تجربۀ کوچ و انعکاس آن در شعرهای عامیانۀ بختیاری
نویسندگان
1
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک
چکیده
این مقاله در صدد پاسخ دادن به این پرسش‌هاست که تجربۀ کوچ چه تأثیری بر شعر بختیاری داشته است و اینکه این اشعار چگونه دنیای درون و بیرون یک ایلیاتی کوچنده را تعبیر و تفسیر می‌کند. در این جستار تلاش شده است تا آن بخش از وجوه صوری و محتوایی شعر بختیاری ـ که از تجربۀ بزرگ و محوری کوچ شکل گرفته است ـ تحلیل و بررسی شود و وجوه فلسفی و زیبایی‌شناختی این تجربه از خلال ابیات و سروده‌های عامیانه بازنمایی و تبیین گردد. مبنای نظری این پژوهش بر اساس کتاب هنر بهمثابۀ تجربه نوشتۀ جان دیویی شکل گرفته است که در آن از دو گونه تجربه نام میبرد: «تجربۀ منقطع» و «تجربۀ کامل». در این نوشتار، به این مسئله پرداخته شده است که تجربۀ کوچ تجربهای است که هر سال در فرمی نظاممند و آیینی تکرار میشود و تجربهای کامل را شکل
میدهد. حاصل آنکه این تحقیق نشان میدهد که تجربۀ کوچ بهعنوان یک تجربۀ محوری و بزرگ، چگونه ذهن و عین انسان کوچنده را بهشدت تحت تأثیر قرار میدهد؛ بهطوری که شعر عامیانۀ بختیاری، هم از حیث فرم و هم از نظر محتوا، تحت تأثیر تجربۀ کوچ شکل گرفته و بدین ترتیب دنیای ذهنی و نظام معرفتی و زیبایی‌شناختی انسان کوچنده را در فرمی کلی‌تر به شیوۀ زندگی او پیوند داده است.
میدهد. حاصل آنکه این تحقیق نشان میدهد که تجربۀ کوچ بهعنوان یک تجربۀ محوری و بزرگ، چگونه ذهن و عین انسان کوچنده را بهشدت تحت تأثیر قرار میدهد؛ بهطوری که شعر عامیانۀ بختیاری، هم از حیث فرم و هم از نظر محتوا، تحت تأثیر تجربۀ کوچ شکل گرفته و بدین ترتیب دنیای ذهنی و نظام معرفتی و زیبایی‌شناختی انسان کوچنده را در فرمی کلی‌تر به شیوۀ زندگی او پیوند داده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- افشار سیستانی، ایرج (1383). «هنر و فرهنگ مردم جامعۀ عشایر چهارمحال و بختیاری». فصلنامۀ هنر. ش 61. صص 183-198.
- ایگلتون، تری (1390). پیش‌درآمدی بر نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر. چ 6. تهران: نشر مرکز.
- ـــــــــــــــــ (1396). چگونه شعر بخوانیم. ترجمۀ پیمان چهرازی. تهران: آگه.
- برمن، مارشال (1389). تجربۀ مدرنیته. ترجمۀ مراد فرهادپور. چ 7. تهران: طرح نو.
- پرتوی، پروین (1392). پدیدارشناسی مکان. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- تولستوی، لئون (1384). هنر چیست؟. ترجمۀ کاوه دهگان. چ 12. تهران: امیرکبیر.
- جمشیدیان، ماندانا (1390). «برزگری‌ها: ترانه‌های کار درو در بختیاری». ادبیات و زبان های محلی ایران‌زمین. س 1. ش 3. صص57-98.
- حسینی، بیژن (1386). اشعار و ترانه‌های مردمی بختیاری به انضمام شرح جنگ‌ها و حماسه‌ها. چ 2. اصفهان: شهسواری.
- خسروی، عبدالعلی. (1379). بختیاری در جلوه‌گاه فرهنگ. اصفهان: شهسواری
- دووال، فرانس و همکاران (1389). گفت‌وگوهایی دربارۀ انسان و فرهنگ. ترجمۀ ناصر فکوهی. تهران: نشر فرهنگ جاوید.
- دیویی، جان (1391). هنر به‌منزلۀ تجربه. ترجمۀ مسعود علیا. تهران: ققنوس.
- ریدلی، آرون (1387). «بیان در هنر». مسائل کلی زیبایی‌شناسی. جرولد لوینسون. ترجمۀ فریبرز مجیدی. قسمت اول. تهران: فرهنگستان هنر.
- ژیلسون، اتین (1387). درآمدی بر هنرهای زیبا (جستارهایی دربارۀ هنر و فلسفه). ترجمۀ بیتا شمسینی. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- صفری، جهانگیر و ابراهیم ظاهری (1388). «بررسی ترانه‌های کار در عشایر بختیاری». فرهنگ مردم. ش 31 - 32. صص 169-182.
- عبداللهی موگویی، احمد (1372). ترانه‌ها و مثل‌های بختیاری. اصفهان: فردا.
- فرهادپور، مراد (1387). عقل افسرده. چ 2. تهران: طرح نو.
- فیشر، ارنست (1386). ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی. ترجمۀ فیروز شیروانلو. چ 7. تهران: فرهنگستان هنر.
- قنبری عدیوی، عباس (1390). «گونۀ ترانه در ادبیات عامۀ بختیاری». ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین. د 1. ش 1. صص 143-168.
- کادول، کریستوفر (1391). وهم و واقعیت. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: ثالث.
- کارمن، تیلور (1394). مرلو- پونتی. ترجمۀ مسعود علیا. چ 2. تهران: ققنوس.
- کارول، نوئل (1387). درآمدی بر فلسفۀ هنر. ترجمۀ صالح طباطبایی. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- کالینسون، دایانه (1388). تجربۀ زیباشناختی. ترجمۀ فریده فرنودفر. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- گامبریچ، ارنست هانس ( 1388). تحولات ذوق هنری در غرب (گرایش به اصول هنرهای آغازین). ترجمۀ محمد تقی فرامرزی. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- لوکاچ، جورج (1388). جان و صورت. ترجمۀ رضا رضایی. چ 2. تهران: نشر ماهی.
- ویلکینسون، رابرت ( 1388). هنر، احساس و بیان. ترجمۀ امیر مازیار. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- هارتمان، نیکلای (1383). بنیاد هستی‌شناسی. ترجمه شرف‌الدین خراسانی. تهران: مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها و هرمس.
- هاین، هیلده (1386). هنر عمومی. ترجمۀ شهریار وقفی‌پور. تهران: فرهنگستان هنر.
- ایگلتون، تری (1390). پیش‌درآمدی بر نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر. چ 6. تهران: نشر مرکز.
- ـــــــــــــــــ (1396). چگونه شعر بخوانیم. ترجمۀ پیمان چهرازی. تهران: آگه.
- برمن، مارشال (1389). تجربۀ مدرنیته. ترجمۀ مراد فرهادپور. چ 7. تهران: طرح نو.
- پرتوی، پروین (1392). پدیدارشناسی مکان. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- تولستوی، لئون (1384). هنر چیست؟. ترجمۀ کاوه دهگان. چ 12. تهران: امیرکبیر.
- جمشیدیان، ماندانا (1390). «برزگری‌ها: ترانه‌های کار درو در بختیاری». ادبیات و زبان های محلی ایران‌زمین. س 1. ش 3. صص57-98.
- حسینی، بیژن (1386). اشعار و ترانه‌های مردمی بختیاری به انضمام شرح جنگ‌ها و حماسه‌ها. چ 2. اصفهان: شهسواری.
- خسروی، عبدالعلی. (1379). بختیاری در جلوه‌گاه فرهنگ. اصفهان: شهسواری
- دووال، فرانس و همکاران (1389). گفت‌وگوهایی دربارۀ انسان و فرهنگ. ترجمۀ ناصر فکوهی. تهران: نشر فرهنگ جاوید.
- دیویی، جان (1391). هنر به‌منزلۀ تجربه. ترجمۀ مسعود علیا. تهران: ققنوس.
- ریدلی، آرون (1387). «بیان در هنر». مسائل کلی زیبایی‌شناسی. جرولد لوینسون. ترجمۀ فریبرز مجیدی. قسمت اول. تهران: فرهنگستان هنر.
- ژیلسون، اتین (1387). درآمدی بر هنرهای زیبا (جستارهایی دربارۀ هنر و فلسفه). ترجمۀ بیتا شمسینی. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- صفری، جهانگیر و ابراهیم ظاهری (1388). «بررسی ترانه‌های کار در عشایر بختیاری». فرهنگ مردم. ش 31 - 32. صص 169-182.
- عبداللهی موگویی، احمد (1372). ترانه‌ها و مثل‌های بختیاری. اصفهان: فردا.
- فرهادپور، مراد (1387). عقل افسرده. چ 2. تهران: طرح نو.
- فیشر، ارنست (1386). ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی. ترجمۀ فیروز شیروانلو. چ 7. تهران: فرهنگستان هنر.
- قنبری عدیوی، عباس (1390). «گونۀ ترانه در ادبیات عامۀ بختیاری». ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین. د 1. ش 1. صص 143-168.
- کادول، کریستوفر (1391). وهم و واقعیت. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: ثالث.
- کارمن، تیلور (1394). مرلو- پونتی. ترجمۀ مسعود علیا. چ 2. تهران: ققنوس.
- کارول، نوئل (1387). درآمدی بر فلسفۀ هنر. ترجمۀ صالح طباطبایی. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- کالینسون، دایانه (1388). تجربۀ زیباشناختی. ترجمۀ فریده فرنودفر. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- گامبریچ، ارنست هانس ( 1388). تحولات ذوق هنری در غرب (گرایش به اصول هنرهای آغازین). ترجمۀ محمد تقی فرامرزی. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- لوکاچ، جورج (1388). جان و صورت. ترجمۀ رضا رضایی. چ 2. تهران: نشر ماهی.
- ویلکینسون، رابرت ( 1388). هنر، احساس و بیان. ترجمۀ امیر مازیار. چ 2. تهران: فرهنگستان هنر.
- هارتمان، نیکلای (1383). بنیاد هستی‌شناسی. ترجمه شرف‌الدین خراسانی. تهران: مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها و هرمس.
- هاین، هیلده (1386). هنر عمومی. ترجمۀ شهریار وقفی‌پور. تهران: فرهنگستان هنر.
