تحلیل آیین نمایشی اسب چوبی و بررسی منشأ آن

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
دانشکده سینما تئاتر، دانشگاه هنر
چکیده
عروسی و آیین­های آن همواره به­عنوان یک مسئله مورد توجه اهالی این سرزمین و

انسان­ها بوده است. اسب چوبی یکی از نمایش­های آیینی باستانی است که در بعضی نقاط فلات مرکزی و به­خصوص در خراسان در هنگام مراسم عروسی و جشن اجرا می­شده است؛ اما سبزوار از مراکز اصلی اجرای آن است. این آیین جنبۀ نمادین داشته است. در این پژوهش جنبه­های مختلفی از این آیین مورد بررسی قرار می­گیرد. اهمیت آیین عروسی و حضور اسب در این آیین چیست؟ در این تحقیق که به روش تحلیلی ـ توصیفی است ابتدا به آداب و شیوۀ برگزاری این آیین، روش ساخت این عروسک و اجزای آن پرداخته و سپس وجه نمایشی این آیین و حضور اسب در آیین­ها و اسطوره­ها و ادبیات و منشا آیین عروسی در اسطوره­ها بررسی می­شود. در بخش دیگر این پژوهش، پیشینه و منشأ آن واکاوی می­شود. ثبت این آیین و اینکه این مراسم کم­کم به فراموشی سپرده شده و از بین رفته است، ضرورت انجام این پژوهش را می­رساند. این مراسم اکنون در منطقۀ خراسان و روستای حسین­آباد آران و بیدگل دوباره احیا شده است. امید است بتوانیم در پژوهش حاضر، این مراسم آیینی و کهن را به هنردوستان معرفی کنیم و سبب آشنایی همگان با این آداب و رسوم شویم.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


*بیهقی، محمود،(1386)،دایره المعارف بزرگ سبزوار،مشهد : سنبله.
توحدی، کلیم ا...، (1388)،معرفی نمایش های آیینی، وبلاگ شخصی استاد کلیم ا... توحدی، تیرماه 1388. *
*جاوید، هوشنگ،(1381)، نگرشی بر نمایش های آیینی نواحی کاشان، فصلنامه تئاتر، شماره 31_33، صص 153_224.
*داور، ابوالقاسم، مبینی، مهتاب، (1388)، جانوران ترکیبی در هنر ایران باستان، تهران : دانشگاه الزهرا، چاپ اول.
*درویشی، محمد رضا،(1380)، از میان سرودها و سکوت ها، تهران : موسسه ماهور، چاپ اول.
*ستاری، جلال، (1374)، نماد و نمایش(مجموعه مقالاتی از مارتین اسلین و دیگران)، تهران : توس.
* عظیم پور تبریزی، پوپک، (1389)، فرهنگ عروسک ها و نمایش های عروسکی آئینی و سنتی ایران، تهران: نمایش.
* قدیریان، اندیشه و محمود رضا سلیمانی (1390)، نمایش آیینی اسب چوبی، نماد پایداری و وحدت مردم خراسان، پژوهشنامه فرهنگ خراسان بزرگ، سال دوم، شماره 70، 3_80.
* کارگری، حسین، (1369)، درباره اسب چوبی، فصلنامه تئاتر،جلد 9 و 10، تهران : انتشارات مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 268_ 277.
* مقصودی، منیژه و موسی الرضاغربی،(1392)، مراسم آیینی اسب چوبی، در کتاب مجموعه مقالات انسان شناسی هنر، به کوشش بهار مختاریان و محمدرضا رهبری، اصفهان :حوزه هنری اصفهان.
*نصری اشرفی، جهانگیر، (1383)، نمایش و موسیقی در ایران،(ج1)، تهران : آرون.
* یاحقی، محمد جعفر،(1391)، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران : فرهنگ معاصر، چاپ چهارم.