای بازتاب فرهنگ و رسوم ایرانیان عهد صفوی در سفرنامه‌های شاردن و تاورنیه». فصلنامة تخصصی تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی. ش22. صص 190-161.
شاه‌محمدی، خدیجه و همکاران (1395). «فرهنگ عامه ایرانی در سفرنامة ابن بطوطه». فرهنگ و ادبیات عامه. س4. ش11. صص 173-153.
شیبانی، ژان (1353). «داستان‌های آسیایی و نقد ادبی». دانشکده ادبّیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. س 21. ش4. صص 33-44.
علوی‌زاده، فرزانه سادات (1393). «تصویر ایران و ایرانی در سفرنامه ژان شاردن، تأملی در انگاره‌آفرینی و کلیشه-ها در ذهنیت سفرنامه‌نویس» جستارهای ادبی، س 46، ش 4: صص170-147.
فارسیان، محمّد رضا و سمیّه خبیر (1397). «بررسی تطبیقی زن‌مدارانۀ قصّه‌های هزار و یک شب و داستان‌های آسیایی گوبینو». پژوهش‌های ادبیّات معاصر جهان. ش 2. صص 485 – 508.
فهیم کلام، محبوبه و دیگران (1392). «تطبیق نگاه موریه و گوبینو به ادبیّات و هنر در ایران». مطالعات تطبیقی. س 7. ش 25. صص 139 – 159.
قمی، شیخ عبّاس (بی‌تا). سفینة البحار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
کریمی، علی (1386). «بازتاب هویت فرهنگی ایرانیان در سفرنامه‌های عصر صفوی و قاجاری». مطالعات ملی. س8. ش1. صص 62-31.
کمالی، حسین (1376). «ایران در مکاتبات گوبینو با توکویل». ایران‌شناسی. س 9. ش 3. صص 514- 494.
گری، مارتین (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی در زبان انگلیسی. ترجمۀ منصوره شریف‌زاده. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ا گوبینو، کنت ژوژف آرتور (1353). نامه‌های کنت دو گوبینو و آلکسی دو توکویل. ترجمة رحمت‌الله مقدّم مراغه‌ای. تهران: ابن‌سینا.
گوبینو، ژوزف آرتور (1383). سه سال در آسیا. ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: قطره.
................................ (بی‌تا). مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی. ترجمه م. ف. بی‌جا: بی‌نا.
مجتهدی، کریم (1381). «فلسفه های ایرانی- اسلامی به روایت کنت دو گوبینو». تاریخ معاصر ایران. س 6. ش 23.
مزیدی، ناهید (1392). «بررسی آرای کنت ژوزف آرتور دوگوبینو دربارة ایران با توجه به آثارش و نقش سیاسی وی به عنوان سفیر فرانسه در ایران عصر ناصرالدین شاه قاجار». پایان‌نامة کارشناسی ارشد ایران‌شناسی. دانشگاه شهید بهشتی.
مصلح، علی اصغر (1381). «گوبینو و کربن در ایران». فرهنگ. ش 41 و 42. صص 39-64.
موسوی دالینی، جواد و همکاران (1395). «تحلیلی بر مردم‌نگاری جامعة ایرانی عصر صفوی به روایت سیاحان فرنگی». مطالعات تاریخ فرهنگی. س7. ش28. صص 152-123.
مهاجر، مهران و محمد نبوی (1388). واژگان ادبیات و گفتمان ادبی. تهران: آگه.
ناطق، ناصح (1364). «ایران از نگاه گوبینو». نامۀ فرهنگ. ش 35. صص 198 - 207.
نانکت، لاتیشیا (1390). «تصویرشناسی به منزلة خوانش متون نثر معاصرفرانسه و فارسی». ترجمة مژده دقیقی. ویژه‌نامة ادبیات تطبیقی نامة فرهنگستان. د 2. ش 1. صص 100-115.
Bassnett, Susan (1993). Comparative Literature: A Critical Introduction. Oxford: Blackwell.
Bronner, Simon J. (2007). Meaning of Folklore. Analytical Essays of Alan Dundes. Logan. Utah: Utah State University Press.
ICOMOS (1999). "Charter on the Built Vernacular Heritage". Ratified by the ICOMOS 12th General Assembly. Mexico.
Nas, Peter J. M. (2002). “Masterpieces of Oral and Intangible Culture: Reflections on the UNESCO World Heritage List”. Current Anthropology. Vol. 43. No. 1. pp. 139-148.
بزرگمهری، مجید (1383). «گوبینو و ایران». تاریخ روابط خارجی. ش20، صص 103- 118.
جوادی یگانه، محمّد رضا (1391). «ایرانی‌ای که بود، ایرانی‌ای که هست: درآمدی بر نگاه گوبینو به ایرانیان و زمینه‌های شکل گیری آن». جستارهایی در جامعه‌شناسی تاریخی. س 1. ش 2. صص 49-73.
جوانبخت، مهرداد (1379). ایرانی از نگاه انیرانی: خلق و خوی ایرانیان از نگاه سیاحان. اصفهان: آموزه.
سبزیان، سعید و میرجلال الدین کزازی (1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
سپهری، سپیده (1393). «بررسی مقایسه‌ای بازتاب فرهنگ و رسوم ایرانیان عهد صفوی در سفرنامه‌های شاردن و تاورنیه». فصلنامة تخصصی تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی. ش22. صص 190-161.
شاه‌محمدی، خدیجه و همکاران (1395). «فرهنگ عامه ایرانی در سفرنامة ابن بطوطه». فرهنگ و ادبیات عامه. س4. ش11. صص 173-153.
شیبانی، ژان (1353). «داستان‌های آسیایی و نقد ادبی». دانشکده ادبّیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. س 21. ش4. صص 33-44.
علوی‌زاده، فرزانه سادات (1393). «تصویر ایران و ایرانی در سفرنامه ژان شاردن، تأملی در انگاره‌آفرینی و کلیشه-ها در ذهنیت سفرنامه‌نویس» جستارهای ادبی، س 46، ش 4: صص170-147.
فارسیان، محمّد رضا و سمیّه خبیر (1397). «بررسی تطبیقی زن‌مدارانۀ قصّه‌های هزار و یک شب و داستان‌های آسیایی گوبینو». پژوهش‌های ادبیّات معاصر جهان. ش 2. صص 485 – 508.
فهیم کلام، محبوبه و دیگران (1392). «تطبیق نگاه موریه و گوبینو به ادبیّات و هنر در ایران». مطالعات تطبیقی. س 7. ش 25. صص 139 – 159.
قمی، شیخ عبّاس (بی‌تا). سفینة البحار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
کریمی، علی (1386). «بازتاب هویت فرهنگی ایرانیان در سفرنامه‌های عصر صفوی و قاجاری». مطالعات ملی. س8. ش1. صص 62-31.
کمالی، حسین (1376). «ایران در مکاتبات گوبینو با توکویل». ایران‌شناسی. س 9. ش 3. صص 514- 494.
گری، مارتین (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی در زبان انگلیسی. ترجمۀ منصوره شریف‌زاده. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ا گوبینو، کنت ژوژف آرتور (1353). نامه‌های کنت دو گوبینو و آلکسی دو توکویل. ترجمة رحمت‌الله مقدّم مراغه‌ای. تهران: ابن‌سینا.
گوبینو، ژوزف آرتور (1383). سه سال در آسیا. ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: قطره.
................................ (بی‌تا). مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی. ترجمه م. ف. بی‌جا: بی‌نا.
مجتهدی، کریم (1381). «فلسفه های ایرانی- اسلامی به روایت کنت دو گوبینو». تاریخ معاصر ایران. س 6. ش 23.
مزیدی، ناهید (1392). «بررسی آرای کنت ژوزف آرتور دوگوبینو دربارة ایران با توجه به آثارش و نقش سیاسی وی به عنوان سفیر فرانسه در ایران عصر ناصرالدین شاه قاجار». پایان‌نامة کارشناسی ارشد ایران‌شناسی. دانشگاه شهید بهشتی.
مصلح، علی اصغر (1381). «گوبینو و کربن در ایران». فرهنگ. ش 41 و 42. صص 39-64.
موسوی دالینی، جواد و همکاران (1395). «تحلیلی بر مردم‌نگاری جامعة ایرانی عصر صفوی به روایت سیاحان فرنگی». مطالعات تاریخ فرهنگی. س7. ش28. صص 152-123.
مهاجر، مهران و محمد نبوی (1388). واژگان ادبیات و گفتمان ادبی. تهران: آگه.
ناطق، ناصح (1364). «ایران از نگاه گوبینو». نامۀ فرهنگ. ش 35. صص 198 - 207.
نانکت، لاتیشیا (1390). «تصویرشناسی به منزلة خوانش متون نثر معاصرفرانسه و فارسی». ترجمة مژده دقیقی. ویژه‌نامة ادبیات تطبیقی نامة فرهنگستان. د 2. ش 1. صص 100-115.
Bassnett, Susan (1993). Comparative Literature: A Critical Introduction. Oxford: Blackwell.
Bronner, Simon J. (2007). Meaning of Folklore. Analytical Essays of Alan Dundes. Logan. Utah: Utah State University Press.
ICOMOS (1999). "Charter on the Built Vernacular Heritage". Ratified by the ICOMOS 12th General Assembly. Mexico.
Nas, Peter J. M. (2002). “Masterpieces of Oral and Intangible Culture: Reflections on the UNESCO World Heritage List”. Current Anthropology. Vol. 43. No. 1. pp. 139-148.
