بازتاب فرهنگ و ادبیات عامه در وقف‌نامه‌های روزگار قاجار در استان کرمانشاه
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
کارمند سازمان اوقاف و امور خیریه
2
عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه
3
عضو هیأت علمی دانشگاه رازی
چکیده
فرهنگ عامۀ مردم ایران در اعصار و قرون کهن ریشه دارد، بهگونه‌ای که میتوان ایران را خاستگاه آیینها، باورها و سنن کهن دانست. استان کرمانشاه ازجمله مناطقی است که دارای ریشه‌ها و بنمایههای فرهنگی غنی و مختص به خویش است؛ درنتیجه باورهای مردم آن دیار می‌تواند به‌خوبی منعکسکنندۀ فرهنگ عامۀ آن منطقه باشد. در این میان آنچه به‌طور خاص، مورد توجه است، تبلور این فرهنگ غنی در وقف‌نامه‌ها به‌عنوان بخش مهمی از فرهنگ و ادبیات عامه است. در پژوهش حاضر پنج وقف‌نامۀ متعلق به دورۀ قاجار از این استان انتخاب و بازخوانی شد و سپس به روش توصیفی ـ تحلیلی مشخصههای فرهنگ و ادبیات عامه در آن‌ها بررسی شد. نتایج حاصل حاکی از آن است که این متون بهترین ابزار برای رصد تفکرات مردم در دورۀ قاجار به‌شمار می‌روند و میتوان بازتابهای فرهنگ و ادبیات عامه را بهوضوح در آن‌ها مشاهده و بررسی کرد. مشاغل و حرفه‌ها، ابزار و وسایل، اوزان و مقادیر، القاب و عناوین، دعا و نفرین، کنایات و اصطلاحات عامیانه، نسبت‌های فامیلی، واحدهای اندازه‌گیری و آیین‌های مذهبی از جملۀ عناصر مادی و معنوی هستند که در وقف‌نامه‌های انتخاب‌شده، شناسایی و بررسی و تحلیل شدهاند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
فهرست منابع
• - انجوی شیرازی، ابوالقاسم و محمود ظریفیان (1371). گذری و نظری در فرهنگ مردم. تهران: اسپرک.
- آوری، پیتر(1387). تاریخ ایران دورۀ پهلوی از رضا شاه تا انقلاب اسلامی، ج7. تهران: جامی.
- بشیر، حسن. فرهنگ وقف و مفاهیم بنیادین فرهنگ اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران:1390.
- بهار، محمدتقی(۱۳۷۰). سبک‌شناسی. جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- جعفری قنواتی، محمد(1384). تعریف فرهنگ عامّه با تعیین موضوعات آن ( دربارۀ ادبیّات شفاهی1). ماهنامۀ کتاب ماه کودک و نوجوان.
- حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد(792ه.ق). دیوان حافظ، به اهتمام جهانگیر منصور، تهران: نشر دوران.
- حر‌عاملی، شیخ محمد بن حسن( 1380). وسائل‌الشیعه و مستدرکها، ج14. قم: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث
- دهخدا، علی‌اکبر(1377). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- ذاکری، مصطفی( 1381). تعریف برخی اصطلاحات مهم و اساسی در لهجه‌شناسی، مجموعه مقالات هم اندیشی گویش‌شناسی ایران، به کوشش حسن رضایی باغ‌بیدی.ج اول. تهران: نشر فرهنگستان زبان و ادب فارسی.صص173-204
- ذوالفقاری، حسن(1396). زبان و ادبیّات عامۀ ایران. تهران: سمت.
- سعدی شیرازی، ابومحمد مشرف‌الدین مصلح(655ه.ق)، بوستان، شرح محمد خزائلی، تهران: جاویدان.
- سیپک، ییری(1384). ادبیّات فولکلور ایران. ترجمۀ محمد اخگری. تهران: سروش.
- شوالیه، ژان و آلن گربران(1379).فرهنگ نمادها، ترجمه: سودابه فضائلی، تهران: جیحون. جلد 1-5.
- قمی، شیخ عباس(1385). فوائد الرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه. تهران: بوستان کتاب.
- کامرانی‌فر، احمد. (۱۳۸۳). «پوشاک زن ایرانی در نگاه گیتی نوردان زن اروپایی». مجموعه مقالات مردم شناسی و فرهنگ عامّه.ج2. صص ۲۸۱ تا ۳۲۸
- محجوب، محمدجعفر( 1382). ادبیّات عامیانۀ ایران.ج1و 2، به کوشش: حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
- مظاهری، محسن حسام(1389). جامعه شناسی آیین‌های سوگواری و هیئت‌های مذهبی در ایران. تهران: چاپ و نشر بین-الملل.
- میتفورد، میراندا- بوروس(1394). دایره المعارف مصور نمادها و نشانه‌ها، ترجمه: معصومه انصاری، تهران: سایان.
- میهن دوست، محسن(1380). پژوهش عمومی فرهنگ عامّه. تهران: توس.
- هال، جیمز(1390). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه: رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
- هدایت، صادق(1378). فرهنگ عامیانۀ مردم ایران. تهران: چشمه.
• - انجوی شیرازی، ابوالقاسم و محمود ظریفیان (1371). گذری و نظری در فرهنگ مردم. تهران: اسپرک.
- آوری، پیتر(1387). تاریخ ایران دورۀ پهلوی از رضا شاه تا انقلاب اسلامی، ج7. تهران: جامی.
- بشیر، حسن. فرهنگ وقف و مفاهیم بنیادین فرهنگ اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران:1390.
- بهار، محمدتقی(۱۳۷۰). سبک‌شناسی. جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- جعفری قنواتی، محمد(1384). تعریف فرهنگ عامّه با تعیین موضوعات آن ( دربارۀ ادبیّات شفاهی1). ماهنامۀ کتاب ماه کودک و نوجوان.
- حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد(792ه.ق). دیوان حافظ، به اهتمام جهانگیر منصور، تهران: نشر دوران.
- حر‌عاملی، شیخ محمد بن حسن( 1380). وسائل‌الشیعه و مستدرکها، ج14. قم: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث
- دهخدا، علی‌اکبر(1377). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- ذاکری، مصطفی( 1381). تعریف برخی اصطلاحات مهم و اساسی در لهجه‌شناسی، مجموعه مقالات هم اندیشی گویش‌شناسی ایران، به کوشش حسن رضایی باغ‌بیدی.ج اول. تهران: نشر فرهنگستان زبان و ادب فارسی.صص173-204
- ذوالفقاری، حسن(1396). زبان و ادبیّات عامۀ ایران. تهران: سمت.
- سعدی شیرازی، ابومحمد مشرف‌الدین مصلح(655ه.ق)، بوستان، شرح محمد خزائلی، تهران: جاویدان.
- سیپک، ییری(1384). ادبیّات فولکلور ایران. ترجمۀ محمد اخگری. تهران: سروش.
- شوالیه، ژان و آلن گربران(1379).فرهنگ نمادها، ترجمه: سودابه فضائلی، تهران: جیحون. جلد 1-5.
- قمی، شیخ عباس(1385). فوائد الرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه. تهران: بوستان کتاب.
- کامرانی‌فر، احمد. (۱۳۸۳). «پوشاک زن ایرانی در نگاه گیتی نوردان زن اروپایی». مجموعه مقالات مردم شناسی و فرهنگ عامّه.ج2. صص ۲۸۱ تا ۳۲۸
- محجوب، محمدجعفر( 1382). ادبیّات عامیانۀ ایران.ج1و 2، به کوشش: حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
- مظاهری، محسن حسام(1389). جامعه شناسی آیین‌های سوگواری و هیئت‌های مذهبی در ایران. تهران: چاپ و نشر بین-الملل.
- میتفورد، میراندا- بوروس(1394). دایره المعارف مصور نمادها و نشانه‌ها، ترجمه: معصومه انصاری، تهران: سایان.
- میهن دوست، محسن(1380). پژوهش عمومی فرهنگ عامّه. تهران: توس.
- هال، جیمز(1390). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه: رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
- هدایت، صادق(1378). فرهنگ عامیانۀ مردم ایران. تهران: چشمه.
