گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
چکیده
در گذشته نهچندان دور در ایرانِ بزرگ مشاغلی وجود داشته که در حال حاضر آن مشاغل یا از بین رفتهاند و یا به نوعی تغییر شکل دادهاند. از آن جا که معرفی مشاغلِ از یاد رفته میتواند ما را در شناخت بهتر فرهنگ آن روزگار ایران کمک کند، در مقاله حاضر به معرفی اجمالی تعدادی از اصناف قدیمی پرداختهایم که از شعر شهری سیدای نسَفی، شاعر فارسیزبان تاجیکستان در قرن یازدهم هجری، بهدست آمده است. گفتنی است این مشاغل از میان بیش از دویست شغلِ معرفیشدهِ در شعر «سیدای نسفی» انتخاب شده که در روزگار صفویه رواج داشته است. نتایج حاصل نشان میدهد این شاعر فارسیزبان با معرفی مشاغلی که در شعر شهری خود نامشان را برده است در صدد حمایت از عامه مردم و محرومان جامعه روزگار خود برآمده و رفتارش نوعی انتقاد از حکومت و مسائل اجتماعی بوده است.
-اسدی طوسی، ابومنصور علی بن احمد (1390)، لغت فرس. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: اساطیر.
- اکبرزاده ابراهیمی، آذر و زهرا اختیاری (1394). «تحلیل ریختشناسی بهاریه سیدای نسفی». زبان و ادب فارسی. س 7. ش 25. صص 2-20.
- انوشه، حسن (1375). دانشنامه ادب فارسی. ج 1. تهران: مؤسسۀ فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه.
-برهان، محمدحسین بن خلف (1376). برهان قاطع. 5 ج. تهران: امیرکبیر.
-بیهقی، محمدحسین (1390). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. 3 ج. تهران: مهتاب.
-پولاک، یاکوب ادوارد (1389). سفرنامه.تلخیص محمدعلی معلومی. تهران: امیرکبیر.
-تاورنیه، ژان باتیست (1383)، سفرنامه. ترجمۀ حمید ارباب شیرانی. تهران: نیلوفر.
-تحویلدار، میرزا حسین (1342). جغرافیای اصفهان (جغرافیای طبیعی و انسانی و آمار اصناف شهر). تهران: چاپخانه دانشگاه.
-جامی، نورالدین عبدالرحمن (1378). مثنوی هفت اورنگ. به تصحیح جابلقا داد علیشایف و همکاران. 2 ج. تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
-جمالزاده، سید محمدعلی (1382). فرهنگ لغات عامیانه. تهران: سخن.
- حسینی، آرزو (1392). «شربت و شربتخانه در گذر زمان». فصلنامۀ مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر. ش25. س 10. صص 49-58.
-دهخدا، علیاکبر (1337). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا.
-راوندی، مرتضی (1384). تاریخ اجتماعی ایران. 10ج. تهران: روزبهان.
-رستگار فسایی، منصور (1380). انواع شعر در فارسی. شیراز: نوید.
- رهبری، حسن (1376). «سیدای نسفی شاعری گمنام در حوزه ادب فارسی». روزنامه اطلاعات. ش 10و 17. ص 6 .
-ریپکا، یان (1382). تاریخ ادبیات در ایران. ترجمۀ ابوالقاسم سری. ج2. تهران: سخن.
-سمرقندی، ملیحای (1985). تذکره مذکرالاصحاب. ج 2. دوشنبه: نشر پیوند.
-پادشاه، محمد (1335). فرهنگ آنندراج. تهران: خیام.
-شاردن، ژان (1374). سفرنامۀ شاردن. ترجمۀ اقبال یغمایی. 5ج. تهران: توس.
-شمیسا، سیروس (1381). انواع ادبی. تهران: فردوس.
-صانعی، شهیندخت (1390). غزال گریزپای غزل. تهران: رابعه.
ـ ــــــــــــــ (1387). «مقایسه شعر صائب و نسفی در حوزه لفظ و معنی». فصلنامه ادبیات فارسی. س 4. ش 11. صص 138-160.
-ـــــــــــــــ (1392). «مقایسه سیر تکاملی نماد آینه در شعر صائب و سیدای نسفی». نثرپژوهی ادب فارسی. د 16. ش 33. صص 153-177.
- ـــــــــــــــ (1391). «میر عابد سیدای نسفی در گذر تاریخ ادبیات فارس و تاجیک». ششمین همایش ملی پژوهشهای ادبی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
صائب، محمدعلی (1383). دیوان. تهران: نشر علم.
- غفوراف، باباجان (1977م-1377ش). تاجیکان. زیرنظر علیاصغر شعردوست. 2 ج. دوشنبه.
-غیاثالدین رامپوری، محمد بن جلالالدین (1363). غیاث اللغات. به کوشش منصور ثروت. تهران: امیرکبیر.
-فووریه، ژوانس (1363). سه سال در دربار ایران. ترجمۀ عباس اقبال آشتیانی. تهران:
علیاکبر علمی.
-کارری، جووانی فرانچسکو (1383). سفرنامۀ کارری. ترجمۀ عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-کاشفی، حسین بن علی (1350). فتوتنامۀ سلطانی. به اهتمام محمدجعفر محجوب. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-کلباسی، ایران (1374). فارسی ایران و تاجیکستان. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
- کولایی، الهه (1376). سیاست و حکومت در آسیای مرکزی. تهران: سمت.
-گلچین معانی، احمد (1380). شهرآشوب در شعر فارسی. پرویزگلچینمعانی. تهران: روایت.
-مژگانی، حسین (1380). گلهای ابریشمی. تهران: سروش.
-معین، محمد (1363). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
- منشی، محمدیوسف (1380). تذکره مقیمخانی. مقدمه و تصحیح فرشته صرافان. تهران: میراث مکتوب.
مولوی، جلالالدین محمد (1371). مثنوی معنوی. رینولد نیکلسن. تهران: نگاه و نشر علم.
-میرزایف، عبدالغنی (1390). سیّدا و مقام او در تاریخ ادبیات تاجیک. ترجمۀ شهیندخت صانعی(گنج سر به مهر). تهران: رابعه.
-ناصرخسرو، ابومعینالدین (1384). دیوان. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه.
--نسفی، سیدا (1990). کلیات. به تصحیح جابلقا دادعلیشایف. زیر نظر اعلاخان افصحزاد و اصغر جانفدا. دوشنبه: دانش.
-نظامی عروضی، احمد بن منور (1381). چهار مقاله. تصحیح محمد قزوینی. تهران: کانون هنر ایران.
- نفیسی، سعید (1344). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی. ج2. تهران: فروغی مهر.
- نفیسی، علیاکبر (ناظمالاطبا) (1343). فرهنگ نفیسی. تهران، انتشارات خیام.
یرژی بچکا (1372). تاریخ ادبیات ایران. ترجمۀ محمود عبادیان و سعید عبانژاد
هجراندوست. تهران: مرکز تحقیقات فرهنگی بینالمللی.
-یغما، ابوالحسن بن ابراهیم قلی (1384). مجموعه آثار یغمای جندقی. به کوشش سید علی آلداود. 2ج. تهران: توس.