جایگاه زن در فرهنگ عامه شهرستان جهرم
نویسندگان
1
استادیار دانشگاه جهرم
2
دانشگاه جهرم
چکیده
شناخت جنبه‌های گوناگون فرهنگ و آگاهی از شیوۀ تفکر هر قوم با بررسی باورها و آیین‌ها، ضرب‌المثل‌ها و عقاید عامۀ مردم آن سرزمین امکان‌پذیر است. هدف از این پژوهش، بررسی جایگاه زن در باورها و فرهنگ عامیانۀ مردم شهرستان جهرم در استان فارس است. در این پژوهش که بر اساس مکتب فرهنگ و شخصیت در انسان‌شناسی انجام گرفته است، ترکیبات رایج دربارۀ زنان واکاوی و تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در این منطقۀ کهن، زنان در اغلب امور، جایگاهی فرودست و پایین‌تر از مردان داشته‌اند. درنگ در فرهنگ و ادبیات عامیانه‌ی این شهرستان نشانگر این حقیقت است که قوانین حاکم بر روابط خانوادگی و اجتماعی، مردسالارانه بوده است؛ زنان اغلب در حاشیه هستند و به مردان وابسته‌اند. صفاتی که برای زنان به کار می‌رود، در بیشتر موارد، صفت‌های ناشایستی است که در توجیه مردسالاری و اعمال خشونت علیه زنان به کار رفته است. روش تربیتی و آموزشی و الگوهای فرهنگی رایج در میان مردم نیز، نقش زیادی در انفعال زنان و ایجاد نابرابری بین زن و مرد داشته است.
کلیدواژه‌ها
منابع
- احمدی، بابک (1374). حقیقت و زیبایی، درس‌های فلسفۀ هنر. تهران: نشر مرکز.
- امین‌پور، قیصر (1380). «سنت و نوآوری در فرهنگ عامۀ ایران». زبان و ادبیات فارسی. ش 32. صص 233-248.
- ایمانی، آسیه و عباس اسلامی‌راسخ (1393). «پیوستگی و همبستگی زن در تحلیل
پیکره–بنیاد ضرب‌المثل‌های ایرانی: بررسی تطبیقی تحلیل گفتمان». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. ش8. س4. صص 101-119.
پیکره–بنیاد ضرب‌المثل‌های ایرانی: بررسی تطبیقی تحلیل گفتمان». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. ش8. س4. صص 101-119.
- بهمنیار، احمد (1381). داستان‌نامه بهمنیاری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- بروس، جرالد (1373). مکاتب مردم‌شناسی. ترجمۀ علی انتظاری. مشهد: جهاد دانشگاهی.
- تلخابی، مهری (1384). شاهنامه و فمینیسم. تهران: ترفند.
- دوبووار، سیمون (1385). جنس دوم. ترجمۀ قاسم صنعوی. ج 1. تهران: توس.
- ذوالفقاری، حسن (1386). «بررسی ساختار ارسال مثل؛ بحثی در ارسال مثل و تفاوت آن با برخی گونه‌ها و ساختارهای مشابه آن». پژوهش‌های ادبی. ش 25. صص31-62.
- راسلز، جیمز (1378). «چالش نسبیت فرهنگی». ترجمۀ اکبر حسینی و امیر خواص. معرفت. ش 32. صص 75-82.
- رضایی، حمید و ابراهیم ظاهری عبده‌وند (1392). «تصویر زن در قصه‌های عامیانۀ بختیاری». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 5. ش2. صص 239-260.
- ------------- (1394الف). «جایگاه زن و خانواده در ضرب‌المثل‌های بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه. س3. ش6. صص 21-42.
- ---------- (1394ب). «تأثیر جنسیت بر اشعار عامۀ بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه. س3. ش7. صص 43-71.
- رضایی، مهدی و رها زارعی‌فرد (1390). «درآمدی بر بررسی تاریخی واژه‌های جهرمی». ادبیات و زبان‌های محلی ایرانزمین. س1. ش4. صص 69-94.
- روح‌الامینی، محمود (1382). گرد شهر با چراغ در مبانی انسان‌شناسی. تهران: عطار.
- فردوسی، ابوالقاسم (1380). شاهنامه. تصحیح مصطفی جیحونی. تهران: شاهنامه‌پژوهی.
- فرزین‌نیا، صمد (1393). فرهنگ فارسی جهرمی؛ واژه‌ها، اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها، باورها و آیین‌ها. چ 2. شیراز: دانشگاه آزاد اسلامی.
- فرزین‌نیا، صمد (1395). ترانه‌های محلی جهرمی؛ دوبیتی‌ها. چ 1. جهرم: بونیز.
- کاشفی، محمدرضا (1378). «نسبیت فرهنگی؛ مبانی و نقدها». فلسفه و کلام: قبسات. ش 14. صص 76-98.
- کلهر، سمیرا (1380). «زن در ضرب‌المثل‌ها». کتاب ماه هنر. ش 39-40. صص 75-81.
- کیانی، حسین و سعیدۀ حسن‌شاهی (1391). «بررسی تطبیقی ساختار درون‌مایۀ لالایی‌های فارسی و عربی». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز. ش 2. صص 91-114.
- گاربارینو، مروین (1378). نظریات مردم‌شناسی. ترجمۀ عباس محمدی اصل. تهران: نشر آوای نور.
- محمدحسین‌زاده، عبدالرضا و محمد بصیری (1388). «بررسی جنسیت در ضرب‌المثل‌ها با توجه به آیات و احادیث». مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. ش 4. س 7. صص 7-32.
- موحد، مجید و همکاران (1391). «تحلیلی جامعه‌شناختی از ضرب‌المثل‌های زنانه در شهرستان لامرد استان فارس». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 4. ش 2. صص 105-124.
- مید، مارگرت (1365). بلوغ در ساموآ. ترجمۀ مهین میلانی. تهران: نشر ویس.
