شغل‌شناسی براساس شعر سیدای نسفی، شاعر فارسی‌زبان ماوراءالنهر

نویسنده
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
چکیده
در گذشته نه­‌چندان دور در ایرانِ بزرگ مشاغلی وجود داشته­ که در حال حاضر آن مشاغل یا از بین رفته­‌اند و یا به نوعی تغییر شکل داده‌­اند. از آن جا که معرفی مشاغلِ از یاد رفته می­‌تواند ما را در شناخت بهتر فرهنگ آن روزگار ایران کمک کند، در مقاله حاضر به معرفی اجمالی تعدادی از اصناف قدیمی پرداخته‌­ایم که از شعر شهری سیدای نسَفی، شاعر فارسی­‌زبان تاجیکستان در قرن یازدهم هجری، به‌­دست آمده است. گفتنی است این مشاغل از میان بیش از دویست شغلِ معرفی­‌شدهِ در شعر «سیدای نسفی» انتخاب شده که در روزگار صفویه رواج داشته است. نتایج حاصل نشان می­‌دهد این شاعر فارسی­‌زبان با معرفی مشاغلی که در شعر شهری خود نامشان را برده است در صدد حمایت از عامه مردم و محرومان جامعه روزگار خود برآمده و رفتارش نوعی انتقاد از حکومت و مسائل اجتماعی بوده است.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


-اسدی طوسی، ابومنصور علی بن احمد (1390)، لغت فرس. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: اساطیر.
- اکبرزاده ابراهیمی، آذر و زهرا اختیاری (1394). «تحلیل ریخت‌شناسی بهاریه سیدای نسفی». زبان و ادب فارسی. س 7. ش 25. صص 2-20.
- انوشه، حسن (1375). دانشنامه ادب فارسی. ج 1. تهران: مؤسسۀ فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه.
-برهان، محمدحسین بن خلف (1376). برهان قاطع. 5 ج. تهران: امیرکبیر.
-بیهقی، محمدحسین (1390). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. 3 ج. تهران: مهتاب.
-پولاک، یاکوب ادوارد (1389). سفرنامه.تلخیص محمدعلی معلومی. تهران: امیرکبیر.
-تاورنیه، ژان باتیست (1383)، سفرنامه. ترجمۀ حمید ارباب شیرانی. تهران: نیلوفر.
-تحویلدار، میرزا حسین (1342). جغرافیای اصفهان (جغرافیای طبیعی و انسانی و آمار اصناف شهر). تهران: چاپخانه دانشگاه.
-جامی، نورالدین عبدالرحمن (1378). مثنوی هفت اورنگ. به تصحیح جابلقا داد علیشایف و همکاران. 2 ج. تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
-جمال‌زاده، سید محمدعلی (1382). فرهنگ لغات عامیانه. تهران: سخن.
- حسینی، آرزو (1392). «شربت و شربت‌خانه در گذر زمان». فصلنامۀ مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر. ش25. س 10. صص 49-58.
-دهخدا، علی‌اکبر (1337). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا.
-راوندی، مرتضی (1384). تاریخ اجتماعی ایران. 10ج. تهران: روزبهان.
-رستگار فسایی، منصور (1380). انواع شعر در فارسی. شیراز: نوید.
- رهبری، حسن (1376). «سیدای نسفی شاعری گمنام در حوزه ادب فارسی». روزنامه اطلاعات. ش 10و 17. ص 6 .
-ریپکا، یان (1382). تاریخ ادبیات در ایران. ترجمۀ ابوالقاسم سری. ج2. تهران: سخن.
-سمرقندی، ملیحای (1985). تذکره مذکرالاصحاب. ج 2. دوشنبه: نشر پیوند.
-پادشاه، محمد (1335). فرهنگ آنندراج. تهران: خیام.
-شاردن، ژان (1374). سفرنامۀ شاردن. ترجمۀ اقبال یغمایی. 5ج. تهران: توس.
-شمیسا، سیروس (1381). انواع ادبی. تهران: فردوس.
-صانعی، شهین‌دخت (1390). غزال گریزپای غزل. تهران: رابعه.
ـ ــــــــــــــ (1387). «مقایسه شعر صائب و نسفی در حوزه لفظ و معنی». فصلنامه ادبیات فارسی. س 4. ش 11. صص 138-160.
-ـــــــــــــــ (1392). «مقایسه سیر تکاملی نماد آینه در شعر صائب و سیدای نسفی». نثرپژوهی ادب فارسی. د 16. ش 33. صص 153-177.
- ـــــــــــــــ (1391). «میر عابد سیدای نسفی در گذر تاریخ ادبیات فارس و تاجیک». ششمین همایش ملی پژوهش‌های ادبی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
صائب، محمدعلی (1383). دیوان. تهران: نشر علم.
- غفوراف، باباجان (1977م-1377ش). تاجیکان. زیرنظر علی‌اصغر شعردوست. 2 ج. دوشنبه.
-غیاث‌الدین رامپوری، محمد بن جلال‌الدین (1363). غیاث اللغات. به کوشش منصور ثروت. تهران: امیرکبیر.
-فووریه، ژوانس (1363). سه سال در دربار ایران. ترجمۀ عباس اقبال آشتیانی. تهران:
علی‌اکبر علمی.
-کارری، جووانی فرانچسکو (1383). سفرنامۀ کارری. ترجمۀ عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-کاشفی، حسین بن علی (1350). فتوت‌نامۀ سلطانی. به اهتمام محمدجعفر محجوب. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-کلباسی، ایران (1374). فارسی ایران و تاجیکستان. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
- کولایی، الهه (1376). سیاست و حکومت در آسیای مرکزی. تهران: سمت.
-گلچین معانی، احمد (1380). شهرآشوب در شعر فارسی. پرویزگلچین‌معانی. تهران: روایت.
-مژگانی، حسین (1380). گل‌های ابریشمی. تهران: سروش.
-معین، محمد (1363). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
- منشی، محمدیوسف (1380). تذکره مقیم‌خانی. مقدمه و تصحیح فرشته صرافان. تهران: میراث مکتوب.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1371). مثنوی معنوی. رینولد نیکلسن. تهران: نگاه و نشر علم.
-میرزایف، عبدالغنی (1390). سیّدا و مقام او در تاریخ ادبیات تاجیک. ترجمۀ شهین‌دخت صانعی(گنج سر به مهر). تهران: رابعه.
-ناصرخسرو، ابومعین‌الدین (1384). دیوان. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه.
--نسفی، سیدا (1990). کلیات. به تصحیح جابلقا دادعلیشایف. زیر نظر اعلاخان افصح‌زاد و اصغر جانفدا. دوشنبه: دانش.
-نظامی عروضی، احمد بن منور (1381). چهار مقاله. تصحیح محمد قزوینی. تهران: کانون هنر ایران.
- نفیسی، سعید (1344). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی. ج2. تهران: فروغی مهر.
- نفیسی، علی‌اکبر (ناظم‌الاطبا) (1343). فرهنگ نفیسی. تهران، انتشارات خیام.
یرژی بچکا (1372). تاریخ ادبیات ایران. ترجمۀ محمود عبادیان و سعید عبانژاد
هجران‌دوست. تهران: مرکز تحقیقات فرهنگی بین‌المللی.
-یغما، ابوالحسن بن ابراهیم قلی (1384). مجموعه آثار یغمای جندقی. به کوشش سید علی آل‌داود. 2ج. تهران: توس.