عروسی و آیینهای آن همواره بهعنوان یک مسئله مورد توجه اهالی این سرزمین و
انسانها بوده است. اسب چوبی یکی از نمایشهای آیینی باستانی است که در بعضی نقاط فلات مرکزی و بهخصوص در خراسان در هنگام مراسم عروسی و جشن اجرا میشده است؛ اما سبزوار از مراکز اصلی اجرای آن است. این آیین جنبۀ نمادین داشته است. در این پژوهش جنبههای مختلفی از این آیین مورد بررسی قرار میگیرد. اهمیت آیین عروسی و حضور اسب در این آیین چیست؟ در این تحقیق که به روش تحلیلی ـ توصیفی است ابتدا به آداب و شیوۀ برگزاری این آیین، روش ساخت این عروسک و اجزای آن پرداخته و سپس وجه نمایشی این آیین و حضور اسب در آیینها و اسطورهها و ادبیات و منشا آیین عروسی در اسطورهها بررسی میشود. در بخش دیگر این پژوهش، پیشینه و منشأ آن واکاوی میشود. ثبت این آیین و اینکه این مراسم کمکم به فراموشی سپرده شده و از بین رفته است، ضرورت انجام این پژوهش را میرساند. این مراسم اکنون در منطقۀ خراسان و روستای حسینآباد آران و بیدگل دوباره احیا شده است. امید است بتوانیم در پژوهش حاضر، این مراسم آیینی و کهن را به هنردوستان معرفی کنیم و سبب آشنایی همگان با این آداب و رسوم شویم.
*بیهقی، محمود،(1386)،دایره المعارف بزرگ سبزوار،مشهد : سنبله.
توحدی، کلیم ا...، (1388)،معرفی نمایش های آیینی، وبلاگ شخصی استاد کلیم ا... توحدی، تیرماه 1388. *
*جاوید، هوشنگ،(1381)، نگرشی بر نمایش های آیینی نواحی کاشان، فصلنامه تئاتر، شماره 31_33، صص 153_224.
*داور، ابوالقاسم، مبینی، مهتاب، (1388)، جانوران ترکیبی در هنر ایران باستان، تهران : دانشگاه الزهرا، چاپ اول.
*درویشی، محمد رضا،(1380)، از میان سرودها و سکوت ها، تهران : موسسه ماهور، چاپ اول.
*ستاری، جلال، (1374)، نماد و نمایش(مجموعه مقالاتی از مارتین اسلین و دیگران)، تهران : توس.
* عظیم پور تبریزی، پوپک، (1389)، فرهنگ عروسک ها و نمایش های عروسکی آئینی و سنتی ایران، تهران: نمایش.
* قدیریان، اندیشه و محمود رضا سلیمانی (1390)، نمایش آیینی اسب چوبی، نماد پایداری و وحدت مردم خراسان، پژوهشنامه فرهنگ خراسان بزرگ، سال دوم، شماره 70، 3_80.
* کارگری، حسین، (1369)، درباره اسب چوبی، فصلنامه تئاتر،جلد 9 و 10، تهران : انتشارات مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 268_ 277.
* مقصودی، منیژه و موسی الرضاغربی،(1392)، مراسم آیینی اسب چوبی، در کتاب مجموعه مقالات انسان شناسی هنر، به کوشش بهار مختاریان و محمدرضا رهبری، اصفهان :حوزه هنری اصفهان.
*نصری اشرفی، جهانگیر، (1383)، نمایش و موسیقی در ایران،(ج1)، تهران : آرون.
* یاحقی، محمد جعفر،(1391)، فرهنگ اساطیر و داستان وارهها در ادبیات فارسی، تهران : فرهنگ معاصر، چاپ چهارم.