هویت دینی در ضرب‌المثل‌های بختیاری
نویسندگان
1
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
2
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد
چکیده
ضربالمثلها گنجینه‌ای هستند که هم در بازنمایی هویت دینی و هم در نهادینه کردن هویت آن، نقش مهمی بر عهده دارند. بنابراین، برای شناخت رویکردهای دینی در فرهنگ مردم، واکاوی آنها امری ضروری است. در جستار حاضر، مؤلفه‌های شناختی هویت دینی در ضرب‌المثل‌های بختیاری با روش تحلیل محتوا بررسی شده است تا نشان داده شود که چه شناختی و دریافتی از این مؤلفه‌ها در ضربالمثلها بازتاب یافته است و کارکرد این نوع شناخت چیست.
مسائل مربوط به خداشناسی، معاداندیشی، نبوت و امامت، احکام عملی دین، قرآن، مکان‌های مذهبی و شخصیت‌های قرآنی به‌عنوان مؤلفه‌های شناختی هویت دینی در ضرب‌المثل‌های بختیاری بازتاب یافته‌اند که در این بین، بیشترین فراوانی مربوط به خداشناسی است. هویت دینی در این ضربالمثلها، هم کارکردی روان‌شناختی دارد و هم کارکردی جامعه‌شناختی. افراد با توکل و امید به خداوند و توسل به پیامبر(ص) و امامان(ع) در زندگی خود روحیۀ امید دمیده و با یادآوری جهان آخرت و صفات جلالی خداوند، کژروی‌های اخلاقی و اجتماعی را اصلاح کرده‌اند.
مسائل مربوط به خداشناسی، معاداندیشی، نبوت و امامت، احکام عملی دین، قرآن، مکان‌های مذهبی و شخصیت‌های قرآنی به‌عنوان مؤلفه‌های شناختی هویت دینی در ضرب‌المثل‌های بختیاری بازتاب یافته‌اند که در این بین، بیشترین فراوانی مربوط به خداشناسی است. هویت دینی در این ضربالمثلها، هم کارکردی روان‌شناختی دارد و هم کارکردی جامعه‌شناختی. افراد با توکل و امید به خداوند و توسل به پیامبر(ص) و امامان(ع) در زندگی خود روحیۀ امید دمیده و با یادآوری جهان آخرت و صفات جلالی خداوند، کژروی‌های اخلاقی و اجتماعی را اصلاح کرده‌اند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
-قرآن.
-آذربایجانی، مسعود (1387). روان‌شناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمز. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-ﺍﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ، محمد بن مکرم (1988). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-الطایی، علی (1373). بحران هویت قومی در ایران. تهران: شادگان.
-ایزوتسو، توشیهیکو (1374). خدا و انسان در قرآن: معنی‌شناسی جهان‌بینی قرآنی. ترجمۀ احمد آرام. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
-بیتس، دانیل و پلاگ، فرد (1387). انسان‌شناسی فرهنگی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
-بصام، محمد (1394). تاریخ اسلام (از ظهور اسلام تا بنی عباس). تاریخ کامل ایران. تهران: یقظه.
-پترسون، مایکل (1379 ). عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفۀ دین. ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
-تمیم‌داری، احمد (1393). فرهنگ عامه. تهران: مهکامه.
-حجتی، محمدباقر و حمیدرضا مناقبی (1394). «بررسی تطبیقی دیدگاه فخر رازی و علامه طباطبایی دربارۀ صفات خبری». اندیشۀ علامه طباطبایی. س2. ش 2. صص 7-30.
-حسین‌پور، علی (1391). فرهنگ و ادبیات کودکان بختیاری. شهرکرد: نیوشه.
-حلبی، علی‌اصغر (1377). تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: اساطیر.
-حنیف، محمد (1386). سور و سوگ در فرهنگ عامۀ لرستان و بختیاری. تهران: آینده.
-خرمشاهی، بهاالدین (1389). قرآن‌پژوهشی(1). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-ذوالفقاری، حسن (1386). «هویت ایرانی و دینی در ضرب‌المثل‌های فارسی». مطالعات ملی. ش2. صص 27-53.
-رضایی، حمید و ابراهیم ظاهری عبدوند (1394). «تأثیر جنسیت بر اشعار عامۀ بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه.س3. ش7. صص43-71.
-رئوفی، محمود (1389). «مؤلفه‌های هویت دینی». دین و ارتباطات. ش 1-2. د 17. صص91-112.
-سبحانی، جعفر و علی ربانی (1390). ترجمۀ محاضرات فی الالهیات به ضمیمه: فرهنگ مصطلحات. تلخیص و مقدمه علی ربانی گلپایگانی. ترجمۀ عبدالرحیم سلیمانی. قم: رائد.
-سیپک، پیری (1384). ادبیات فولکلور ایران. ترجمۀ محمد اخگری. تهران: سروش.
-طریحی، فخرالدین (1989). مجمع البحرین. بیروت: دار و مکتبه الهلال.
-فروتن، فریبرز (1375). گنجینۀ مثل‌های بختیاری. اهواز: خوزستان.
-فضایی، یوسف (1356). بنیان‌های اجتماعی دین. تهران: چاپار.
-قنبری، عباس (1381). امثال حکم بختیاری. شهرکرد: ایل.
-ـــــــــــ (1391). فولکلور مردم بختیاری. شهرکرد: نیوشه.
-ــــــــــ (1392). «تأثیر مذهب بر نام‌گذاری مردم چهارمحال و بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه. د 1. ش 2. صص 84-107.
-کاظمی، بهمن (1380). هویت ملی در ترانه‌های اقوام ایرانی. تهران: مؤسسۀ مطالعات ملی.
-کلینی، محمد بن یعقوب (1394). اصول من الکافی. ترجمۀ محمدباقر کمره‌ای. تهران: اسلامیه.
-کیانی، کیانوش (1378). ضرب‌المثل‌های بختیاری. تهران: مؤلف.
-گل‌سفیدی، مصطفی (1388). تشیع در بختیاری. اصفهان: سرو چمان.
-محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
-مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
-مکارم شیرازی، ناصر (1388). رسالۀ توضیح المسائل آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی. اهواز: پیام عدالت.
-معین، محمد (1363). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
-نجم‌رازی، عبدالله بن محمد (1383). مرصادالعباد. به اهتمام محمدامین ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-آذربایجانی، مسعود (1387). روان‌شناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمز. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-ﺍﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ، محمد بن مکرم (1988). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-الطایی، علی (1373). بحران هویت قومی در ایران. تهران: شادگان.
-ایزوتسو، توشیهیکو (1374). خدا و انسان در قرآن: معنی‌شناسی جهان‌بینی قرآنی. ترجمۀ احمد آرام. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
-بیتس، دانیل و پلاگ، فرد (1387). انسان‌شناسی فرهنگی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
-بصام، محمد (1394). تاریخ اسلام (از ظهور اسلام تا بنی عباس). تاریخ کامل ایران. تهران: یقظه.
-پترسون، مایکل (1379 ). عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفۀ دین. ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
-تمیم‌داری، احمد (1393). فرهنگ عامه. تهران: مهکامه.
-حجتی، محمدباقر و حمیدرضا مناقبی (1394). «بررسی تطبیقی دیدگاه فخر رازی و علامه طباطبایی دربارۀ صفات خبری». اندیشۀ علامه طباطبایی. س2. ش 2. صص 7-30.
-حسین‌پور، علی (1391). فرهنگ و ادبیات کودکان بختیاری. شهرکرد: نیوشه.
-حلبی، علی‌اصغر (1377). تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: اساطیر.
-حنیف، محمد (1386). سور و سوگ در فرهنگ عامۀ لرستان و بختیاری. تهران: آینده.
-خرمشاهی، بهاالدین (1389). قرآن‌پژوهشی(1). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-ذوالفقاری، حسن (1386). «هویت ایرانی و دینی در ضرب‌المثل‌های فارسی». مطالعات ملی. ش2. صص 27-53.
-رضایی، حمید و ابراهیم ظاهری عبدوند (1394). «تأثیر جنسیت بر اشعار عامۀ بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه.س3. ش7. صص43-71.
-رئوفی، محمود (1389). «مؤلفه‌های هویت دینی». دین و ارتباطات. ش 1-2. د 17. صص91-112.
-سبحانی، جعفر و علی ربانی (1390). ترجمۀ محاضرات فی الالهیات به ضمیمه: فرهنگ مصطلحات. تلخیص و مقدمه علی ربانی گلپایگانی. ترجمۀ عبدالرحیم سلیمانی. قم: رائد.
-سیپک، پیری (1384). ادبیات فولکلور ایران. ترجمۀ محمد اخگری. تهران: سروش.
-طریحی، فخرالدین (1989). مجمع البحرین. بیروت: دار و مکتبه الهلال.
-فروتن، فریبرز (1375). گنجینۀ مثل‌های بختیاری. اهواز: خوزستان.
-فضایی، یوسف (1356). بنیان‌های اجتماعی دین. تهران: چاپار.
-قنبری، عباس (1381). امثال حکم بختیاری. شهرکرد: ایل.
-ـــــــــــ (1391). فولکلور مردم بختیاری. شهرکرد: نیوشه.
-ــــــــــ (1392). «تأثیر مذهب بر نام‌گذاری مردم چهارمحال و بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه. د 1. ش 2. صص 84-107.
-کاظمی، بهمن (1380). هویت ملی در ترانه‌های اقوام ایرانی. تهران: مؤسسۀ مطالعات ملی.
-کلینی، محمد بن یعقوب (1394). اصول من الکافی. ترجمۀ محمدباقر کمره‌ای. تهران: اسلامیه.
-کیانی، کیانوش (1378). ضرب‌المثل‌های بختیاری. تهران: مؤلف.
-گل‌سفیدی، مصطفی (1388). تشیع در بختیاری. اصفهان: سرو چمان.
-محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
-مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
-مکارم شیرازی، ناصر (1388). رسالۀ توضیح المسائل آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی. اهواز: پیام عدالت.
-معین، محمد (1363). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
-نجم‌رازی، عبدالله بن محمد (1383). مرصادالعباد. به اهتمام محمدامین ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
