شالوده‌شکنی رویارویی در قصه‌های عامیانۀ یزدی
نویسندگان
1
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
2
کارشناس‌ارشد ادبیات کودک و نوجوان
چکیده
قصه‌ها میراث معنوی عامه مردم در حوزه‌های ادبی، فکری و فرهنگی‌اند که کارکردی توانمند و خلاق دارند. قصه‌ها را می‌توان نخستین و ارزشمندترین آفرینش‌های ذهنی و زبانی شمرد که در ژرفای خود، آموزه‌هایی برجسته‌اند. قصه‌پردازن با روایت حوادث، دغدغه‌ها و آرزوهای بشری قصه‌هایی خلق کرده‌اند که ساختار هنری و معنای چند بُعدی آن‌ها کارکردی همه‌زمانی دارد. اقلیم یزد از این حیث جایگاه ویژه‌ای دارد. از سوی دیگر، اغلب پژوهش‌ها با رویکرد نظریه ساختارشناسی و معناشناسی قصه‌ها مبتنی بر تقابل‌های دوگانه است و چنین رویکردهایی به فروکاهی معنا از قصه‌ها منجر شده است. هدف از این پژوهش، نگرش شالوده‌شکنانۀ سازه رویارویی در قصه‌های عامیانه یزدی است که با شیوه توصیفی و اسنادی و البته مبتنی بر تجزیه و تحلیل صورت می‌گیرد. در چنین بازخوانی است که مشخص میشود تقابل‌های دوگانه در قصه‌های عامیانه، امکان وارونه‌سازی معنایی دارند و علاوه بر آن، از طریق واسازی، تکثیر معناهای دیگری متناسب با ذهن مخاطب و زمان خوانش میسر میشود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- ابدالی، فرهاد و امیرعلی نجومیان (1392). «خودواسازی تقابل دوگانه حافظ/ زاهد در غزلیات حافظ، خوانش دریدایی». پژوهش‌های ادبی. س 10. ش 41. صص 9-30.
- اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. تهران: فردا.
- براهنی، رضا (1368). قصه‌نویسی. تهران: البرز.
- برتنس، هانس (1387). مبانی نظریه ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. چ 2. تهران: ماهی.
- پارسانسب، محمد (1394). جستارهایی در قصه‌شناسی. تهران: چشمه.
- پورداوود، ابراهیم (1354). مجموعۀ اوستا: گاثاها، سرودهای زرتشت. زیر نظر بهرام
فره‌وشی. تهران: دانشگاه تهران.
- پورعمرانی، روح‌الله (1386). آموزش داستان‌نویسی. تهران: تیرگان.
- تایسن، لوئیس (1392). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی. به سرپرستی حسین پاینده. چ 2. تهران: نگاه امروز و حکایت قلم نوین.
- جونز وی، ملکم (1388). داستایوفسکی پس از باختین. ترجمۀ امید نیک‌فرجام. تهران: مینوی خرد.
- حاتمی، حافظ و مینا مهرآفرین (1396). «گنج خطر: بررسی تطبیقی قصه علی مصری با مسجد مهمان‌کُش مثنوی و نمونه‌هایی از قصه‌های برادران گریم». مجموعه مقالات همایش ملی هزارو‌یک‌شب و ادبیات ایران و جهان. صص 1081-1097. دانشگاه بوعلی سینای همدان.
- ـــــــــــ و محمد جهانبازی (1396). «بررسی عنصر تقابل در شعر یغمای جندقی». مجموعه مقالات نهمین همایش ملی پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه بیرجند. صص 1-12.
- خنجری، خداداد (1380). بینش زرتشت. تهران: پژوهنده.
- دان، ویل (1390). راهنمای نویسندگان درام. ترجمۀ آزاده عالم فلکی. تهران: قطره.
- دریدا، ژاک (1381). مواضع. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
- رمضانخانی، صدیقه (1395). فرهنگ عامه مردم شهر یزد. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- شریفی، محمد (1391). فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو/ معین.
- فره‌وشی، بهرام (1352). فرهنگ فارسی به پهلوی. تهران: انتشارات انجمن آثار علمی.
- کالر، جاناتان (1382). نظریه ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
- محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانه ایران: مجموعه مقالات درباره افسانه‌ها آداب و رسوم مردم ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
- میرصادقی، جمال (1394). عناصر داستان. تهران: سخن.
- نجومیان، امیرعلی (1386). دریدا و پارادوکس‌های زبانی در ادبیات: مقالات هم‌اندیشی بارت و دریدا. تهران: فرهنگستان هنر.
- هاشمی‌نسب، صدیقه (1371). کودکان و ادبیات رسمی ایران. تهران: سروش.
- یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
- اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. تهران: فردا.
- براهنی، رضا (1368). قصه‌نویسی. تهران: البرز.
- برتنس، هانس (1387). مبانی نظریه ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. چ 2. تهران: ماهی.
- پارسانسب، محمد (1394). جستارهایی در قصه‌شناسی. تهران: چشمه.
- پورداوود، ابراهیم (1354). مجموعۀ اوستا: گاثاها، سرودهای زرتشت. زیر نظر بهرام
فره‌وشی. تهران: دانشگاه تهران.
- پورعمرانی، روح‌الله (1386). آموزش داستان‌نویسی. تهران: تیرگان.
- تایسن، لوئیس (1392). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی. به سرپرستی حسین پاینده. چ 2. تهران: نگاه امروز و حکایت قلم نوین.
- جونز وی، ملکم (1388). داستایوفسکی پس از باختین. ترجمۀ امید نیک‌فرجام. تهران: مینوی خرد.
- حاتمی، حافظ و مینا مهرآفرین (1396). «گنج خطر: بررسی تطبیقی قصه علی مصری با مسجد مهمان‌کُش مثنوی و نمونه‌هایی از قصه‌های برادران گریم». مجموعه مقالات همایش ملی هزارو‌یک‌شب و ادبیات ایران و جهان. صص 1081-1097. دانشگاه بوعلی سینای همدان.
- ـــــــــــ و محمد جهانبازی (1396). «بررسی عنصر تقابل در شعر یغمای جندقی». مجموعه مقالات نهمین همایش ملی پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه بیرجند. صص 1-12.
- خنجری، خداداد (1380). بینش زرتشت. تهران: پژوهنده.
- دان، ویل (1390). راهنمای نویسندگان درام. ترجمۀ آزاده عالم فلکی. تهران: قطره.
- دریدا، ژاک (1381). مواضع. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
- رمضانخانی، صدیقه (1395). فرهنگ عامه مردم شهر یزد. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- شریفی، محمد (1391). فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو/ معین.
- فره‌وشی، بهرام (1352). فرهنگ فارسی به پهلوی. تهران: انتشارات انجمن آثار علمی.
- کالر، جاناتان (1382). نظریه ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
- محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانه ایران: مجموعه مقالات درباره افسانه‌ها آداب و رسوم مردم ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
- میرصادقی، جمال (1394). عناصر داستان. تهران: سخن.
- نجومیان، امیرعلی (1386). دریدا و پارادوکس‌های زبانی در ادبیات: مقالات هم‌اندیشی بارت و دریدا. تهران: فرهنگستان هنر.
- هاشمی‌نسب، صدیقه (1371). کودکان و ادبیات رسمی ایران. تهران: سروش.
- یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
