Comparative analysis of SiÄvashâs story and Ta'zieh NÄmahâs Narrative
Document Type : پژوهشی اصیل
Authors
1
Student
2
Faculty member
Abstract
Rituals and arts, Iranian beliefs and traditions, and therefore the role and status of the ancient and innocent heroes of this land bring about diverse events in the rituals, myths and symbols of the Iranian Shiites, especially in Ashurā culture. The traces of these contents and thoughts can be found in many religious traditions. In this sense, the Ta'zieh manuscript is even more widespread because of its reputation among the general public. This article has attempted to show the impact of Siāvash's story on Ta'zieh version of Imam Hussein. Therefore the purpose of this research is through summarizing the two stories and their characteristics, to examine their similarities and their links with the mysterious birth of a celestial mother, their eternal aspect, their actions and reactions of nature to these heroes, their prediction and awareness of their destiny, their presence of supernatural, equipment, martyrdom, repetition of history, worship and protection, as well as common symbols and references. This research attempts to answer the question of how, in addition to tell a historical fact, it would be possible to combine the myths of mythical heroes with religious leaders in order to make the character more credible and even more praiseworthy.
Keywords
Subjects
قرآن کریم
آیدنلو، سجاد؛ (1386)، «ذوالفقار از تاریخ تا افسانه (ویژگی‌های داستانی ذوالفقار در فرهنگ و ادب ایران)»، مجله پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، دانشگاه اصفهان، دوره 1، شماره 23، پاییز 1386، صص 115 تا 142.
ــــــــــــــ؛ (1388)، سیاوش، مسیح (ع) و کیخسرو (مقایسه‌ای تطبیقی)، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، سال 6، شماره 23، بهار 1388؛ صص 9 تا 44.
ــــــــــــــ؛ (1388)، از اسطوره تا حماسه (هفت گفتار در شاهنامه‌پژوهی)، تهران، سخن، چاپ دوم.
احمدی جلفایی، حمید؛ (1390)، صحیفة فاطمیه، قم، زائر، چاپ شانزدهم.
اسلامی ندوشن، محمد علی؛ (1381)، ایران و جهان از نگاه شاهنامه، تهران، امیرکبیر.
اسماعیلی، حسن؛ (1389) تشنه در میقاتگاه، تهران،معین.
امین عاملی، سید محسن؛ (1383) اقناع الائم، ترجمه علی زهراب (آیین سوگواری)، قم، عترت، چاپ سوم.
بازیگر، نسرین؛ (1394)، «دو فرضیه دربارة داستان سیاوش (با توجه به نظر ساهنامه پژوهان ایرانی، تاجیک، روس و اروپایی)» فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 11، شماره 39، تابستان 94؛ صص 11 تا48.
بلوکباشی، علی؛ (1390)، تعزیه‌خوانی حدیث قدسی مصائب در نمایش آیینی، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم.
بهار، مهرداد؛ (1397) پژوهشی در اساطیر ایران،تهران، آگه چاپ یازدهم.
بیرانوند: یوسف علی و همکاران؛ (1395) «بررسی تطبیقی شخصیت‌ها و کارکردهای آنها در داستان‌های سیاوش و رامایانا»، تبریز، نشریه زبان و ادب فارسی، دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، شماره مسلسل 234، پاییز و زمستان 95؛ صص 1 تا 15.
پهلوان، کیوان؛ (1397)، فرهنگ تعزیه در ایران و جهان، مجموعه بیست جلدی، تهران، آرون.
ثمینی، نغمه و خزایی، محمد؛ (1382)، کتاب ماه هنر (آیین و ادبیات) شماره 55 و 56؛ صص 70 تا 85.
جعفری، ناهید؛ (1387)، شکوه سیاوش در آیینه عرفان، فصلنامه ادبیات و اسطوره‌شناختی، دوره 4، شماره 10، بهار 1387، صص 79 تا 100.
جعفریان، رسول؛ (1381) تأملی در نهضت عاشورا، قم، انصاریان، چاپ دوم.
حصوری ، علی؛ (1384) سیاوشان، تهران، چشمه، چاپ دوم.
خداداد نوش آبادی، محمد؛ (1397)؛ «اشارات اساطیری در نسخ تعزیه»، مجموعه مقالات سیزدهمین همایش انجمن ترویج زبان فارسی، 1397؛ دانشگاه شیراز.
ــــــــــــــــــــــــ ؛ (1394)؛ وام‌گیری‌های تعزیه از شاهنامه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی.
دریایی، مهدی؛ (1391)، قدمگاه انجم 1، قم، دارالهدی.
دلیر، آزاده؛ (1387)؛ روابط بینامتنی میان داستان سیاوش از شاهنامه و تعزیه مجلس شهادت امام حسین(ع)، تهران،فصلنامه هنر، شماره 77، صص: 176 تا 186.
رسولی محلاتی، سید هاشم؛ (1383) زندگانی حضرت فاطمه زهرا(س) و دختران آن حضرت، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوازدهم.
رویانی، وحید و حاتمی‌نژاد، منصور؛ (1394)، «سیاوش و اسطوره بازگشت»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دوره 11، شماره 40، پاییز 94.
سایت ویکی شیعه؛ دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت(ع) وابسته به مجمع جهانی اهل بیت.
سیدالشهدایی، رؤیا؛ (1382)، «خوانشی زیباشناسانه از مرگ در شاهنامه فردوسی (مرگ سیاوش)» فصلنامه پژوهش‌های ادبی، شماره 4، تابستان 1384؛ دوره1، شماره 4؛ صص: 131 تا 144.
شعرانی؛ میرزا ابوالحسن؛ (1396)؛ آنچه در کربلا گذشت ترجمه نفس المهموم؛ قم؛ آثار نور.
شکیبی ممتاز، نسرین؛ (1388)، «سیاوش در آیینه ادب فارسی (تا قرن هفتم)»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دوره 3، شماره 6، بهار 86، صص 70 تا 87.
شمیسا، سیروس؛ (1389)، فرهنگ تلمیحات، تهران، میترا، چاپ سوم.
ـــــــــــــــ؛ (1397)، شاهِ نامه‌ها، تهران، هرمس، چاپ سوم.
صالحی‌راد، حسن؛ (1389) مجالس تعزیه، تهران، سروش.
طیب، سیدعبدالحسین؛ (1386)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، قلم، مؤسسه جهانی سبطین.
علامی، ذوالفقار و باباشاهی، فاطمه؛ (1396) «بررسی داستان سیاوش بر اساس نظریه آلوده انگاری ژولیا کریستوا»، فصلنامه علمی، پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 46، پاییز 96؛ صص 1 تا 26.
ـــــــــــــ و اسدلهی، مائده؛ (1396)، «تحلیل روایی داستان سیاوش بر اساس الگوی کنشگران اجتماعی ون لیوون»، دو فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 25، شماره 83، پاییز و زمستان 96؛ صص: 187 تا 208.
غروی نائینی، نهله و چتری بیدگلی، ابوالفضل؛ (1389)، گذری بر اسرار تولد حضرت فاطمه زهرا(س)، تهران، فصلنامه علمی تروجی بانوان شیعه، شماره 24، تابستان 1389؛ صص 131 تا 158.
فاضلی، فیروز و کنعانی ابراهیم؛ (1389)، «سیاوش، شخصیتی آیینی و رازناک در شاهنامه، پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهرگویا)»، سال چهارم، شماره اول، پیاپی 13، بهار 1389، صص 93 تا 108
فتحعلی بیگی، داود؛ (1396)؛ شبیه‌خوانی کهن الگوی نمایش‌های ایرانی، تهران، ورامین.
ـــــــــــــــــ و معینیان رجبعلی؛ (1388)؛ دفتر تعزیه 10، تهران، نمایش.
فردوسی، ابوالقاسم؛ (1392)، شاهنامه به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره، چاپ نوزدهم.
قادرنژاد، مهدی و همکاران؛ (1397)، «بازخوانی آیین سوگ سیاوش و تعزیه امام حسین (برمبنای تحلیل نگاره‌های مربوط به سوگ سیاوش در آسیای مرکزی و اثری از حسین زنده رودی)» فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره چهل و نهم، تابستان 1397، صص: 71 تا 94.
قنبری ننیز، مرید؛ (1394) هفده مجلس شبیه‌خوانی، تهران، اطلاعات.
کاظمی، سمانه؛ (1386)، میرعزا کاشانی در قلمرو تعزیه، تهران، سورة مهر.
مالمیر، تیمور، خوشنمای بهرامی، چیمن؛ (1393)، «مقایسه تحلیلی متن نمایشنامه‌های برگرفته از داستان سیاوش با روایت فردوسی» مجله ادبیات حماسی دانشگاه لرستان، سال 01 شماره 1، 1393، صص 109 تا 129.
موسوی، کاظم؛ (1386)، «بررسی کشمکش در داستان سیاوش»، مجله ادبیات عامه دانشگاه تربیت مدرس، شماره 3، دوره 1، صص: 165 تا 192.
محمودی، خیرالله؛ (1384) جایگاه عدد سه در فرهنگ و آیین‌های باستانی ایرانیان، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و دوم، شماره اول، بهار 1384 (پیاپی 42) صص 149 تا 162.
نسخه خطی 1؛ (بی‌تا)؛ نسخه خطی تعزیه امام حسین (ع)، زمینه برخوار، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 2؛ (1396)؛ نسخه خطی، تعزیه امام حسین (ع)، زمینه طالقان، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 3؛ (1391)؛ نسخه خطی تعزیه امام حسین (ع)، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 4؛ (1392)؛ نسخه خطی تعزیه امام حسین (ع) (عاشورا)، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 5؛ (1392)؛ نسخه خطی تعزیه حضرت عباس (ع)؛ به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 6؛ (1392)؛ نسخة خطی تعزیه بازار شام؛ به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 7؛ (1391)؛ نسخة خطی تعزیه وداع بی بی شهر بانو؛ به قلم حبیب بیاتی تفرشی
هدایت، صادق؛ (1378) فرهنگ عامیانه مردم ایران، تهران، چشمه
هینلز، جان؛ (1391)، شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، چشمه.
آیدنلو، سجاد؛ (1386)، «ذوالفقار از تاریخ تا افسانه (ویژگی‌های داستانی ذوالفقار در فرهنگ و ادب ایران)»، مجله پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، دانشگاه اصفهان، دوره 1، شماره 23، پاییز 1386، صص 115 تا 142.
ــــــــــــــ؛ (1388)، سیاوش، مسیح (ع) و کیخسرو (مقایسه‌ای تطبیقی)، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، سال 6، شماره 23، بهار 1388؛ صص 9 تا 44.
ــــــــــــــ؛ (1388)، از اسطوره تا حماسه (هفت گفتار در شاهنامه‌پژوهی)، تهران، سخن، چاپ دوم.
احمدی جلفایی، حمید؛ (1390)، صحیفة فاطمیه، قم، زائر، چاپ شانزدهم.
اسلامی ندوشن، محمد علی؛ (1381)، ایران و جهان از نگاه شاهنامه، تهران، امیرکبیر.
اسماعیلی، حسن؛ (1389) تشنه در میقاتگاه، تهران،معین.
امین عاملی، سید محسن؛ (1383) اقناع الائم، ترجمه علی زهراب (آیین سوگواری)، قم، عترت، چاپ سوم.
بازیگر، نسرین؛ (1394)، «دو فرضیه دربارة داستان سیاوش (با توجه به نظر ساهنامه پژوهان ایرانی، تاجیک، روس و اروپایی)» فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 11، شماره 39، تابستان 94؛ صص 11 تا48.
بلوکباشی، علی؛ (1390)، تعزیه‌خوانی حدیث قدسی مصائب در نمایش آیینی، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم.
بهار، مهرداد؛ (1397) پژوهشی در اساطیر ایران،تهران، آگه چاپ یازدهم.
بیرانوند: یوسف علی و همکاران؛ (1395) «بررسی تطبیقی شخصیت‌ها و کارکردهای آنها در داستان‌های سیاوش و رامایانا»، تبریز، نشریه زبان و ادب فارسی، دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، شماره مسلسل 234، پاییز و زمستان 95؛ صص 1 تا 15.
پهلوان، کیوان؛ (1397)، فرهنگ تعزیه در ایران و جهان، مجموعه بیست جلدی، تهران، آرون.
ثمینی، نغمه و خزایی، محمد؛ (1382)، کتاب ماه هنر (آیین و ادبیات) شماره 55 و 56؛ صص 70 تا 85.
جعفری، ناهید؛ (1387)، شکوه سیاوش در آیینه عرفان، فصلنامه ادبیات و اسطوره‌شناختی، دوره 4، شماره 10، بهار 1387، صص 79 تا 100.
جعفریان، رسول؛ (1381) تأملی در نهضت عاشورا، قم، انصاریان، چاپ دوم.
حصوری ، علی؛ (1384) سیاوشان، تهران، چشمه، چاپ دوم.
خداداد نوش آبادی، محمد؛ (1397)؛ «اشارات اساطیری در نسخ تعزیه»، مجموعه مقالات سیزدهمین همایش انجمن ترویج زبان فارسی، 1397؛ دانشگاه شیراز.
ــــــــــــــــــــــــ ؛ (1394)؛ وام‌گیری‌های تعزیه از شاهنامه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی.
دریایی، مهدی؛ (1391)، قدمگاه انجم 1، قم، دارالهدی.
دلیر، آزاده؛ (1387)؛ روابط بینامتنی میان داستان سیاوش از شاهنامه و تعزیه مجلس شهادت امام حسین(ع)، تهران،فصلنامه هنر، شماره 77، صص: 176 تا 186.
رسولی محلاتی، سید هاشم؛ (1383) زندگانی حضرت فاطمه زهرا(س) و دختران آن حضرت، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوازدهم.
رویانی، وحید و حاتمی‌نژاد، منصور؛ (1394)، «سیاوش و اسطوره بازگشت»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دوره 11، شماره 40، پاییز 94.
سایت ویکی شیعه؛ دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت(ع) وابسته به مجمع جهانی اهل بیت.
سیدالشهدایی، رؤیا؛ (1382)، «خوانشی زیباشناسانه از مرگ در شاهنامه فردوسی (مرگ سیاوش)» فصلنامه پژوهش‌های ادبی، شماره 4، تابستان 1384؛ دوره1، شماره 4؛ صص: 131 تا 144.
شعرانی؛ میرزا ابوالحسن؛ (1396)؛ آنچه در کربلا گذشت ترجمه نفس المهموم؛ قم؛ آثار نور.
شکیبی ممتاز، نسرین؛ (1388)، «سیاوش در آیینه ادب فارسی (تا قرن هفتم)»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دوره 3، شماره 6، بهار 86، صص 70 تا 87.
شمیسا، سیروس؛ (1389)، فرهنگ تلمیحات، تهران، میترا، چاپ سوم.
ـــــــــــــــ؛ (1397)، شاهِ نامه‌ها، تهران، هرمس، چاپ سوم.
صالحی‌راد، حسن؛ (1389) مجالس تعزیه، تهران، سروش.
طیب، سیدعبدالحسین؛ (1386)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، قلم، مؤسسه جهانی سبطین.
علامی، ذوالفقار و باباشاهی، فاطمه؛ (1396) «بررسی داستان سیاوش بر اساس نظریه آلوده انگاری ژولیا کریستوا»، فصلنامه علمی، پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 46، پاییز 96؛ صص 1 تا 26.
ـــــــــــــ و اسدلهی، مائده؛ (1396)، «تحلیل روایی داستان سیاوش بر اساس الگوی کنشگران اجتماعی ون لیوون»، دو فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 25، شماره 83، پاییز و زمستان 96؛ صص: 187 تا 208.
غروی نائینی، نهله و چتری بیدگلی، ابوالفضل؛ (1389)، گذری بر اسرار تولد حضرت فاطمه زهرا(س)، تهران، فصلنامه علمی تروجی بانوان شیعه، شماره 24، تابستان 1389؛ صص 131 تا 158.
فاضلی، فیروز و کنعانی ابراهیم؛ (1389)، «سیاوش، شخصیتی آیینی و رازناک در شاهنامه، پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهرگویا)»، سال چهارم، شماره اول، پیاپی 13، بهار 1389، صص 93 تا 108
فتحعلی بیگی، داود؛ (1396)؛ شبیه‌خوانی کهن الگوی نمایش‌های ایرانی، تهران، ورامین.
ـــــــــــــــــ و معینیان رجبعلی؛ (1388)؛ دفتر تعزیه 10، تهران، نمایش.
فردوسی، ابوالقاسم؛ (1392)، شاهنامه به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره، چاپ نوزدهم.
قادرنژاد، مهدی و همکاران؛ (1397)، «بازخوانی آیین سوگ سیاوش و تعزیه امام حسین (برمبنای تحلیل نگاره‌های مربوط به سوگ سیاوش در آسیای مرکزی و اثری از حسین زنده رودی)» فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره چهل و نهم، تابستان 1397، صص: 71 تا 94.
قنبری ننیز، مرید؛ (1394) هفده مجلس شبیه‌خوانی، تهران، اطلاعات.
کاظمی، سمانه؛ (1386)، میرعزا کاشانی در قلمرو تعزیه، تهران، سورة مهر.
مالمیر، تیمور، خوشنمای بهرامی، چیمن؛ (1393)، «مقایسه تحلیلی متن نمایشنامه‌های برگرفته از داستان سیاوش با روایت فردوسی» مجله ادبیات حماسی دانشگاه لرستان، سال 01 شماره 1، 1393، صص 109 تا 129.
موسوی، کاظم؛ (1386)، «بررسی کشمکش در داستان سیاوش»، مجله ادبیات عامه دانشگاه تربیت مدرس، شماره 3، دوره 1، صص: 165 تا 192.
محمودی، خیرالله؛ (1384) جایگاه عدد سه در فرهنگ و آیین‌های باستانی ایرانیان، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و دوم، شماره اول، بهار 1384 (پیاپی 42) صص 149 تا 162.
نسخه خطی 1؛ (بی‌تا)؛ نسخه خطی تعزیه امام حسین (ع)، زمینه برخوار، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 2؛ (1396)؛ نسخه خطی، تعزیه امام حسین (ع)، زمینه طالقان، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 3؛ (1391)؛ نسخه خطی تعزیه امام حسین (ع)، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 4؛ (1392)؛ نسخه خطی تعزیه امام حسین (ع) (عاشورا)، به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 5؛ (1392)؛ نسخه خطی تعزیه حضرت عباس (ع)؛ به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 6؛ (1392)؛ نسخة خطی تعزیه بازار شام؛ به قلم حبیب بیاتی تفرشی
نسخه خطی 7؛ (1391)؛ نسخة خطی تعزیه وداع بی بی شهر بانو؛ به قلم حبیب بیاتی تفرشی
هدایت، صادق؛ (1378) فرهنگ عامیانه مردم ایران، تهران، چشمه
هینلز، جان؛ (1391)، شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، چشمه.
