Investigating the origin of HamzanÄmaâs folk epic in comparison with BahrÄm ChÅbÄ«n
Document Type : پژوهشی اصیل
Authors
1
PhD student of Persian language and literature Ferdowsi University
2
Assistant Professor of Language and Literature at Ferdowsi University of Mashhad
Abstract
Hamzamehnāmah is one of the Persian folk tales published in different languages, in prose and verse, in the Islamic world. By collecting historical data and while examining and commenting on the origins of this oral epic, this study examines descriptively and analytically the historical documents on its origin. According to historical documents, the review of literature on Hamzamnāmeh as a literary genre in Persian literature and its various writings show that the origins of this story correspond to the events of Sasānian Iran. For the first time, the authors of the present research have tried to compare the origin of Hamzanāmeh in the Sassānid era with the epic story of Bahrām Chobin and have attempted to describe the similarity of this work to a lost epic of pahlavi literature called Bahrām Chōbīn book. This analogy compares all the historical events in which Hamzah is present with the historical narrative of Bahram Chōbīn and shares any similarities. By examining the probability of the Sasānian origins for this story, it is possible to make this hypothesis that the story of Hamzah has been implemented based on the free translation of Bahrām's Pahlavi story into Arabic (with many intermediaries), or at least into Arab folk literature, the myths of Bahrām has had a direct influence on the formation of Hamza's oral epic, although the popular principle of the work gradually took on an Arab-Islamic character.
Keywords
Subjects
منابع:
1. آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن (۱۳۵۵). الذریعه الی تصانیف الشیعه. نجف: مطبعه الغری.
2. آلتهایم، فرانتس؛ استیل، روبرت (1391). تاریخ اقتصاد دولت ساسانی. مترجم هوشنگ صادقی. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3. امیدسالار، محمود (1393). «حمزه‌نامه»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران؛ زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی؛ جلد سوم؛ تهران: انتشارات مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، صص 581-585.
4. افشاری مهران (1384). «حمزه‌نامه»، دانشنامه زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، جلد اول، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص750-752.
5. اصفهانی، حمزه (1346). تاریخ پیامبران و شاهان. ترجمه جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ
6. ابن‌تیمیه (1406). منهاج السنه النبویه، جلد 7. تحقیق محمد رشاد سالم. بیروت، دارالکتب العلمیه.
7. اته، هرمان (1350). تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه صادق رضازاده شفق، تهران.
8. بیهقی، ﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ زﻳﺪ (1361). تاریخ بیهق، به کوشش احمد بهمنیار، تهران: بی‌جا.
9. تأثیر تبریزی، محسن (1373). دیوان. به تصحیح امین پاشا اجلالی. چاپ نخست. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
10. ثعالبی، ابومنصور عبدالملک بن محمد (1385). شاهنامه ثعالبی. ترجمه محمود هدایت. چاپ نخست. تهران: انتشارات اساطیر.
11. چوهدری، شاهد (1369). «تأثیر و نفوذ شاهنامه در زبان و ادبیات پنجابی»، مجله فرهنگ، شماره 7، صص 415-428.
12. دینوری، ابوحنیفه، احمد بن داوود (1364). اخبار الطوال. ترجمه محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی.
13. شعار، جعفر (1347). قصّه حمزه (حمزه‌نامه)، چاپ تهران: دانشگاه تهران.
14. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). «اصول هنر قصّه‌گویی در ادب فارسی». در: ارج‌نامه شهریاری، به کوشش پرویز رجبی و محسن باقرزاده، تهران.
15. صفا، ذبیح‌الله (1369). تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم. چاپ چهارم. تهران: نشر فردوس.
16. طبری، محمد بن جریر (1352)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: نشر اساطیر.
17. فخرالزّمانی قزوینی، عبدالنّبی (1393). طرازالاخبار، تصحیح سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران: پژوهشکده هنر.
18. ______ (1340). تذکره میخانه، به تصحیح احمد گلچین معانی، تهران: شرکت اقبال و شرکاء.
19. محجوب، محمدجعفر (1370). «تحول نقالی و قصّه‌خوانی، تربیت قصّه‌خوانان و طومارهای نقالی». در: ایران‌نامه، سال 9، شماره 2، بهار.
20. محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: نشر چشمه.
21. مرتضوی، منوچهر (1384). مکتب حافظ، تبریز.
22. مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (2536). مروج الذهب و معادن الجوهر. ترجمه ابوالقاسم پاینده. چاپ دوم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
23. منزوی، احمد (1386). فهرستواره کتابهای فارسی، جلد نخست. تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.
24. ناظرزاده کرمانی، فرهاد، «حمله‌خوانی»، فصلنامه هنر، تهران، 1378 ش، شم 39؛
25. نولدکه، تئودور (1358). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان. ترجمه عباس زریاب خویی. تهران: انجمن آثار ملی.
26. هدایت، صادق (1356). نیرنگستان، تهران، 1356 ش؛
27. یعقوبی، ابن واضح (1366). تاریخ یعقوبی. ترجمه محمدابراهیم آیتی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
28. Koprulu, fuat (1986). Edebiyat araştirmalari. Ankara.
29. Lakhnavi, Ghalib, Abdullah Bilgrami, Musharraf Farooqi & Hamid Dabashi: The Adventures of Amir Hamza: Lord of the Auspicious Planetary Conjunction, Translated by Musharraf Farooqi, Modern Library, 2007.
30. Nöldeke, Th (1973) Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden, Leiden, Vol. 1, pp. 474-478.
1. آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن (۱۳۵۵). الذریعه الی تصانیف الشیعه. نجف: مطبعه الغری.
2. آلتهایم، فرانتس؛ استیل، روبرت (1391). تاریخ اقتصاد دولت ساسانی. مترجم هوشنگ صادقی. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3. امیدسالار، محمود (1393). «حمزه‌نامه»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران؛ زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی؛ جلد سوم؛ تهران: انتشارات مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، صص 581-585.
4. افشاری مهران (1384). «حمزه‌نامه»، دانشنامه زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، جلد اول، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص750-752.
5. اصفهانی، حمزه (1346). تاریخ پیامبران و شاهان. ترجمه جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ
6. ابن‌تیمیه (1406). منهاج السنه النبویه، جلد 7. تحقیق محمد رشاد سالم. بیروت، دارالکتب العلمیه.
7. اته، هرمان (1350). تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه صادق رضازاده شفق، تهران.
8. بیهقی، ﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ زﻳﺪ (1361). تاریخ بیهق، به کوشش احمد بهمنیار، تهران: بی‌جا.
9. تأثیر تبریزی، محسن (1373). دیوان. به تصحیح امین پاشا اجلالی. چاپ نخست. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
10. ثعالبی، ابومنصور عبدالملک بن محمد (1385). شاهنامه ثعالبی. ترجمه محمود هدایت. چاپ نخست. تهران: انتشارات اساطیر.
11. چوهدری، شاهد (1369). «تأثیر و نفوذ شاهنامه در زبان و ادبیات پنجابی»، مجله فرهنگ، شماره 7، صص 415-428.
12. دینوری، ابوحنیفه، احمد بن داوود (1364). اخبار الطوال. ترجمه محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی.
13. شعار، جعفر (1347). قصّه حمزه (حمزه‌نامه)، چاپ تهران: دانشگاه تهران.
14. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). «اصول هنر قصّه‌گویی در ادب فارسی». در: ارج‌نامه شهریاری، به کوشش پرویز رجبی و محسن باقرزاده، تهران.
15. صفا، ذبیح‌الله (1369). تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم. چاپ چهارم. تهران: نشر فردوس.
16. طبری، محمد بن جریر (1352)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: نشر اساطیر.
17. فخرالزّمانی قزوینی، عبدالنّبی (1393). طرازالاخبار، تصحیح سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران: پژوهشکده هنر.
18. ______ (1340). تذکره میخانه، به تصحیح احمد گلچین معانی، تهران: شرکت اقبال و شرکاء.
19. محجوب، محمدجعفر (1370). «تحول نقالی و قصّه‌خوانی، تربیت قصّه‌خوانان و طومارهای نقالی». در: ایران‌نامه، سال 9، شماره 2، بهار.
20. محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: نشر چشمه.
21. مرتضوی، منوچهر (1384). مکتب حافظ، تبریز.
22. مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (2536). مروج الذهب و معادن الجوهر. ترجمه ابوالقاسم پاینده. چاپ دوم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
23. منزوی، احمد (1386). فهرستواره کتابهای فارسی، جلد نخست. تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.
24. ناظرزاده کرمانی، فرهاد، «حمله‌خوانی»، فصلنامه هنر، تهران، 1378 ش، شم 39؛
25. نولدکه، تئودور (1358). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان. ترجمه عباس زریاب خویی. تهران: انجمن آثار ملی.
26. هدایت، صادق (1356). نیرنگستان، تهران، 1356 ش؛
27. یعقوبی، ابن واضح (1366). تاریخ یعقوبی. ترجمه محمدابراهیم آیتی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
28. Koprulu, fuat (1986). Edebiyat araştirmalari. Ankara.
29. Lakhnavi, Ghalib, Abdullah Bilgrami, Musharraf Farooqi & Hamid Dabashi: The Adventures of Amir Hamza: Lord of the Auspicious Planetary Conjunction, Translated by Musharraf Farooqi, Modern Library, 2007.
30. Nöldeke, Th (1973) Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden, Leiden, Vol. 1, pp. 474-478.
