یکی از لایههای درخور پژوهش در قصههای فولکلور، بررسی بنمایۀ اساطیری مربوط به پرندگان در افسانه است. پرندگان از گذشتههای دور آنقدر برای انسان اهمیت دارند که حتی در اساطیر اقوام و ملل مختلف نیز حضور داشتهاند. در این مقاله با روش تحلیل محتوا به بررسی بنمایههای اسطورهای پرندگان در افسانههای لری پرداختهایم. منظور از افسانههای لری، افسانههایی است که در استانهای لرنشین چهارمحال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد گردآوری شدهاند. هدف از این پژوهش در وهلۀ نخست پیبردن به خویشکاریهای پرندگان در افسانههای لری و در مرحلۀ بعد نشان دادن تأثیرپذیری جایگاه پرندگان از باورهای اسطورهای است. در این جستار دلایل دگردیسی نقشهای برخی از پرندگان در افسانههای لری در مقایسه با باورهای اساطیری بررسی شده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که از مجموع 140 افسانۀ لری در 48 افسانه پرندگانی همچون عقاب، سیمرغ، کلاغ، جغد، قو، کبوتر و گنجشک با خویشکاریهایی مثبت لری حضور دارند که این مسئله میتواند نشاندهندۀ محبوبیت آنها در میان مردم باشد. همچنین گفتنی است که باورهای اساطیری، باورهای دینی و شرایط بومی نیز بر جایگاه و خویشکاری پرندگان تأثیر داشته است.
1- آموزگار، ژاله(1374). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
2- اسماعیلپور، ابوالقاسم(1382). زیر آسمانههای نور. تهران: افکار.
3- اکرمی، میرجلیل؛ دهقانی، مسعود(1393). «نقد و بررسی تأثیر شعر غربی در شعر«مرگ قو»ی حمیدی شیرازی». زبان و ادب فارسی(نشریهی سابق دانشکدهی ادبیات دانشگاه تبریز. دورۀ 67. شماره مسلسل 229. صص 23- 42.
4- امیدعلی، حجتاله؛ اصغری بایقوت، یوسف(1396).«تحلیل و بررسی تصویر کبوتر در شعر خاقانی». پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان. دورۀ پانزدهم. شماره بیست و هشتم. صص 76- 49.
5- بیدمشکی، مریم.(1383). «مهر به هفتخوان رستم.». کتاب ماه هنر. شمارۀ 75. صص 125- 114.
6- بیرانوند، زلیخا(1392). افسانهها و باورهای عامیانه دربارۀ قلعههای لرستان با محوریت قلعه فلکالافلاک. کارشناسی ارشد. رشتۀ زبانهای باستان. شیراز: دانشگاه شیراز.
7- پارسانسب، محمد؛ معنوی، مهسا(1392). «تطور بنمایۀ«کلاغ» از اسطوره تا فرهنگ عامه». دو فصلنامه فرهنگ و ادبیّات عامه. دورۀ 1. شمارۀ 1. صص 71- 92.
8- پورداوود، ابراهیم(1380). فرهنگ ایران باستان چاپ اوّل. تهران: انتشارات اساطیر.
4-ــــــــــــــــــــ(1377). یشتها. تهران: اساطیر.
5-ــــــــــــــــــــ(1380). یسنا؛ بخشی از کتاب اوستا. تهران: اساطیر.
9- پیت سن، جان(1380). اساطیر یونان. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
10- تاجبخش، اسماعیل؛ فرجی قرقانی، آسیه(1388). «کلاغ در ادب فارسی». تاریخ ادبیّات. شمارۀ 62. صص 30- 46.
11- خواجوی کرمانی، کمالالدین ابوالعطا محمودبنعلیبنمحمود(1392). سامنامه. تصحیح وحید رویانی. تهران: میراث مکتوب.
12- داد، سیما(1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی: واژنامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی. تهران: مروارید.
13- دادَگی، فَرنبَغ(1369). بندهش. گزارنده: مهرداد بهار. تهران: توس.
14- درویشیان، علی اشرف و خندان، رضا(1381). فرهنگ افسانههای مردم ایران. جلد 10. تهران: کتاب و فرهنگ.
15- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1382). فرهنگ افسانههای مردم ایران. جلد 14. تهران: کتاب و فرهنگ.
16- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1384). فرهنگ افسانههای مردم ایران. جلدهای 18 و 17. تهران: کتاب و فرهنگ.
17- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1386). فرهنگ افسانههای مردم ایران. جلد 19. تهران: کتاب و فرهنگ.
18- دهخدا، علیاکبر(1385). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
19- ذوالفقاری، حسن(1394)، زبان و ادبیّات عامه ایران. تهران: سمت.
20- رضایی، عبدالعظیم(1379). اصل و نسب و دینهای ایرانیان باستان. تهران: دُر.
21- رضی، هاشم(1381)، آئین مهر. تهران: انتشارات بهجت.
22- ـــــــــــ(1385). وندیداد. تهران: انتشارات بهجت.
23- رویانی، وحید(1396). «سیمرغ در ادبیّات عامیانه ایران». دو ماهنامۀ فرهنگ و ادبیّات عامه. دورۀ 5، شمارۀ 16، صص 89- 108).
24- سرشار، مژگان(1394). «داستان هابیل و قابیل در تفاسیر اسلامی: نمونهای از کاربرد ادبیات کتاب مقدس برای فهم مبهمات قرآن کریم». صحیفه مبین. دوره 21. شمارۀ 57، صص 7- 36.
25- سرکاراتی، بهمن(1385). سایههای شکارشده. چاپ دوّم. تهران: طهوری.
26- ـــــــــــــــــ(1357). پهلوان اژدرکش در اساطیر و حماسه ایران. شاهنامه فردوسی و شکوه پهلوانی: مجموعه سخنرانیهای سومین جشن طوس. تهران: سروش.
27- شریفیان، مهدی و رضا غفوری.(1387). «بازتاب مهرپرستی در شاهنامه فردوسی». مطالعات ایرانی. شمارۀ 14، صص 146- 131.
28- شوالیه، ژان(1385). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضائلی. تهران: جیحون.
29- طبری، محمد(1356)، تفسیر طبری. به اهتمام حبیب یغمایی. چاپ دوم. تهران: طوس.
30- کریستنسن، آرتور(1383). نمونههای نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانهای ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: نشر چشمه.
31- قدمگاهی، نسرین(1383). «عقاب در اسطوره و ادبیّات»، فصلنامه ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. شمارۀ 1 و 2. صص 106- 126.
32- مقیسه، محمدحسن(1396). «سرودخوان قبیلۀ بیداری؛ واکاوی نشانهای پرندۀ سپندگون خروس در آسمان ادب پارسی». فصلنامۀ اندیشههای ادبی. سال چهارم از دوره جدید. شمارۀ 12. صص 128- 97.
33- منصوری، جمشید(1379). راهنمای پرندگان صحرایی ایران. به کوشش غلامرضا خزائینژاد. تهران: ذهنآویز.
34- مولائی، چنگیز، (1388). سروش. دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت. ج 3. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
35- نیشابوری، ابواسحاق(1381). قصصالانبیاء. تصحیح احسان یغمایی. تهران: زرین.
36- هینلز، جان راسل(1373). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ سوّم. تهران: چشمه.
37- یاحقی، محمدجعفر(1388). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیّات فارسی. چاپ اوّل. تهران: سروش.
کشاورزی,سودابه , تاج واردی,زرین و رضایی دشت ارژنه,محمود . (1398). بن مایه های اسطوره ای مربوط به پرندگان در افسانه های لری. فرهنگ و ادبیات عامه, 7(27), 73-96.
MLA
کشاورزی,سودابه , تاج واردی,زرین , و رضایی دشت ارژنه,محمود . "بن مایه های اسطوره ای مربوط به پرندگان در افسانه های لری", فرهنگ و ادبیات عامه, 7, 27, 1398, 73-96.
HARVARD
کشاورزی,سودابه,تاج واردی,زرین,رضایی دشت ارژنه,محمود. (1398). 'بن مایه های اسطوره ای مربوط به پرندگان در افسانه های لری', فرهنگ و ادبیات عامه, 7(27), pp. 73-96.
CHICAGO
سودابه کشاورزی, زرین تاج واردی و محمود رضایی دشت ارژنه, "بن مایه های اسطوره ای مربوط به پرندگان در افسانه های لری," فرهنگ و ادبیات عامه, 7 27 (1398): 73-96,
VANCOUVER
کشاورزی,سودابه,تاج واردی,زرین,رضایی دشت ارژنه,محمود. بن مایه های اسطوره ای مربوط به پرندگان در افسانه های لری. فرهنگ و ادبیات عامه, 1398; 7(27): 73-96.