گونه‌شناسی مرثیههای استان بوشهر
نوع مقاله : پژوهشی اصیل
نویسندگان
1
مدرس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر
2
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر
چکیده
استان بوشهر را بی‌تردید از استانهای تاریخی کشور میتوان به‌شمار آورد. این استان از نظر فرهنگ عامیانه، یکی از غنیترین گنجینه‌های ایران‌زمین است. این گنجینۀ عظیم،
بهویژه در موسیقی آیینی، نوحه‌خوانی و مرثیه‌سرایی، بیشتر نمود دارد. با توجه به
خردهفرهنگهای سنتی و شرایط خاص جغرافیایی موجود در این استان، مرثیههای عامیانه در آن جایگاهی مهم دارد. در این پژوهش بنا بر این است تا به شیوه‌ای تحلیلی، گونه‌شناسی مرثیهها در این استان، بررسی شود. شیوۀ این پژوهش کتابخانه‌ای است؛ اما در برخی از مورد‌ها از شیوۀ میدانی نیز استفاده شده است. هدف اساسی این نوشتار، شناخت مرثیههای عامیانه در زمینه‌های خاص؛ ازجمله سنج و دمام، ذکرخوانی، عَلَم، کتاب‌خوانی، پیش‌خوانی، پامنبری، سینه‌زنی دوره‌ای، لایی‌لایی گهوارۀ علی‌اصغر(ع)، سرود حجله‌گاه قاسم (ع)، چاووش، روضه‌‌خوانی، شبیه‌خوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیه‌خوانی شام غریبان و دیگر مرثیههای به‌کار گرفته شده در آیین‌های عزاداری استان بوشهر است. یافته‌های این نوشتار، علاوه بر گونه‌شناسی مرثیههای استان بوشهر، نشاندهندۀ تأثیر این مرثیهها از نظر زبان، بیان، اندیشه، موسیقی و قالب، بر ادبیات آیینی این استان است.
بهویژه در موسیقی آیینی، نوحه‌خوانی و مرثیه‌سرایی، بیشتر نمود دارد. با توجه به
خردهفرهنگهای سنتی و شرایط خاص جغرافیایی موجود در این استان، مرثیههای عامیانه در آن جایگاهی مهم دارد. در این پژوهش بنا بر این است تا به شیوه‌ای تحلیلی، گونه‌شناسی مرثیهها در این استان، بررسی شود. شیوۀ این پژوهش کتابخانه‌ای است؛ اما در برخی از مورد‌ها از شیوۀ میدانی نیز استفاده شده است. هدف اساسی این نوشتار، شناخت مرثیههای عامیانه در زمینه‌های خاص؛ ازجمله سنج و دمام، ذکرخوانی، عَلَم، کتاب‌خوانی، پیش‌خوانی، پامنبری، سینه‌زنی دوره‌ای، لایی‌لایی گهوارۀ علی‌اصغر(ع)، سرود حجله‌گاه قاسم (ع)، چاووش، روضه‌‌خوانی، شبیه‌خوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیه‌خوانی شام غریبان و دیگر مرثیههای به‌کار گرفته شده در آیین‌های عزاداری استان بوشهر است. یافته‌های این نوشتار، علاوه بر گونه‌شناسی مرثیههای استان بوشهر، نشاندهندۀ تأثیر این مرثیهها از نظر زبان، بیان، اندیشه، موسیقی و قالب، بر ادبیات آیینی این استان است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
