معرفی رباعی های عامیانه دامغانی بانام محلی «روایی» و تحلیل محتوایی وساختاری آن ها

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 فارغ التحصیل دانشگاه سمنان
2 استاد یار دانشگاه سمنان
چکیده
«روایی­»ها شعرهای عامیانه‌ای هستند که با لهجۀ مردم دامغان کاربرد محلی یافته‌اند. این اشعار بیشتر در مراسم سرور و عروسی از سوی خویشاوندان زن ـ که از منسوبان عروس و داماد هستند ـ در خوشامد­گویی ورود به مجلس سرور و شادباش عروس و داماد خوانده می‌شود. روایی‌ها بیشتر در قالب رباعی و در مضامین غنایی است. هدف پژوهش حاضر، معرفی و تحلیل ساختاری و محتوایی روایی‌ها، با بررسی مناسبتی این اشعار

به­منظور معرفی و ثبت آن‌ها به‌عنوان مصادیقی از اشعار عامیانه است. برجسته‌سازی این اشعار به­سبب اینکه دربردارندۀ افکار و آداب‌ و رسوم یک منطقه است، می‌تواند ما را در شناخت و بررسی سیر تحولات اجتماعی و فرهنگی شهر دامغان یاری رساند. به این منظور از اشعاری با جمع‌آوری میدانی و کتاب فولکلور دامغان تألیف محمدعلی طاهریا استفاده‌ شده است. به‌طور کلی بررسی‌های انجام‌شده، روایی‌ها را در دو بخش محتوایی و ساختاری دسته‌بندی کرده است. در بخش محتوایی، اشعار در دو بخش محتوای مناسبتی و واژه­های آغازین و در بخش ساختاری، از سه منظر زبان، صور خیال، موسیقی و وزن تحلیل می­شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع:
-احمد نژاد، کامل. (1382). فنون ادبی، تهران: انتشارات پایا، چاپ چهارم
-انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم (1371). گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک
-بهداروند، اکبر (1390). عاشقانه‌ها (دوبیتی‌های امروز)، تهران: نگاه
-خانلری، پرویز، (1337). وزن شعر فارسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
-ذوالفقاری، حسن.(1394). زبان و ادبیات عامه ایران، تهران: سمت
-ژوکوفسکی، والنتین. (1382). اشعار عامیانه ایران در عصر قاجار، ترجمه مظفر زاده، میر باقر، تصحیح: نوایی، عبدالحسین، تهران: اساطیر
-شمیسا، سیروس.(1386). سیر رباعی در شعر فارسی، تهران: علم
-................... .(1393). انواع ادبی، تهران: نشر میترا
-طاهریا، محمدعلی. (1344). ترانه‌ها و فلکلور های دامغان، دامغان: نشریه اداره آموزش‌وپرورش شهرستان دامغان
-طباطبایی، لسان الحق. (1386). داستان‌ها و دوبیتی‌های حسینا، تهران: بهین
-فرازمند، تورج. (1371). «ترانه‌های عامیانه»، فرهنگ اصطلاحات ادبی، به کوشش سیما داد، تهران، مروارید، ص 59
-هدایت، صادق (1395). فرهنگ عامیانه مردم ایران، چ 7، تهران: چشمه
-......................... (1383)، نوشته‌های پراکنده ، گردآوری حسن قائمیان، تهران: جامه‌دران
-ماهیار، عباس.(1393). عروض فارسی، تهران: نشر قطره
مقالات
الهامی، فاطمه.(1396)، جایگاه و تحلیل درون‌مایه‌های سیتک ها در ترانه‌های سیستان، ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شماره 18
-پناهی، اسماعیل عبدالحمید.(1386). عوامل مؤثر در حالت موسیقایی وزن شعر پارسی، نامه پارسی، سال دوازدهم، شماره اول و دوم
-ذوالفقاری، حسن و احمدی، لیلا.(1388). گونه شناسی بومی سرودها، ادب پژوهی، شماره 7 و 8، بهار و تابستان